انقراض هولوسن

انقراض هولوسین که گاه ششمین انقراض بزرگ نیز نامیده می‌شود، یک رویداد انقراض با ابعاد متوسط یا بزرگ است که از حدود دوازده هزار سال پیش با شروع دوران زمین‌شناسی هولوسین و همزمان با گرم شدن زمین و گسترش و افزایش جمعیت انسان آغاز شده است و همچنان ادامه دارد. این انقراض در نتیجه تغییرات آب و هوایی، تصرف و تغییر زیست‌بوم جانداران توسط انسان و نیز کشتار بیش از اندازه آنها توسط بشر تشدید شده است. مهم‌ترین جلوه این انقراض از بین رفتن بزرگ‌زیاگان بوده است. اما محدود به این گروه نشده و گروه‌های دیگری از جانداران از جمله دوزیستان را نیز مورد تهدید قرار داده است.

شدت انقراض دریایی در طول زمان، نمودار آبی درصد حیوانات دریایی منقرض شده در طول سالها را نشان می‌دهد. این نمودار به انقراض گونه‌های دریایی که فسیل آنها کشف شده اشاره دارد.

همچنین توافقی وجود ندارد که آیا این رویداد انقراض متمایز از رویداد انقراض کواترنری است که از ۵۰ هزار سال پیش آغاز شده یا ادامه آن رویداد است.

سرعت انقراض

در سال۱۹۹۳ ادوارد ویلسون، استاد زیست‌شناس دانشگاه هاروارد، تخمین زد سیاره زمین گونه‌هایش را با سرعت ۳۰ هزار گونه در سال از دست می‌دهد.[1] در تخمین‌های بدبینانه سرعت انقراض ده هزار برابر نرخ طبیعی انقراض جانوران است که معادل با یک انقراض جمعی بزرگ می‌باشد،[2][3] اما برخی دانشمندان سرعت انقراض را صد برابر نرخ طبیعی می‌دانند که منجر به یک رویداد انقراض متوسط می‌شود.[4][5] عده‌ای از پژوهشگران بر این باورند که نیمی از گونه‌های کنونی جهان تا سال ۲۱۰۰ نابود می‌شوند.[6][7] اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵٪ از پستانداران زمین در شرف نابودی و انقراض هستند.[8]

پیتر راون، رئیس پیشین انجمن پیشبرد علوم آمریکا (AAAS) در مقدمه «اطلس جمعیت و محیط زیست بیان کرد که «ما نرخ انقراض بیولوژیک، از بین رفتن دائمی گونه‌ها، را چند صد بار بیش از سطوح تاریخی آن افزایش داده‌ایم و از بین رفتن اکثریت همه گونه‌ها تا پایان سده بیست و یکم [جهان را] تهدید می‌کند.» AAAS»[9][10]

انجمن جانورشناسی لندن در تازه‌ترین «نمایهٔ موجودات زندهٔ کُره» در سال ۲۰۱۴ می‌گوید که روند نابودی گونه‌ها حتی بدتر از آن است که تاکنون تصور می‌شد. این گزارش حاکی‌ست که بررسی‌ها با شیوه‌های تازه نشان می‌دهد که جمعیت گونه‌ها ظرف ۴۰ سال اخیر نصف شده، درحالی‌که ارزیابی‌ها تا سال ۲۰۱۲ با شیوه‌های قبلی، شدت این روند را کمتر نشان می‌داد. این گزارش می‌گوید که جمعیت پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها به‌طور متوسط ۵۲ درصد و جمعیت گونه‌های آب شیرین ۷۶ درصد کاهش یافته‌است.[11]

عوامل

انقراض هولوسین در اثر عوامل مختلفی رخ داده است، که برخی از آنها طبیعی است و برخی دیگر به اقدامات انسان مربوط می‌شود. در حال حاضر پنج عامل بر انقراض گونه‌ها تأثیر می‌گذارد که عبارتند از تخریب زیست‌بوم‌ها، آلودگی محیط زیست، شکار و بهره‌برداری بی‌رویه از گونه‌ها، گونه‌های مهاجم و تغییر آب وهوا. </"ref name= "zistnews>

گرم شدن زمین
نوشتار اصلی: گرم‌شدن زمین
تغییرات دمایی دوره هولوسین از ۱۲ هزار سال پیش تا کنون.

از حدود ۱۲ هزار سال پیش با آغاز دوره هولوسین و پایان آخرین عصر یخ، دمای هوای کره زمین افزایش قابل توجهی یافت. طی آخرین سال‌های دوره پلیستوسن یعنی از حدود پانزده هزار سال پیش تا نخستین سال‌های دوره هولوسین (یعنی حدود ده هزار سال پیش) متوسط دمای زمین ۶ درجه سانتیگراد افزایش یافت و بسیاری از یخچال‌های آخرین عصر یخبندان شامل یخچال‌های اروپا و یخچال‌های آمریکای شمالی ذوب شدند. بسیاری از جانوران به خصوص پستانداران بزرگ نظیر ماموت نتوانستند با این تغییر آب و هوا سازگار شوند و منقرض شدند.

نخستین دوره گرمایش زمین که بین ده هزار سال پیش تا پنج هزار سال پیش به حداکثر خود (دمایی به طور متوسط نزدیک به دمای فعلی زمین) رسید، به طور طبیعی رخ داد، اما از میانه قرن نوزدهم گرمایش زمین در اثر فعالیت‌های صنعتی و انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط انسان، به وقوع پیوسته و همچنان ادامه دارد. طبق چهارمین گزارش ارزیابی IPCC که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد "با اطمینان متوسط می‌توان گفت چنانچه متوسط گرمایش جهانی از ۱٫۵ تا ۲٫۵ درجه سانتیگراد (نسبت به بازه ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۹) فراتر رود، تخمینا ۲۰ تا ۳۰ درصد گونه‌هایی که تا کنون تشخیص داده شده‌اند احتمالاً در معرض خطر افزایش یافته انقراض هستند. چنانچه افزایش متوسط دمای جهانی از حدود ۳٫۵ درجه سانتیگراد فراتر رود، مدل‌های ارزیابی انقراض قابل ملاحظه‌ای (۴۰ تا ۷۰ درصد گونه‌های تشخیص داده شده) را در سرتاسر جهان پیش بینی می‌کنند "[12]

شکار
ببر ایرانی در دوران معاصر در اثر شکار بیش از حد منقرض شده است.

طبق شواهد جانوران بزرگ با فاصله زمانی نسبتاً اندکی در حدود هزار سال پس از ورود انسان به هر سرزمینی، جز آفریقا، آسیا و اروپا، منقرض شده‌اند.[13] انسان‌ها نزدیک به ۱۲۵۰۰ سال پیش به آمریکای شمالی رسیدند و ماموت‌ها و پستانک‌دندان‌ها در اندک زمانی بعد منقرض شدند. در کارائیب نیز شماری از گونه‌های بزرگش پس از رسیدن انسان به آنجا در حدود ۸ هزار سال پیش منقرض شدند. انسان برای نخستین بار حدود ۲۰۰۰ سال پیش به ماداگاسکار وارد شد و در این جا نیز گونه‌های بزرگ‌تر نظیر فیل مرغ، گونه‌ای از اسب آبی و نیز لمورهای بزرگ اندکی پس از ورود انسان منقرض شدند.[14]

پس از گسترش تمدن صنعتی و به کارگیری سلاح گرم برای شکار شدت انقراض بیشتر شد و علاوه بر حیوانات بزرگ، پرندگان، پستانداران و ماهیان با ابعاد کوچک نیز شکار و منقرض شدند.

نابودی زیست‌بوم‌ها
سیر عقب‌نشینی ساحل دریاچه ارومیه بین سالهای ۱۳۶۳ و ۱۳۹۳ (براساس تصاویر ماهواره‌ای ناسا) به علت فعالیت‌های انسانی وکاهش بارندگی

در دوره هولوسین انسان شروع به کشاورزی نمود. معدودی از حیوانات و گیاهان را برای استفاده خود اهلی کرد و با سایر جانداران را عمدتاً به عنوان آفت یا حیوان وحشی مقابله کرد. تدریجاً زمین‌های بیشتری را به کشت چند محصول خاص اختصاص داد. بدین ترتیب زیست‌بوم‌های طبیعی را دگرگون کرد. جاندارانی که نتوانستند زیست‌بوم دیگری بیابند یا خود را با تغییر زیست‌بوم سازگار کنند، تدریجاً منقرض شدند.

امروزه روند گسترش کشاورزی به پدیده جنگل زدایی منجر شده است. بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ در حدود ۳٫۴ درصد از جنگلهای جهان معادل ۱٫۴ میلیون کیلومتر مربع – یعنی سطحی برابر کشور مکزیک – از بین رفته است. در بیشتر موارد نیز جنگلها برای تأمین غذا به اراضی کشاورزی تغییر کاربری پیدا می‌کنند.[15]

برخی گونه‌های منقرض شده

فهرست ذیل شامل برخی از گونه‌های شناخته شده و معروف منقرض شده در این دوره است. در هر مورد آخرین سال‌های تقریبی که در آخرین زیستگاه احتمالی زندگی می‌کرده ذکر شده است.[16]

منابع
  1. بررسی انقراض‌ها
  2. Wilson, Edward O. (2003). The Future of life (1st Vintage Books ed. ed.). New York: Vintage Books. ISBN 9780679768111.
  3. C.Michael Hogan. 2010. Edenic Period. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and Environment. ed. Galal Hassan, ed in chief Cutler Cleveland, Washington DC
  4. Has Plant Life Reached Its Limits? September 20, 2012
  5. J.H.Lawton and R.M.May, Extinction Rates, Oxford University Press, Oxford, UK
  6. Wilson, O. E (2002), The Future of Life, Knopf, ISBN 0-679-76811-4
  7. Leakey, Richard (1996), The Sixth Extinction: Patterns of Life and the Future of Humankind, Anchor Books, ISBN 0-385-46809-1
  8. «۲۵ درصد از پستانداران در معرض خطر انقراض». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۱.
  9. "Atlas of Population and Environment". AAAS. 2000. Archived from the original on 9 March 2011. Retrieved 2008-02-12.
  10. "Atlas of Population and Environment, Foreword". American Association for the Advancement of Science (AAAS). 2000. Archived from the original on 4 March 2008. Retrieved 2008-02-12.
  11. 'کاهش' جمعیت حیات وحش جهان بی‌بی‌سی فارسی، ۸ مهر ۱۳۹۳
  12. "There is medium confidence that approximately 20-30% of species assessed so far are likely to be at increased risk of extinction if increases in global average warming exceed 1.5-2.5 °C (relative to 1980-1999). As global average temperature increase exceeds about 3.5 °C, model projections suggest significant extinctions (40-70% of species assessed) around the globe."
  13. Human Mediated Extinction on Four Continents
  14. http://tarahomi.blogsky.com/1386/09/29/post-21/
  15. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۵ مارس ۲۰۱۳.
  16. ویکی‌پدیای انگلیسی 227 مارچ 2013

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.