تاج طلایی

هنگامی که کاربرد هواپیماهای جت در صنعت هوانوردی جهان در حال محقق شدن بود، در ایران نیز فرماندهان نیروی هوایی شاهنشاهی به فکر استفاده از این فناوری در این نیرو بودند. از این رو در اولین گام هواپیمای تی-۳۳ شوتینگ‌استار سفارش داده شد ۱۴ نفر از خلبانان زبده در دی ۱۳۳۴ به پایگاه هوایی فورستنفلدبروک آلمان اعزام شدند. از این گروه ۱۴ نفره، ۹ نفر پس از چند ماه به ایران بازگشتند (همزمان با تحویل شوتینگ‌استارها در سال ۱۳۳۵) و مابقی به کسب آموزش‌ها ادامه دادند و در سال ۱۳۳۷، همزمان با ورود هواپیمای اف-۸۴ تاندرجت به ایران بازگشتند. گروه دوم شامل نفراتی همچون نادر جهانبانی، سیامک جهان‌بینی، محمد خاتمی، امیرحسین ربیعی و عبدالحسین مینوسپهر بود. ایده تشکیل یک تیم آکروجت هوایی از همان ابتدا نزد این گروه شکل گرفت. با موافقت فرماندهان این نیرو، این گروه شروع به انجام تمرینات تخصصی کرد و پس از ۷۲ جلسه تمرین، در تیر ۱۳۳۷ اولین نمایش خصوصی را عرضه کردند که با استقبال مقامات حکومتی روبرو شد. بعد از ۱۴۷ جلسه تمرین، اولین نمایش عمومی در ۸ آبان ۱۳۳۷ در فرودگاه مهرآباد توسط ۴ فروند اف-۸۴ انجام گرفت. در همان زمان نام تاج طلایی برای این تیم انتخاب شد.

پرواز مشترک با تیم فرشتگان آبی- کوشک نصرت- ۱۹۷۳

در ۱۵ خرداد ۱۳۳۸ نمایش مشترک این تیم با تیم «فروغ‌های آسمان» (به انگلیسی: Sky blazers) که با هواپیماهای اف-۱۰۰ سوپرسیبر در نمایش شرکت کرده بودند، موجب رضایت و تأیید محمدرضا شاه قرار گرفت. در ۲۵ مهر همان سال، تیم آکروجت «نیزه‌داران سیاه» (به ایتالیایی: Lanceri Neri) از نیروی هوایی ایتالیا، با ۶ فروند هواپیمای اف-۸۶ سیبر به ایران آمد و نمایش مشترکی با تاج طلایی به اجرا درآورد.

در نمایش هوایی مورخ ۲۵ خرداد ۱۳۵۲ در فرودگاه کوشک نصرت، این تیم یک نمایش مشترک با تیم فرشتگان آبی (به انگلیسی: Blue Angels) متعلق به نیروی دریایی آمریکا انجام داد. در این نمایش ۶ فروند اف-۵ از ایران در کنار ۶ فروند اف-۴ فانتوم ۲ به نمایش پرداختند.

مدتی بعد تیم الماس‌های آبی که بخشی از گردان هوایی ۹۲ نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا بود، با جنگنده‌های کانادایر سیبر به تهران آمد و برنامه مشترکی با تاج طلایی به نمایش گذاشت. در ۲۸ مهر ۱۳۴۰ تیم آکروجت فرانسه ملقب به پاسداران فرانسه (به فرانسوی: Patrouille de France) با ۶ فروند داسو میستر ۴ (به فرانسوی: Dassault Mystère IV) به نمایش مشترک با تاج طلایی اقدام کرد.

در خلال سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰، این تیم توانست نمایش‌هایی را با اف-۸۶ سیبر و در قالب آرایش‌های متفاوتی انجام دهد. در این مدت تنها یکبار در سال ۱۳۴۷ از جنگنده نورثرپ اف-۵ در برنامه‌ها استفاده شد.

از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ (پیروزی انقلاب ایران و سقوط دودمان پهلوی)، جنگنده نورثرپ اف-۵ هواپیمای اصلی گروه پروازی بود و تاج طلایی ۲۱ پرواز را با این جنگنده در قالب آرایش ۶ فروندی انجام داد.

این تیم در زمان پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ همزمان با انحلال سایر یگان‌های ارتش شاهنشاهی ایران منحل شد و خلبانان آن در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران جذب شدند.

• غلامرضا علی‌بابایی (۱۳۸۵)، «یگان‌های پروازی نیروی هوایی شاهنشاهی (۱۳۲۰–۱۳۵۷)»، تاریخ نیروی هوایی ایران، تهران: انتشارات آشیان، ص. ۹۸–۹۹، شابک ۹۶۴-۷۵۱۸-۱۹-۶
• http://www.iiaf.net/
• https://www.facebook.com/pages/-Imperial-Iranian-Golden-Crown/568013129933404