کابل برق
کابل (به فرانسوی: Câble) یا شاه‌سیم، به یک یا چند سیم یا طناب که در کنار هم به صورت بسته‌شده، به‌هم‌پیچیده یا به‌هم‌بافته برای شکل‌دادن یک مجموعهٔ یگانه هستند، گفته می‌شود. در مکانیک، کابل‌ها برای بالابردن و کشیدن به کار می‌رود. در برق، از آنها برای هدایت جریان برق استفاده می‌شود. یک کابل نوری دارای یک یا چند فیبر نوری در یک پوشش محافظ است که از فیبرها محافظت می‌کند. کابل مکانیکی را به‌طور تخصصی‌تر طناب فولادی (یا سیم بکسل) می‌نامند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه بافه[1] را به‌عنوان جای‌گزین «کابل» پیشنهاد داده‌است.
مهم‌ترین و بیشترین عایقی که در ساختمان کابل‌ها بکار می‌رود P.V.C (پلی وینیل کلراید) است که پرتو دور یا پلاستیک نامیده می‌شود. P.V.C عایقی غیرقابل اشتعال است و این مزیت خوبی در کابل‌ها میباشد. دارای انعطاف‌پذیری زیادی میباشد. مواردی مانند ارزانی تولید انبوه و سادگی ساخت باعث شده که بیش از ۹۰ درصد کابل‌های فشار ضعیف از این عایق درست شوند. نوعی عایق دیگر به نام PET (پلی اتیلن) برای کابل‌ها بکار می‌رود که آتشگیر بوده و در مکانهای اختصاصی بکار می‌رود. در بعضی از کابل‌ها از عایق لاستیکی استفاده می‌شود که کاربرد زیادی ندارد.
کابل‌های هادی از جنس مس یا آلومینیوم می‌باشند. در صورتی‌که بخواهیم از کابلی با هادی آلومینیوم برای کابل کشی هوایی استفاده کنیم باید یک رشته آن فولاد باشد.
برای شناسایی کابل‌ها از حروفی استفاده می‌شود که روی کابل‌ها نوشته شده‌است برخی از این حرف طبق استاندارد آلمان V.D.E بشرح زیر میباشد:
- N کابل با هادی مسی
- NA کابل با هادی ألومینیوم
- Y علامت عایق پرتو دور میباشد
- H علامت ورق متالیزه میباشد
- T سیم تحمل‌کننده در کابل کشی هوایی
- R حفاظت فولادی نواری شکل
- Y روکش کمربندی پرتو دور
- R هادی دایره‌ای شکل میباشد
- E هادی یک رشته و دایره‌ای میباشد
- M هادی چند رشته
- S هادی بشکل مثلث
کابل‌های ابزار دقیق
قبل از بررسی کابل ابزار دقیق ابتدا در مورد سیستم های کنترل و همچنین ابزار دقیق کمی بیشتر صحبت کنیم تا با کمی بیشتر آشنا شویم. امروزه در سیستم های نفت، گاز و پتروشیمی و نظامی، دفاعی، صنایع هوافضا و موشکی، صنایع پزشکی و مواد غذایی و هر صنعتی که نیاز به کنترل، سنجش و اندازه گیری پارامترهای کنترل جریان، اندازه گیری حجم سیالات و دما باشد با مقوله کنترل و ابزار دقیق مستقیماً در ارتباط خواهیم بود.
در سیستم های ابزار دقیق برای اندازه گیری پارامترها استفاده از سنسور ها و مبدل های الکتریکی همچون سنسورها ، ترانسمیتر ها، ترموکوبل ها و شیرهای کنترل و… نیاز میباشد . برای انتقال مقادیر اندازه گیری شده به کابل هایی متناسب با اندازه گیری ها در سیستم های کنترل و ابزار دقیق نیاز داریم و کابل های ابزار دقیق جزئی مهم از سیستم های اندازه گیری میباشد . در صنعت تجهیزاتی وجود دارند که با دریافت داده های ویژه تغییر وضعیت می دهند. گروهی از این تجهیزات را ابزار دقیق می نامند . کابل ابزار دقیق مسیری مطمئنی را برای تبادل این سیگنالها فراهم می کند . ابزارها بسیار متنوع هستند و حساسیت آنها متغیر است و در شرایط متفاوتی کار می کنند. با توجه به نوع تجهیزات، شرایط محیطی و دیگر فراسنج های الکتریکی، مغناطیسی و مکانیکی نسبت به انتخاب نوع مناسب کابل ابزار دقیق اقدام می شود .
کابل‌های فشارضعیف
مطابق استاندارد وی‌دی‌ئی آلمان، رنگ عایق رشته‌های کابل فشارضعیف باید به ترتیب خاکستری روشن، سیاه، قرمز و آبی باشد، بدین صورت که یک کابل دورشته‌ای تنها از دو رنگ اول، و یک کابل پنج‌رشته‌ای از هر پنج رنگ استفاده خواهد کرد. رنگ خاکستری روشن که در این چهار نوع کابل مشترک است، به عنوان سیم صفر (MP) استفاده می‌شود و هادی با رنگ قرمز را به عنوان سیم محافظ در نظر می‌گیرند. در کابل‌های فشارضعیف چهاررشته‌ای، معمولاً سطح مقطع سه رشته از سیم‌ها با هم مساویست، و سطح مقطع هادی چهارم تقریباً نصف هادی‌های دیگر (یا کمی کوچکتر) ساخته می‌شود.[2]
روش شناسایی سیم و کابل مرغوب
۱-سطح بیرونی سیم و کابل باید صاف و فاقد هرگونه فرورفتگی و برجستگی باشد (موج دار بودن سطح سیم وکابل‌های غیرقابل انعطاف ایراد محسوب نمی‌شود).
۲-قطر زیاد عایق یا غلاف سیم وکابل دلیلی مبنی بر مرغوب بودن آن محصول نیست متأسفانه برخی از تولیدکنندگان با کاستن از وزن مس لازم در سیم و کابل (با کاستن تعداد رشته‌های مس یا قطر رشته‌های مس) و افزودن به قطر عایق یا غلاف سبب می‌شوند وزن محصول مناسب به نظر برسد اما این محصول قابلیت استفاده برای مورد طراحی شده را نخواهد داشت و در صورت استفاده سبب بروز آتش‌سوزی یا مشکلات دیگر می‌شود.
۳-هنگامی که سیم را از مقطع برش می‌زنیم (توسط سیم چین یا تیزبر) باید هادی (مس) در مرکز عایق قرار گرفته باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن هادی گفته می‌شود.
۴-هنگامی که کابل را از مقطع برش می‌زنیم باید غلاف به گونه‌ای سیم‌ها را دربرگرفته باشد که ضخامت غلاف در اطراف سیم‌ها مساوی باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن سیم‌ها گفته می‌شود.
۵-عایق سیم هنگام جداسازی از هادی (مس) باید به آسانی و به صورت کشسان از روی مس جدا گردد.
۶-در مورد کابل‌ها باید دقت نمود که جداسازی سیم‌ها از هم و از غلاف کاملاً آسان انجام پذیرد.
۷-در رابطه با سیم و کابل‌های مسی (که مورد بحث این نوشته میباشد) هادی مس باید شرایط زیر را داشته باشد:
الف-از مس خالص نرم شده (آنیل شده) تهیه شده باشد.
ب-سطحی کاملاً شفاف و براق داشته باشد.
ج-اکسید نشده باشد (رشته‌های مس سیاه نباشند).
د-قابل انعطاف باشد (با خم و راست شدن سیم، رشته‌های هادی نشکند).
ه-به اندازه کافی و طبق جداول استاندارد برای هر مقطع سیم، مس مصرف شده باشد (کم بودن میزان مس سبب می‌شود مقاومت هادی به نسبت استاندارد آن مقطع زیاد باشد و استفاده مازاد آن سبب هدر رفتن فلز گران‌بهای مس می‌شود و در نتیجه قیمت تمام شده سیم یا کابل افزایش می‌یابد).
کابل چند رشته
اولین عدد از سمت چپ در سایز هر کابل نشان دهنده تعداد رشته سیم داخل آن میباشد.
- کابل دو رشته: اگر مصرف‌کننده‌جریان الکتریکی تک فاز باشد و ارت نیز نداشته باشیم از کابل دو رشته استفاده می‌کنیم.
- کابل سه رشته: اگر مصرف‌کننده جریان الکتریکی تک فاز باشد و ارت نیز داشته باشیم از کابل سه رشته استفاده می‌کنیم.
- کابل چهار رشته: اگر مصرف‌کننده جریان الکتریکی سه فاز باشد و ارت نیز نداشته باشیم از کابل چهار رشته استفاده می‌کنیم.
- کابل پنج رشته: اگر مصرف‌کننده جریان الکتریکی سه فاز باشد و ارت و نول داشته باشیم از کابل پنج رشته استفاده می‌کنیم.
اتصال کابل‌ها به هم
برای اتصال کابل‌ها به یکدیگر از دوراهه و برای گرفتن انشعاب از آنها از سه‌راهه استفاده می‌شود و آنها را در مفصل یا ماهیچه قرار می‌دهند که با قیر مخصوص پر می‌شود.[2]
اتصال کابل‌ها به مدار
برای اتصال کابل به مدار از کابل‌شو یا کفش کابل استفاده می‌کنند. کابل‌شوها ممکن است پیچ و مهره‌ای، با پرس، یا با لحیم به کابل متصل شوند.[2]
جستارهای وابسته
منابع
- «بافه، کابل» [عمومی] هم‌ارزِ «cable»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر اول. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱ (ذیل سرواژهٔ بافه ۱)
- «کابل‌کشی». کارگاه برق تأسیسات. شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران. ۱۳۸۵. شابک ۹۶۴۰۵۰۹۵۷۴. پارامتر
|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک)
- ویکی‌پدیای انگلیسی، برداشت شده در ۲۰ تیر ۱۳۸۸.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کابل برق موجود است. |