کاریوتایپ

کاریوتایپ (به انگلیسی: Karyotype) فرایند به تصویر کشیدن مجموعه کروموزوم‌های موجود در سلول‌های یک موجود زنده به‌منظور بررسی محتوای کروموزومی، وضعیت کروموزوم‌ها، تعداد آن‌ها و بررسی اختلال و ناهنجاری‌های کروموزومی است.[1] در این فرایند، مجموعه‌ای از کروموزوم‌های یک گونه با توجه به تعداد، شکل، اندازه، موقعیت سانترومرها، الگوی اتصال و تفاوت‌های ظاهری و فیزیکی مرتب‌سازی و به تصویر کشیده می‌شوند.[2] معمولاً بزرگ‌ترین کروموزومِ را به عنوانِ کروموزومِ شمارهٔ ۱، کروموزومی که پس از آن از همه بزرگ‌تر است کروموزومِ شمارهٔ ۲ و سایر کروموزوم‌ها را بر اساس شکل، اندازه، محل قرارگیری سانترومرهاا، مرتب و شماره‌گذاری می‌کنند. کاریوتایپ تعداد کروموزوم‌های یک موجود زنده و شکل ظاهری آن‌ها در هنگام مشاهده با میکروسکوپ نوری را نشان می‌دهد.[3] آماده‌سازی و مطالعهٔ کاریوتایپ‌ها از مباحث اصلی علم سیتوژنتیک است.[4]

کاریوتایپ یک انسان مذکر پس از رنگ آمیزی با روش گیمسا

کاریوتایپ‌ها موارد استفادهٔ زیادی در علوم پایه و پزشکی دارند. برخی از این موارد شامل شناسایی عملکردها و فرایندهای سلولی، ارتباطات تکاملی گونه‌ها و طبقه‌بندی آن‌ها و مطالعات در مورد بیماری‌های ژنتیکی می‌باشد. یکی از کاربردهای اصلی کاریوتایپ‌ها بررسی بیماری‌ها و مشکلات کروموزومی در انسان است. برخی از این بیماری‌ها عبارت اند از: نشانگان داون، نشانگان ترنر، سندرم کلاین‌فلتر، سندرم پاتو و نشانگان ادواردز

شرح

وضعیت کروموزوم‌های یک فرد و تغییرات احتمالی عددی یا ساختاری آن‌ها با انجام آزمایش کاریوتیپ مشخص می‌شود. این روش تنها روش بررسی کروموزوم‌ها نیست. به‌عنوان مثال، آنالیز کروموزوم‌ها در سوسپانسیون مایع با استفاده از تکنیک فلو سایتومتری در طول ۳۵ سال گذشته کاربردهای فراوانی پیدا کرده‌است. آنالیز کروموزوم‌ها با استفاده از فلوسایتومتری نیاز به یک FACS (fluorescent –activated cell sorter) با دو منبع لیزر دارد.

ناهنجاری‌های قابل بررسی

مشکلات و ناهنجاری‌های کروموزومی قابل بررسی با استفاده از آزمایش کاریوتایپ عبارت‌اند از:

تغییرات تعدادی کروموزوم‌ها، ظاهر و وضعیت نامتعارف کروموزوم‌ها، حذف شدن، معکوس شدن یا دوبرابر شدن‌های گسترده در رشته‌های دی‌ان‌ای، جابه‌جایی کروموزومی، آنیوپلوئیدی، وقوع تریزومی‌ها، مشکلات میتوزی مانند پدیدهٔ عدم جدایی کروموزوم‌ها[5]

یادداشت

    منابع
    1. https://archive.org/details/variationevoluti0000unse. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
    2. King, R.C.; Stansfield, W.D.; Mulligan, P.K. (2006). A dictionary of genetics (7th ed.). Oxford University Press. p. 242.
    3. مبانی ژنتیک. اثرِ جونز – کارپ ترجمهٔ دکتر فارسی و دکتر شهریاری – نشرِ بنفشه – صفحهٔ 17
    4. https://archive.org/details/variationevoluti0000unse. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
    5. Wang, Tian-Li; Maierhofer, Christine; Speicher, Michael R.; Lengauer, Christoph; Vogelstein, Bert; Kinzler, Kenneth W.; Velculescu, Victor E. (2002-12-10). "Digital karyotyping". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 99 (25): 16156–16161. doi:10.1073/pnas.202610899. ISSN 0027-8424. PMID 12461184.
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کاریوتایپ موجود است.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.