چند زنی در اسلام
چند زنی در اسلام پدیده‌ای است که تحت حقوق زناشویی اسلامی، مردان مسلمان اجازه دارند چندزن داشته باشند. به عبارت دقیقتر می‌توانند در یک زمان بیش از یک زن داشته و مجموعاً تا چهار زن باشند. چندشوهری این است که یک زن بیش از یک شوهر داشته باشد، که در اسلام برخلاف چندزنی، مجاز نیست.
چندزنی برای مسلمانان، در عمل و در قانون، تا حد زیادی در سرزمین‌های اسلامی متفاوت است. در برخی از کشورهای مسلمان چندزنی، نسبتاً شایع است در حالی که در برخی دیگر نادر یا غیر موجود است. برای مثال آذربایجان، تونس و ترکیه، کشورهایی با ساکنان عمدتاً مسلمانی هستند که قوانین اسلامی برای مقررات زناشویی را به کار نگرفته‌اند و در آن کشورها چندزنی غیرقانونی است. کشورهایی مانند لیبی، مراکش و ایران اخذ رضایت همسر اول را برای ازدواج مجدد مرد ضروری اعلام کرده‌اند.
پایه‌های چندزنی در قرآن
آیه‌ای که اغلب در موضوع چندزنی به آن اشاره می‌شود آیه ۳ از سوره ۴ (نساء [زنان]) است.
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیَتَامَیٰ فَانکِحُوا مَا طَابَ لَکُم مِّنَ النِّسَاءِ مَثْنَیٰ وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ ذٰلِکَ أَدْنَیٰ أَلَّا تَعُولُوا
و اگر در اجرای عدالت میان دختران یتیم بیمناکید، هر چه از زنان [دیگر] که شما را پسند افتاد، دو دو، سه سه، چهار چهار، به زنی گیرید. پس اگر بیم دارید که به عدالت رفتار نکنید، به یک [ زنِ آزاد ] یا به آنچه [از کنیزان] مالک شده‌اید [اکتفاء کنید]. این [خودداری] نزدیکتر است تا به ستم گرایید [و بیهوده عیال‌وار گردید].
- — ترجمهٔ آیه از مهدی فولادوند.
- — عبارت «ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ» به معنی «برده» است.
در نگاه اول، با توجه به نیت شخص، این را می‌توان به شکل‌های مختلفی تفسیر کرد. اما این مهم است که این آیه را هم در زمینهٔ قرآن و هم در زمینهٔ تاریخی آن که نازل شده تفسیر کنیم. این آیه پس از جنگ احد که در آن بسیاری از مردان مسلمان کشته شدند، و زنان بیوه و کودکان یتیم بسیاری برجای ماندند، نازل شده است و بسیاری استدلال می‌کنند که این آیات «به دلیل نگرانی (اهمیت) الله برای رفاه زنان و یتیمانی بازمانده، بدون شوهران و پدرانی که برای پیامبر و اسلام در حال جنگ کشته شدند. آیه‌ای است در مورد شفقت نسبت به زنان و فرزندان آن‌ها، نه در مورد مردان یا تمایلات جنسی آن‌ها.» نازل شده است.[2]
کشورهایی که چندزنی را ممنوع کرده‌اند
ترکیه اولین کشور مسلمانی است که به طور قانونی چندزنی را در سال ۱۹۲۶ میلادی ممنوع کرد. این تصمیم بر اساس دلایل مذهبی نبود بلکه ممنوعیتی کاملاً سکولار بود.[3] تونس کشور بعدی بود که چندزنی را طی قانونی که در سال ۱۹۵۶ مطرح شد و در سال ۱۹۶۴ دوباره بیان شد ممنوع کرد. بر خلاف ترکیه، تونس چندزنی را بر اساس زمینه‌های مذهبی، با استناد به دو دلیل اصلی منع کرد. نخست این که قرآن عمل چندزنی را محدود کرده، بنابراین این عمل را پشتیبانی نمی‌کند و به روشنی برای حذف این رسم در طول زمان در نظر گرفته شده بود.[4] دوم، قرآن خواستار رفتار برابر در قبال تمام زنان در ازدواج چندزنی است که غیرممکن است، پس این عمل غیرقانونی (غیرشرعی) است. سرانجام، اسرائیل در سال ۱۹۷۸ چندزنی را ممنوع کرد.[5]
کشورهایی که چندزنی را محدود کرده‌اند
کشورهای زیر عمل چندزنی را محدود کرده‌اند:
جستارهای وابسته
- چندهمسری
- جدایی جنسیتی و اسلام
- ازدواج مسیار
- مورمونیسم و اسلام
- حقوق و وظایف همسران در اسلام
- باشگاه بانوان فرمانبردار
پانویس
- [قرآن نساء ۳]
- "Polygamy in Context."
- Walther, Wiebke (1993). Women in Islam. New York, New York: Marcus Weiner Publishing. p. 232. ISBN 1-55876-052-0.
- Ali-Karamali, Sumbul (2008). The Muslim Next Door: The Qur'an, the Media, and that Veil Thing. Ashland, Oregon: White Cloud Press. p. 145. ISBN 978-0-9745245-6-6.
- Noel Coulson; Doreen Hinchcliffe (1978). Louis Beck and Nikki Keddie, ed. Women in the Muslim World. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. p. 40. ISBN 978-0-674-95481-6.
- Kusha, Hamid R. "Polygyny". The Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World. Oxford Islamic Studies Online. Retrieved 23 April 2013.
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Polygyny in Islam». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ مه ۲۰۱۷.