برنامه فضایی وستوک

پروژه وستوک (به روسی: Восто́к) (به معنای شرق) یکی از پروژه‌های مهم برنامه فضایی شوروی محسوب می‌شود که هدف اصلی آن پرتاب یک فضانورد روسی به فضا و بازگردانی سالم آن به سطح زمین بود.
بعد از پرتاب نخستین ماهواره جهان اسپوتنیک-۱ توسط شوروی، دو کشور قدرتمند آمریکا و شوروی مصمم به رقابت فضایی و ثبت نخستین‌ها در مأموریت‌های فضایی به نام خود شدند. وستوک رقیب اصلی برنامه فضایی مرکوری آمریکا بود و در نهایت منجر به پرتاب نخستین انسان فضانورد، یوری گاگارین با وستوک-۱ به‌سوی فضا شد. این پروژه در مجموع شامل ۱۳ پرتاب فضایی بود که از این میان ۶ عدد از این مأموریت‌ها سرنشین دار بودند.
فضاپیماهای وستوک بر پایه ماهواره جاسوسی روسی موسوم به زنیت و موشک پرتاب این پروژه نیز بر پایه موشک های بالستیک موسوم به R-7 توسعه یافته بودند. در مجموع از ۳ نوع مختلف فضاپیما شامل 1P، 1K و 3KA در این پروژه استفاده شد.

مدل فضاپیمای وستوک در مرحلهٔ سوم پرتاب.
مسیر حرکت وستوک ۱
ماژول فرود وستوک ۱
«وستوک» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، وستوک (ابهام‌زدایی) را ببینید.

انتخاب و آمورش فضانوردان

پس از دریافت اطلاعاتی مبنی بر تصمیم جدی آمریکا برای ارسال نخستین انسان به فضا، شوروی در ژانویه ۱۹۵۹ نخستین اقدامات برای انتخاب فضانوردان وستوک را آغاز کرد. با اصرار دانشمندان قرار بر این بود که فضانوردان حتما سابقه خدمت مرتبط با نیروی هوایی را داشته باشند. همچنین طبق نظر سرگئی کارالیوف، پدر صنایع فضایی شوروی، فضانوردان حتما باید مرد و دارای سن بین ۲۵ تا ۳۰ سال بوده، حداکثر قد ۱۷۵ سانتی متر و حداکثر وزن ۷۲ کیلوگرم باشند. در ابتدا ۲۰۰ فضانورد در مصاحبه‌ها قبول شدند و به مرور زمان تعداد آن‌ها به ۲۰ و در نهایت به ۶ نفر رسید. شهرک ستاره‌ها نیز در همین سال‌ها و در طول آموزش فضانوردان وستوک بنا نهاده شد و حدود ۶۰ سال مشغول به آموزش فضانوردان می‌باشد.

مأموریت‌های بدون سرنشین

قبل از پرتاب گاگارین به فضا طی مأموریت وستوک۱، ۷ مأموریت برای حصول اطمینان از کارایی و ایمنی فضاپیما انجام شده بود. این مأموریت‌ها که با نام‌های کوربال-اسپوتنیک نیز شناخته می‌شوند نقش موثری در در به ثمر رسیدن پروژه وستوک ایفا نمودند.به دلیل وسعت زیاد شوروی و در نتیجه عدم توانایی در برقراری ارتباط رادیویی با فضانوردان در حین انجام مأموریت، مقامات شوروی اقدام به راه اندازه ۷ آنتن سیار بر روی کشتی و در نقاط مختلف دنیا کردند.
در طول مأموریت‌های کوربال-اسپوتنیک از سگ‌ها به شکلی مستمر و عملیاتی استفاده شد. در مجموع تعداد ۱۰ عدد سگ به فضا پرتاب شدند که ۴ عدد از آن‌ها از بین رفتند. مأموریت کوربال-اسپوتنیک ۴ علاوه بر یک سگ و یک مانکن که لباس مخصوص فضانوردی بر تن داشت، تعدادی موش و خوکچه هندی نیز به پرواز درآمدند. با اتمام موفقیت‌آمیز کوربال-اسپوتنیک ۵ روس‌ها کاملا بر ایمنی مأموریت های سرنشین دار پیش رو مطمئن شدند. جیمز اوبرگ تاریخدان مأموریت‌های فضایی، کوربال-اسپوتنیک ۵ را کلید در پرواز گاگارین بر می‌شمارد. ماژول فرود کوربال-اسپوتنیک ۵ در یک حراجی در سال ۲۰۱۱ به مبلغ حدود ۲میلیون و ۸۰۰ هزار دلار به فروش رفت. در طی دنیاگیری کروناویروس، کشور روسیه نخستین واکسن خود را برای یادآوری مأموریت کوربال-اسپوتنیک ۵ با نام Sputnik V نام‌گذاری کرد.

موشک پرتاب وستوک


ردیف نام ماموریت فضاپیما پرتاب نتیجه
۱کوربال-اسپوتنیک ۱1P۱۵ می ۱۹۶۰ (۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۹)شکست نسبی
۲بدون نام۲۸1K ژوئیه ۱۹۶۰ (۶ مرداد ۱۳۳۹)ناموفق
۳کوربال-اسپوتنیک ۲۱۹1K اوت ۱۹۶۰ (۲۸ مرداد ۱۳۳۹)موفق
۴کوربال-اسپوتنیک ۳۱1K دسامبر ۱۹۶۰ (۱۰ آذر ۱۳۳۹)شکست نسبی
۵بدون نام۲۲1K دسامبر ۱۹۶۰ (۱ دی ۱۳۳۹)ناموفق
۶کوربال-اسپوتنیک ۴۹3KA مارس ۱۹۶۰ (۱۸ اسفند ۱۳۳۹)موفق
۷کوربال-اسپوتنیک ۵۲۵3KA مارس ۱۹۶۰ (۵ فروردین ۱۳۴۰)موفق

مأموریت‌های سرنشین‌دار
ردیف نشان نام ماموریت پرتاب چرخه زمانی فرود سرنشین ویژگی
۱وستوک ۱۱۲ آوریل ۱۹۶۱۱ ساعت و ۴۸ دقیقه۱۲ آوریل ۱۹۶۱یوری گاگاریننخستین پرواز آدمی در فضا
۲وستوک ۲۶ اوت ۱۹۶۱۱ روز و ۱ ساعت و ۱۸ دقیقه۷ اوت ۱۹۶۱گرمان تیتوفنخستین پرواز فضایی سرنشین‌دار که بیش از یک روز به درازا کشید.
۳وستوک ۳۱۱ اوت ۱۹۶۲۳ روز ۲۲ ساعت و ۲۲ دقیقه۱۵ اوت ۱۹۶۲آندریان نیکولایفنخستین پرواز هم‌زمان دو فضاپیمای سرنشین‌دار
۴وستوک ۴۱۲ اوت ۱۹۶۲۲ روز و ۲۲ ساعت و ۵۶ دقیقه۱۵ اوت ۱۹۶۲پاول پوپوویچنخستین پرواز هم‌زمان دو فضاپیمای سرنشین‌دار
۵وستوک ۵۱۴ ژوئن ۱۹۶۳۴ روز و ۲۳ ساعت و ۷ دقیقه۱۹ ژوئن ۱۹۶۳والری بایکوفسکیبلندترین پرواز مداری
۶وستوک ۶۱۶ ژوئن ۱۹۶۳۲ روز و ۲۲ ساعت و ۵۰ دقیقه۱۹ ژوئن ۱۹۶۳والنتینا ترشکوانخستین زن در فضا

مأموریت‌های لغو شده
ردیف نام ماموریت هدف مأموریت
۱وستوک ۶ آمکمل مأموریت وستوک ۵ و اعزام نخستین فضانورد زن
۲وستوک ۷صعود به ارتفاع بالا و مطالعات رادیولوژیکی-بیولوژیکی طی ۸ روز
۳وستوک ۸مأموریت ۱۰ روزه مکمل وستوک ۹
۴وستوک ۹مأموریت ۱۰ روزه مکمل وستوک ۸
۵وستوک ۱۰صعود به ارتفاع بالا و مطالعات علمی طی ۱۰ روز
۶وستوک ۱۱راهپیمایی فضایی
۷وستوک ۱۲راهپیمایی فضایی
۸وستوک ۱۳صعود به ارتفاع بالا و مطالعات علمی طی ۱۰ روز


در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ برنامه فضایی وستوک موجود است.

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Vostok programme». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.


جستارهای وابسته


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.