تاج طلایی
تاج طلایی نخستین و تنها تیم آکروجت تاریخ ایران تا به امروز میباشد که در زمان حکومت پهلوی بنیانگذاری شد و به فعالیت مشغول بودهاست. تاج طلایی زیرمجموعهای از نیروی هوایی شاهنشاهی بهشمار میرفتهاست. این تیم با تلاش نادر جهانبانی و با الهام گرفتن از تیم آکروجت «فروغهای آسمان» (به انگلیسی: Sky Blazers) ایالات متحده آمریکا، در سال ۱۳۳۷ شکل گرفت و در سال ۱۳۵۷ برای همیشه منحل شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ هیچ تیمی جایگزین تیم تاج طلایی نگردید. این تیم در زمان جنگ سرد موفق شده بود در چندین رقابت جهانی خوش بدرخشد و جایگاه مناسبی کسب کند.
تاج طلایی تیم آکروجت نیروی هوایی شاهنشاهی ایران | |
---|---|
جنگندههای اف ۵ ایی تیم تاج طلایی که در حال نمایش ترکیب ۶ هستند. | |
فعالیت | ۸ آبان ۱۳۳۷–۲۲ بهمن ۱۳۵۷ |
کشور | کشور شاهنشاهی ایران |
شاخه | نیروی هوایی شاهنشاهی ایران |
نقش | تیم آکروباتیک نمایشی |
جزئی از | قسمتی از اولین گردان هوایی جنگنده رهگیر |
پادگان/ستاد | مهرآباد (تهران) پایگاه هوایی خاتمی فرودگاه کوشک نصرت |
رنگبندی | ■□■ (سه رنگ پرچم ایران) |
برچینش و انحلال | پساز انقلاب ۱۳۵۷ ایران |
فرماندهان | |
سرپرست | نادر جهانبانی |
نشان | |
نشان از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۹ | |
نشان از سال ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۱ | |
هواگردها | |
جنگنده | ۴ – اف-۸۴ تاندرجت ۶ – اف-۸۶ سیبر ۶ – نورثروپ اف-۵ |
تاریخچه
هنگامی که کاربرد هواپیماهای جت در صنعت هوانوردی جهان در حال محقق شدن بود، در ایران نیز فرماندهان نیروی هوایی شاهنشاهی به فکر استفاده از این فناوری در این نیرو بودند. از این رو در اولین گام هواپیمای تی-۳۳ شوتینگاستار سفارش داده شد ۱۴ نفر از خلبانان زبده در دی ۱۳۳۴ به پایگاه هوایی فورستنفلدبروک آلمان اعزام شدند. از این گروه ۱۴ نفره، ۹ نفر پس از چند ماه به ایران بازگشتند (همزمان با تحویل شوتینگاستارها در سال ۱۳۳۵) و مابقی به کسب آموزشها ادامه دادند و در سال ۱۳۳۷، همزمان با ورود هواپیمای اف-۸۴ تاندرجت به ایران بازگشتند. گروه دوم شامل نفراتی همچون نادر جهانبانی، سیامک جهانبینی، محمد خاتمی، امیرحسین ربیعی و عبدالحسین مینوسپهر بود. ایده تشکیل یک تیم آکروجت هوایی از همان ابتدا نزد این گروه شکل گرفت. با موافقت فرماندهان این نیرو، این گروه شروع به انجام تمرینات تخصصی کرد و پس از ۷۲ جلسه تمرین، در تیر ۱۳۳۷ اولین نمایش خصوصی را عرضه کردند که با استقبال مقامات حکومتی روبرو شد. بعد از ۱۴۷ جلسه تمرین، اولین نمایش عمومی در ۸ آبان ۱۳۳۷ در فرودگاه مهرآباد توسط ۴ فروند اف-۸۴ انجام گرفت. در همان زمان نام تاج طلایی برای این تیم انتخاب شد.
در ۱۵ خرداد ۱۳۳۸ نمایش مشترک این تیم با تیم «فروغهای آسمان» (به انگلیسی: Sky blazers) که با هواپیماهای اف-۱۰۰ سوپرسیبر در نمایش شرکت کرده بودند، موجب رضایت و تأیید محمدرضا شاه قرار گرفت. در ۲۵ مهر همان سال، تیم آکروجت «نیزهداران سیاه» (به ایتالیایی: Lanceri Neri) از نیروی هوایی ایتالیا، با ۶ فروند هواپیمای اف-۸۶ سیبر به ایران آمد و نمایش مشترکی با تاج طلایی به اجرا درآورد.
در نمایش هوایی مورخ ۲۵ خرداد ۱۳۵۲ در فرودگاه کوشک نصرت، این تیم یک نمایش مشترک با تیم فرشتگان آبی (به انگلیسی: Blue Angels) متعلق به نیروی دریایی آمریکا انجام داد. در این نمایش ۶ فروند اف-۵ از ایران در کنار ۶ فروند اف-۴ فانتوم ۲ به نمایش پرداختند.
مدتی بعد تیم الماسهای آبی که بخشی از گردان هوایی ۹۲ نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا بود، با جنگندههای کانادایر سیبر به تهران آمد و برنامه مشترکی با تاج طلایی به نمایش گذاشت. در ۲۸ مهر ۱۳۴۰ تیم آکروجت فرانسه ملقب به پاسداران فرانسه (به فرانسوی: Patrouille de France) با ۶ فروند داسو میستر ۴ (به فرانسوی: Dassault Mystère IV) به نمایش مشترک با تاج طلایی اقدام کرد.
در خلال سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰، این تیم توانست نمایشهایی را با اف-۸۶ سیبر و در قالب آرایشهای متفاوتی انجام دهد. در این مدت تنها یکبار در سال ۱۳۴۷ از جنگنده نورثرپ اف-۵ در برنامهها استفاده شد.
از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ (پیروزی انقلاب ایران و سقوط دودمان پهلوی)، جنگنده نورثرپ اف-۵ هواپیمای اصلی گروه پروازی بود و تاج طلایی ۲۱ پرواز را با این جنگنده در قالب آرایش ۶ فروندی انجام داد.
این تیم در زمان پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ همزمان با انحلال سایر یگانهای ارتش شاهنشاهی ایران منحل شد و خلبانان آن در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران جذب شدند.
هواپیماها
نوع هواپیما | آرایش پروازی | سال بکارگیری |
---|---|---|
۴ و ۹ فروندی | ۱۳۴۰–۱۳۳۷ | |
۴، ۵ و ۶ فروندی | ۱۳۵۰–۱۳۴۰ بجز ۱۳۴۷ | |
۶ فروندی | ۱۳۴۷ و ۱۳۵۰–۱۳۵۷ |
خلبانان
|
|
|
منابع
- غلامرضا علیبابایی (۱۳۸۵)، «یگانهای پروازی نیروی هوایی شاهنشاهی (۱۳۲۰–۱۳۵۷)»، تاریخ نیروی هوایی ایران، تهران: انتشارات آشیان، ص. ۹۸–۹۹، شابک ۹۶۴-۷۵۱۸-۱۹-۶
- http://www.iiaf.net/
- https://www.facebook.com/pages/-Imperial-Iranian-Golden-Crown/568013129933404