گرمازدگی
گرمازدگی (به انگلیسی: Hyperthermia) عدم توانایی بدن در دفع گرما و افزایش دمای درون بدن به حدود چهل درجه سانتی‌گراد است که به علت فعالیت شدید یا گرمای هوا ایجاد می‌شود.[1] به عبارت دیگر گرمازدگی به هم خوردن تعادل در مکانیسم‌های تنظیم دمایی بدن است و تولید گرما در بدن، بعلت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارتِ ایجاد شده، باعث گرمازدگی می‌شود.
 An analog دماسنج طبی showing a temperature of ۳۸٫۷ درجه سلسیوس (۱۰۱٫۷ درجه فارنهایت) | |
| آی‌سی‌دی-۹ | 780.6 |
|---|---|
| دادگان بیماری‌ها | ۱۸۹۲۴ |
| سرعنوان‌های موضوعی پزشکی | D005334 |
گرمازدگی به راحتی قابل پیشگیری است. در صورت بروز افزایش دمای شدید به فوریت‌های پزشکی و درمان فوری برای جلوگیری از آسیب‌های جدی یا مرگ نیاز است.
گرمازدگی کلاسیک
فرم کلاسیک گرمازدگی بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی، بیماری‌های مزمن، بیماری‌های روانی، معلولان، افراد چاق، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده‌اند، افراد الکلی و استفاده کنندگان از بعضی داروها پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می‌افتد.
گرمازدگی فعالیتی
فرم فعالیتی گرمازدگی در سنین پائین‌تر و به دنبال فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین در آب و هوای گرم (مانند کسانی که مسافت زیادی می‌دوند، بازیکنان فوتبال و…) و در شرایط کمبود آب بدن اتفاق می‌افتد.[2]
علّت
- فعّالیّت زیاد در گرما
- پوشش زیاد در هوای گرم
- نداشتن تراز گرمایی (گرچه هنگام سرما نیز گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر بروز گرمازدگی هست)[3]
بیشترین علّت مربوط است به قرار گرفتن در محیطی با گرمای بیش از ۴۰٫۶ درجهٔ سانتی‌گراد (۱۰۵٫۱ درجهٔ فارنهایت) و واکنش‌های جانبی به مواد مخدر.
نشانه‌ها
- افزایش دمای بدن
- سردرد
- سرگیجه و منگی
- حال بد و بی‌اشتهایی
- تشنگی بسیار
- تپش دل
- تند نفس کشیدن
- تعریق بسیار و پوست رنگ‌پریده و نمناک
- شل‌شدگی بسیار ماهیچه‌ای
نشانه‌ها در همهٔ سنین یکسان است، امّا کودکان، سالمندان، زنان باردار و کسانی که بیماری‌های جدّی دارند، آسیب‌پذیرتر هستند.[1]
پیامدها
ناهماهنگی‌های حاصل از گرمازدگی به سه دسته تقسیم می‌شود:
- کرامپ‌های ماهیچه‌ای ناشی از گرما
- خستگی بسیار زیاد
- هیپوترمی در گرمازدگی[4]
اقدامات اولیه
- فرد گرمازده را به جای خنک منتقل کنید
- لباس‌های اضافی را درآورید
- به او مقدار زیادی آب بدهید
- پوست را با اسفنج یا اسپری با آب نمناک خنک کنید
- در کنار فرد بمانید تا حالش بهتر شود و هر چند دقیقه یک بار چک کنید آیا سرعت تنفس یا ضربان قلبش کمتر شده‌است یا نه
- معمولاً پس از نیم ساعت باید حال فرد بهتر شود[1]
پیشگیری
- مقدار زیادی آب خنک بنوشید بخصوص اگر در گرما ورزش می‌کنید
- در روزهای بسیار گرم بین ساعت‌های ۱۱ صبح تا سه بعدازظهر حتی الامکان بیرون نروید
- حتی‌الامکان زیر تابش مستقیم آفتاب نمانید
- پوست خود را مرتب با آب خنک کنید
- دوش آب سرد بگیرید
- لباس گشاد و به رنگ روشن بپوشید
- در ورزش افراط نکنید
- در هوای خیلی گرم از نوشیدن الکل حتی الامکان پرهیز کنید[1]
در هوای گرم به چه چیز نیاز است
- همراه داشتن مقدار کافی آب برای نوشیدن و خنک کردن پوست
- پوشش مناسب: لباس گشاد به رنگ روشن و کلاه لبه‌دار
- کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف (که از هر دو پرتو ماوراء بنفش A و B محافظت می‌کنند) با درجه محافظت (SPF) سی به بالا
- عینک آفتابی مناسب که کناره‌های چشم را محافظت کند، محافظت صد در صد در مقابل پرتو ماوراء بنفش بدهد و UV ۴۰۰ باشد. برای اطمینان از مرغوبیت عینک می‌توانید به نشان استاندارد اتحادیه اروپا (CE) یا آمریکا (ANSI) اعتماد کنید.[1]
منابع
- «آنچه باید در مورد گرمازدگی بدانید». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۸ خرداد ۱۳۹۶.
- توصیه‌های پزشکی
- گرما زدگی
- گرمازدگی و کمک به فرد گرمازده: سایت پزشکان بدون مرز