آیرملوها
آیرملوها (به ترکی آذربایجانی: Ayrımlar) گروه قومی ترک زبان که از بومیان آذربایجانی قفقاز بودند و در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم برخی از آنان به ایران و ترکیه مهاجرت کردند. همینک نام مناطق جغرافیایی در جمهوری آذربایجان و نواحی شمالی ارمنستان از پسوند و پیشوند آیرملو وجود دارد. این قوم در اواخر قرن ۱۹ ام و اوایل قرن بیستم وارد ایران شدند و در غرب شهرستان ماکو ساکن شدند.
| آیرملوها Ayrımlar |
|---|
| کل جمعیت |
| نواحی با بیشترین جمعیت |
 ایران ،  جمهوری آذربایجان |
| زبان‌های رایج |
| ترکی آذربایجانی |
| ادیان و مذاهب |
| اسلام(شیعه) |
آیرملوها در ایران
آیرملوها از اقوام نزدیک به دربار پهلوی بودند. نوش‌آفرین آیرملو مادر رضاشاه و تاج‌الملوک آیرملو همسر وی و محمدحسین آیرم از فرماندهان نظام شاهنشاهی از جمله آیرملوهای نزدیک به دربار بودند. در ارتش شاهنشاهی نیز صاحب منصبانی از آیرملوها همچون محمود آیرم امیر لشکر جنوب [1] و تیمورخان آیرملو به مقامهای نسبتا بالایی رسیدند.
یک آیرملو از ایالت گنجه (گنجه اوزید در امپراتوری روسیه تزاری).
تاج‌الملوک آیرملو از ایل آیرملو بود که با رضاشاه پهلوی ازدواج کرد و صاحب چهارفرزند به نام‌های محمدرضا پهلوی، شمس پهلوی، اشرف پهلوی و علیرضا پهلوی شد. تاج‌الملوک بعدها پس از به سلطنت رسیدن همسرش رضاشاه ملکه تاج‌الملوک یا ملکه پهلوی و پس از به سلطنت رسیدن پسرش محمدرضاشاه ملکه‌مادر خوانده می‌شد. ملکه تاج‌الملوک از زنان قدرتمند زمان خود بود. گفته می‌شود او تنها کسی بود که می توانست در مقابل رضاشاه بایستد. با وقوع انقلاب و سقوط سلسله پهلوی تاج‌الملوک به همراه دختر و دامادش به آمریکا رفت و پس از ۳ سال در سن ۸۶ سالگی در سال ۱۳۶۰ بر اثر بیماری در مکزیک درگذشت.
نوش‌آفرین آیرملو با عباسعلی داداش بیگ ازدواج کرد. حاصل این ازدواج رضاشاه پهلوی بنیانگذار سلسله پهلوی بود. نوش آفرین در حدود سالهای ۱۲۶۳[2]-۱۲۶۴ خورشیدی در تهران درگذشت.
میرپنج تیمورخان آیرملو یکی از خانواده هایی بود که هنگام تحویل ۱۷شهر قفقاز به روس به ایران مهاجرت کردند و بعدها به آیرملو مشهور شدند.تیمورخان در قزاقخانه استخدام شد و به تدریج تا درجه میرپنجی بالا رفت.[3]تاج الملوک دختر تیمورخان با رضاشاه پهلوی ازدواج کرد.میرپنج تیمورخان آیرملو در حدود سالهای ۱۳۰۲-۱۲۹۸ خورشیدی درگذشت.[4]
قزاق،رئیس‌نظمیه،دیکتاتور،غارتگر،امیرلشکر محمدحسین آیرُم رئیس مقتدر و سفاک ایران[5]،از رجال نظامی دوره سلطنت رضاشاه بود که به درجات بسیاری نیز همچون سرهنگی رسید و از این راه ثروت عظیمی را جمع کرد. ژنرال محمدحسین آیرم ۱۳سال پس از فرار از ایران پس از آنکه سرمایه اش نیز تمام شد در سال ۱۳۲۷ در سن ۶۵سالگی پس از یک عمل جراحی در لیختن‌اشتاین در آلمان درگذشت.
محمود آیرم از افسران ارشد قزاقخانه بود.او اولین افسر ایرانی است که با درجه سرتیپی به ریاست ستاد قزاقخانه رسیده بود.وی مدتی نیز رئیس آتریاد همدان و مدتی فرمانده قشون مازندران بود.[6] در سال ۱۳۰۱ به دنبال تشکیل ارتش نوین و تاسیس پنج لشکر مستقل،آیرم با ارتقاء به درجه امیرلشکری به فرماندهی لشکرشور جنوب که مرکز آن در اصفهان بود منصوب شد.[7] چندسال بعد رضاشاه او را به دلایلی از فرماندهی لشکر جنوب برکنار و به تهران احضار کرد و به زندان انداخت.گفته شد مبلغی از پول هایی که اندوخته بود در اختیار رضاشاه قرار داد تا از زندان آزاد شد و در حدود سال ۱۳۱۲ در تهران درگذشت.
جستارهای وابسته
منابع
- دکتر باقر عاقلی، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (ISBN 964-5570-58-1)
- نیازمند، رضا. رضاشاه از تولد تا سلطنت. حکایت قلم نوین مکان=تهران. ص. ۵۲. شابک ۹۶۴۵۹۲۵۴۶۰. از پارامتر ناشناخته
|سال نشر=صرف‌نظر شد (کمک) - نیازمند، رضا. رضاشاه از تولد تا سلطنت. حکایت قلم نوین مکان=تهران. شابک ۹۶۴۵۹۲۵۴۶۰. از پارامتر ناشناخته
|سال نشر=صرف‌نظر شد (کمک) - معتضد، خسرو. تاجهای زنانه. اول. البرز =تهران. شابک ۹۶۴۵۹۲۵۴۶۰. از پارامتر ناشناخته
|سال نشر=صرف‌نظر شد (کمک) - عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال نظامی و سیاسی معاصر ایران. جلد اول (ویراست اول). تهران: نشر گفتار و نشر علم. ص. ۴۰. شابک ۹۶۴۵۵۷۰۵۷۳.
- عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال نظامی و سیاسی معاصر ایران. جلد اول (ویراست اول). تهران: نشر گفتار و نشر علم. ص. ۴۳. شابک ۹۶۴۵۵۷۰۵۷۳.
- عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال نظامی و سیاسی معاصر ایران. جلد اول (ویراست اول). تهران: نشر گفتار و نشر علم. ص. ۴۳. شابک ۹۶۴۵۵۷۰۵۷۳.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ayrums». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.