پروتون (موشک)

پروتون-کی، که طبق شاخص گراو با نام پروتون ۸کی۸۲می یا به اختصار ۸کی۸۲کی نیز شناخته می‌شود، از سری موشک پروتون مشتق شده. این سری از موشک در ایستگاه شماره ۸۱ و ۲۰۰ از بایکونور به فضا پرتاب می‌شد. این موشک تا زمان به روزرسانی آن به نوع پروتون-ام، استفاده می‌شد. آخرین پرتاب وی نیز در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۱۲، یعنی ۳۱۱مین پرتابش، صورت گرفت.

ماهواره‌بر پروتون-کی از سه مرحله تشکیل شده‌است. ۳۰ پرتاب با همین پیکربندی انجام گردید. محلموله‌های پرتون-کی شامل تمام پرتاب‌های صورت گرفته توسط شوروی اعم از ایستگاه فضایی سالیوت، تمام قطعات میر و نیز زاریا و زیوزدا از ایستگاه فضایی بین‌الملی بود. البته تنها یک بخش از ایستگاه فضایی میر با پروتون پرتاب نشد، ماژول داکینگ، چرا که این قطعه توسط شاتل فضاییی ایلات متحده به فضا پرتاب شد.

مانند سایر خانوادهٔ موشک‌ها، پرتون-کی سوخت این موشک نیز توسط دی‌متیل‌هیدرازین نامتقارن و دی‌نیتروژن تترااکسید تأمین می‌شود. این سوخت نیازی به جرقه برای آغاز کار نداشته و به صورت سوخت هایپرگل است و توانایی نگهدار در دمای محیط را نیز داراست. این موضوع باعث جلوگیری از «خطای دمای پایین» می‌گردد در نتیجه موشک قادر است تا زمان زیادی با سوخت پر در ایستگاه پرتابی ساکن باقی بماند بدون اینکه خطر انفجار سوخت متوجه موشک باشد.

پروتون-ام'(Протон-М) با شاخص گراو ۸کی۸۲ام یا ۸کی۸۲کی‌ام، که از موشک پروتون مشتق شده و توسعه‌یافته است. محل پرتاب معمول این موشک، ایستگاه سایت ۸۱ از ایستگاه فضایی بایکونور در قزاقستان پرتاب می‌گردد. این پرتابگر توسط خدمات بین‌المللی پرتابی (آی‌ال‌اس) تجاری‌سازی شده که معمولاً از ایستگاه ۲۰۰/۳۹ پرتاب می‌شود. اولین پروتون-ام در سال ۲۰۰۱ پرتاب شد.

ویژگی پرتون-ام، تغییرات در مراحل ابتدایی، باعث افزایش قدرت فشار و بهره‌وری کامل از نیروی پیشران است. از یک سامانهٔ حلقه‌ایی-بسته برای مرحلهٔ اول موشک استفاده شده که اجازهٔ مصرف تمام پیشرانش را به وی می‌دهد افزایش کارایی موشک در مقایسه ا گونه‌های قدیم‌اش و نیز کاهش مادهٔ تاکسیک از خصوصیات این نسل جدید از موشک‌های سری پروتون است. در نتیحه قادر است تا ۲۱ تن بار را به مدار نزدیک زمین حمل نماید. مرحله سوم این موشک توانیی حمل ۳ تون محموله به مدار زمین‌ساکن یا ۵٫۵ تن محموله مدار انتقالی‌زمین را داراست.

در ۷ ژوئیه ۲۰۰۷، خدمات بین‌المللی پرتابی اولین موشک پرتون-ام بهبودیافته را پرتاب نمود که حامل ماهواره دایرکت‌تی‌وی-۱۰ بود که به مدار حمل می‌نمود. این ۳۲۶مین پرتاب پرتون و ۱۶مین پرتاب پرتون-ام/بریز/ام بود و نیز ۴۱مین پرتاب آی‌ال‌اس بود.[9]