بوئینگ ایکس-۳۷

بازگشت به زمین پس از اولین پرتاب آزمایشی

پروژه ایکس-۳۷ ابتدا در ناسا شروع شد[2] و سپس در سال ۲۰۰۴ به وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا منتقل شد. تست پرتاب ایکس-۳۷ ۷ آوریل ۲۰۰۶ در پایگاه نیروی هوایی ادواردز انجام گرفت. این پرنده بی‌خلبان مارس سال گذشته (۲۰۱۰) توسط نیروی هوایی آمریکا به جو فرستاده شد. پنتاگون بارها از توضیح دربارهٔ مأموریت آن سر باز زده‌است اما مشتاقان و آماتورهای امور فضایی ملاحظه کرده‌اند که مسیر آن به گرد زمین تقریباً بر مسیر ماهواره تحقیقاتی تیانگونگ-۱ چین منطبق است. حدس‌های زیادی هست که ایکس-۳۷ب مشغول شنود این واحد تحقیقاتی است. دیوید بیکر سردبیر مجله پرواز فضایی می‌گوید: «نظارت فضا به فضا فصلی به کلی جدید است که با مجموعه‌ای از حسگرهای دقیق ممکن می‌شود؛ و فکر می‌کنیم ایکس-۳۷ب احتمالاً از آن‌ها برای رصد ایستگاه فضایی نوپای چین بهره می‌برد».

در چین مرزها مبهمند و بعد نظامی برنامه‌های فضایی غالب است ایکس-۳۷ب هم‌چنین به عنوان سفینه «آزمون جوی» نیز شناخته می‌شود. شبیه یک شاتل فضایی کوچک است و می‌تواند در بازگشت در فرودگاهی به زمین بنشیند، همان کاری که فضاپیمای سرنشین‌دار ناسا پیش از بازنشستگی‌اش در ژوئیه گذشته انجام می‌داد. این فضاپیمای پهپادی که جزء دارایی‌های نیروی هوایی ایالات متحدهٔ امریکاست، توسط شرکت بویینگ ساخته شده‌است، درازای ایکس-۳۷ کمابیش ۹ متر است و گنجایش مخزن آن تقریباً به اندازهٔ یک خودروی ون کوچک است؛ ولی نیروی هوایی ایالات متحده از این که داخل مخزن چه تجهیزاتی قرار داده‌اند چیزی نمی‌گوید. مأموریت فعلی با قرار دادن فضاپیما در هواکرهٔ پایینی و با انحراف ۴۲٫۷۹ درجه‌ای از خط استوا توسط یک موشک اطلس آغاز شده‌است که با اصول مأموریت‌های نظامی فضاپیماهای آمریکایی که معمولاً به گرد دو قطب کرهٔ زمین می‌گردند جور در نمی‌آید. عده‌ای از کارشناسان رصد فضا که شیفتهٔ کشف مأموریت ایکس-۳۷ب بوده‌اند خود را در آمریکا و اروپا وقف تعقیب آن کرده‌اند. این افراد مشاهده کرده‌اند که مدار این فضاپیما تا چه اندازه نزدیک به مدار فضاپیمای چینی تیانگونگ است. چین انتظار دارد فضانوردان در ۲۰۱۲ در این فضاپیما مستقر شوند و آن را اداره کنند. چین آن را در سپتامبر با انحراف ۴۲٫۷۸ درجه‌ای از استوا به ارتفاعی بسیار مشابه ایکس-۳۷ب پرتاب کرده‌است. بیکر در «پرواز فضایی» که مجله قدیمی مجمع بین‌سیاره‌ای بریتانیا است، می‌گوید: «توازی این دو روشن است. در زمانی از مرتبه ۱۹ ثانیه و تقریباً هر ۱۷۰ دور یک بار دو سفینه به سمت هم یا خلاف هم می‌روند و دور یا نزدیک می‌شوند». هیچ‌کس نمی‌تواند با اطمینان از مأموریتی که این سفینه اتخاذ کرده بگوید؛ تنها چیزی که نیروی هوایی ایالات متحده می‌گوید این است که سفینه «آزمون جوی» برای آزمودن فناوری‌های نوین است. اما این اشاره که شاید حسگرهای نوین ایکس-۳۷ب به تیانگونگ بپردازند بسیار جالب است. آمریکا بی‌اعتمادی عمیقی نسبت به برنامه‌های فضایی چین دارد، حتی نسبت به مأموریت‌هایی که علی‌الظاهر تنها با ایستگاه فضایی سرنشین‌دار آن مرتبطند. بخشی از مشکل به این دلیل است که چین تمایز اندکی بین برنامه‌های نظامی و غیرنظامی خود قائل است. برخلاف نقاط دیگر جهان، مانند اروپا که آژانس فضایی اروپا در آن «مختص به برنامه‌های صلح‌آمیز» است و برنامه‌های فضایی نظامی اروپا توسط دولت‌ها پیگیری می‌شود.

آیا آمریکا در حال جاسوسی از چین است؟ در ایالات متحده نیز که ناسا هدایت اغلب مأموریت‌های غیرنظامی را برعهده دارد این تمایز نسبتاً روشن است. بالعکس در چین مرزها مبهمند و بعد نظامی برنامه‌های فضایی غالب است. بیکر به بی‌بی‌سی گفته‌است:
«اگر کاری که ایکس-۳۷ب می‌کند واقعاً جاسوسی باشد، خیلی هم چیز بدی نیست. چنان‌که در دوران جنگ سرد هم گسترش سیستم‌های نظارتی به توافق‌هایی تسلیحاتی انجامید که بدون اطلاع کامل طرفین از اعمال دیگری میسر نمی‌شدند». این تحلیل همه را قانع نمی‌کند. برایان ویدن مشاور فنی «بنیاد جهان ایمن» و تحلیلگر پیشین نیروی هوایی ایالات متحده است. او ارزیابی خود از قابلیت‌های ایکس-۳۷ب را سال قبل منتشر ساخت و آن را بستری برای آزمون فناوری‌های نوین پیش از به‌کارگیری‌شان در یک ماهواره جاسوسی تمام عیار دانست. ویدن می‌پندارد که خاورمیانه برای هر نوع حسگر جدید به کار رفته در ایکس-۳۷ب هدف محتمل‌تری است. او به بی‌بی‌سی می‌گوید: «یک ماهواره جاسوسی نوعی در مدار قطبی قرار می‌گیرد تا برایتان دسترسی به همه زمین فراهم کند. ایکس-۳۷ب در مدار بسیار پایین‌تری است که یعنی توان رصد عرض‌های جغرافیایی بسیار محدودی را خواهد داشت و تنها موضوع مهم واقعی در آن محدوده از عرض‌های جغرافیایی افغانستان و خاورمیانه است. آیا مراقب تیانگونگ است؟ من این‌طور فکر نمی‌کنم. به نظر من تطابق نسبی مدارهای آن‌ها تصادفی است. اگر آمریکا واقعاً می‌خواست تیانگونگ را زیر نظر بگیرد بدون ایکس-۳۷ب هم چیزهای کافی برای انجامش در توشه داشت.»

X-37B در ماه مه ۲۰۱۵ از محل پایگاه نیروی هوایی آمریکا در کیپ کاناورال از طریق یک موشک اطلس ۵ به فضا پرتاب شد. این فضاپیما بیش از ۷۲۰ روز در مدار زمین بود و براساس اعلام نیروی هوایی آمریکا در پی تکمیل مأموریت محرمانه‌ای در ساعت ۷:۴۷ دقیقه صبح یکشنبه در باند فرودی که سابقاً برای فرودهای شاتل‌های فضایی از دور خارج شده استفاده می‌شد، در پایگاه فضایی کندی در فلوریدا فرود آمد. عملیات فرود آن در فلوریدا باعث شکستن دیوار صوتی شده که در سراسر این ایالت شنیده شد. این چهارمین و طولانی‌ترین مأموریتی بوده که از سوی فضاپیمای X-37B انجام شده‌است.[3][4] در رکوردی جدید، این هواپیما پس از ۷۸۰ روز حضور در فضا که برابر با دو سال و پنجاه روز است، رکورد خود را شکست و در اکتبر ۲۰۱۹ به زمین بازگشت.[5]

• نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا
• ناسا
• هواپیماهای ایکس

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بوئینگ ایکس-۳۷ موجود است.

• X-37 Orbital Test Vehicle USAF Factsheet
• X-37 Fact Sheet
• X-37 news on NASA.gov
• X-37 page on globalsecurity.org
• "Air Force spaceplane is an odd bird with a twisted past" at Spaceflightnow.com