ویز (نرم‌افزار)

ویز اطلاعات نقشه، زمان سفر و اطلاعات ترافیکی را از کاربران جمع‌آوری می‌کند و به سرورهای ویز بدون هیچ هزینه‌ای می‌فرستد. کاربران ویز یا «ویزرها» (به انگلیسی: Wazers) می‌توانند تصادفات، ترافیک، سرعت و تله‌های پلیس را گزارش دهند و از طریق ویرایشگر نقشه آنلاین می‌توانند جاده‌ها، نشانه‌ها، شماره‌های خانه و غیره را به روز رسانی کنند. سپس ویز بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده، در موقعیتی قرار می‌گیرد که مسیریابی و به روز رسانی‌های ترافیکی در زمان واقعی را ارائه دهد. ویز همچنین می‌تواند ایستگاه سوخت را در نزدیکی یک کاربر یا در طول مسیر خود تشخیص دهد.

ویز را می‌توان در هر نقطه از جهان استفاده کرد، اما نیاز به کاربران اولیه کافی برای ایجاد نقشه‌ها و به‌طور مداوم به روز رسانی داده‌ها برای آن مفید است. در حال حاضر تنها ۱۳ کشور دارای نقشه پایه کامل هستند، دیگران به‌طور کامل نقشه‌برداری شده‌اند، و نیاز به کاربران برای ضبط جاده‌ها و ویرایش نقشه‌ها دارند.

ویز با استفاده از ناوبری صحیح صدا، ترافیک در زمان واقعی و سایر هشدارهای مکان خاص ارائه می‌دهد. ویز کاربران را تشویق می‌کند تا با ارائه امتیازات ترافیک یا خطرات جاده‌ای را گزارش دهند. افزودنیها توابع را گسترش می‌دهند و این تعامل را با برنامه شخصی می‌کنند. به عنوان مثال، افزونهها می‌توانند دوستان فیس بوک را به ویز متصل کنند.

ویز با اختراع برنامه شهروندان متصل (CCP)، یک برنامه به اشتراک گذاری داده رایگان که توسط بیش از ۲۰۰ دولت، ادارات حمل و نقل و شهرداری‌ها برای تجزیه و تحلیل ترافیک، برنامه‌ریزی جاده‌ها و اعزام نیروی کار اضطراری مورد استفاده قرار گرفته‌است، آغاز کرده‌است.

در سال ۲۰۱۴، ریودوژانیرو شروع به جمع‌آوری داده‌ها برای سیستم مدیریت ترافیک خود کرد. ریو اطلاعات زمان واقعی را از رانندگان استفاده می‌کند که از برنامه ناوبری Waze و عابرین پیاده استفاده می‌کنند که از Moovit برنامه حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند. ریو همچنین با صاحبان برنامه دوچرخه سواری Strava صحبت کرد تا حرکات دوچرخه سواران را کنترل کند. مشخص شد که اگر چه در ابتدا داده‌هایی که برنامه‌ها به اشتراک گذاشته بودند ناشناس بود، مشخص شد که شناسایی دقیق تر ممکن بود، اگر مردم از طریق گوشی‌های هوشمند خود نظارت داشتند و مزایای آن را می‌دیدند.

نگرانی‌ها ابراز شده‌است که برنامه‌های موجود بر روی گوشی‌های هوشمند می‌توانند برای کنترل حرکات توسط افراد قابل شناسایی مورد استفاده قرار گیرند.

بعضی از طرفداران ایمنی جاده، نگرانی نسبت به چشم‌انداز بیشتر رانندگان با استفاده از ویز ابراز نگرانی کرده‌اند که گفته می‌شود توانایی آن‌ها را با تکان دادن آیکون‌ها و اعلان‌ها منحرف کرده و آن‌ها را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد.

در دسامبر ۲۰۱۴، در نامه‌ای که به گوگل ارسال شد، فرمانده پلیس لس آنجلس، در خصوص ویژگی پلیس یاب شکایت کرد و ادعا می‌کند که «می‌تواند توسط کسانی که با هدف جنایتکارانه در معرض خطر افسران پلیس و جامعه هستند» مورد سوء استفاده قرار گیرد. گفته شد اسماعیل برینسلی، که در آن ماه دو نفر از افسران پلیس نیویورک را کشت و به قتل رساند، از برنامه ویز قبل از قتل استفاده کرده بود و یک عکس از ساعت‌ها قبل از تیراندازی از نرم‌افزار در حساب کاربری خود داشت. کاربران می‌توانند حضور یک افسر را با یک آیکون کوچک نشان دهند و نشان دهند که افسران قابل مشاهده یا پنهان هستند. LAPD، در میان آژانس‌های پلیس دیگر، به گوگل برای غیرفعال کردن ویژگی در برنامه فشار آورد. گوگل می‌گوید که دانستن موقعیت یک افسر ترویج رانندگی امن تر است.

• در سال ۲۰۰۶ "FreeMap Israel" پروژه‌ای بود که توسط Ehud Shabtai به عنوان یک پروژه اجتماعی تأسیس شد و هدف آن ایجاد جمعیت با کمک کاربران جامعه، یک پایگاه داده دیجیتال رایگان از نقشه اسرائیل در زبان عبری بود و برای اطمینان محتوای رایگان آن، به روز رسانی و توزیع است. در سال ۲۰۰۸، Shabtai شرکت ویز را به منظور تجاری سازی این پروژه تشکیل داد. نام شرکت در سال ۲۰۰۹ به ویز Mobile Ltd تغییر یافت.
• در دسامبر ۲۰۱۱ ویز ۸۰ نفر را شامل می‌شد که از ۷۰ نفر در رعانانا، اسرائیل و ۱۰ نفر در پالو آلتو، کالیفرنیا، کار می‌کردند.
• در سال ۲۰۱۰، این شرکت ۲۵ میلیون دلار در دور دوم بودجه تأمین کرد.
• در سال ۲۰۱۱، شرکتی که قصد تبلیغ درآمد از طریق تبلیغات مبتنی بر مکان و گسترش آن به آسیا را داشت، ۳۰ میلیون دلار اضافی در تأمین مالی تأمین کرد.
• در سال ۲۰۱۱ این برنامه به روز شده بود تا نقاط مورد علاقه خود را در زمان واقعی به نمایش درمی‌آورد، از جمله رویدادهای محلی مانند نمایشگاه‌های خیابانی و اعتراض.
• در ژانویه سال ۲۰۱۲، این برنامه ۱۲ میلیون بار در سراسر جهان دانلود شده‌است. در ژوئیه ۲۰۱۲ ویز اعلام کرد که به ۲۰ میلیون کاربر دسترسی داشته‌است، نیمی از آن‌ها در شش ماه گذشته‌استخدام شده‌اند. به گفته یاهو از ژوئن ۲۰۱۳ حدود ۵۰ میلیون کاربر ویز وجود داشتند.
• در ماه ژوئن ۲۰۱۲، ویز به روز رسانی ارائه کرد تا قیمت‌های سوخت واقعی را فراهم کند. همان‌طور که با تمام به روز رسانی در زمان واقعی، قیمت‌ها توسط کاربران ارائه می‌شود؛ با این حال این ویژگی در همه کشورها موجود نیست.
• از ماه نوامبر سال ۲۰۱۲، در کسب درآمد از برنامه خود، ویز ارائه دهندگان فروش و تبلیغ کنندگان را به یک رابط وب برای تبلیغ بر اساس مکان، که در آن یک آیکون کوچک ظاهر می‌شود زمانی که یک تلفن در یک مکان خاص است، باعث کاربر را به مشارکت این همچنین به ایستگاه‌های خبری تلویزیون ارائه می‌دهد یک رابط وب برای پخش گزارش‌های ترافیکی در حال حاضر و هشدار به‌طور مستقیم از برنامه ویز؛ این سرویس توسط ایستگاه‌های خبری ۲۵ ایستگاه تلویزیونی ایالات متحده تا ماه ژوئن ۲۰۱۳ مورد استفاده قرار گرفت. همچنین از سال ۲۰۱۳ میلادی، و همچنین در نیویورک و نیوجرسی از سال ۲۰۱۲ در ریودوژانیرو در مرکز عملیات ریو (مرکز عملیات ریو) استفاده شده‌است.
• در ماه ژوئن ۲۰۱۳، ویز یک طرح محلی سازی را معرفی کرد که امکان بسته شدن جاده‌های آینده و به روز رسانی ترافیک در زمان واقعی را در حوادث مهم در یک کشور مشخص، به عنوان مثال Tour de France، را معرفی می‌کند.
• در مارس ۲۰۱۷، اسپاتیفای (Spotify) اعلام کرد که مشارکت خود را با ویز برای ارائه یک تجربه یکپارچه که کاربران ویز می‌تواند به‌طور مستقیم از برنامه ویز موسیقی اسپاتیفای را پخش کند و دستورهای ویز را در برنامه اسپاتیفای در پلت فرم اندروید دریافت کند. شش ماه بعد، این ویژگی در پلتفرم iOS در دسترس قرار گرفت.

با توجه به شایعات، فیس بوک و سایر شرکت‌ها علاقه‌مند به خرید ویز بودند، اما توافق نکردند. در ماه ژوئن ۲۰۱۳ اعلام شد گوگل، ویز را ۱٫۳ میلیارد دلار خرید و اطلاعات اجتماعی را به کسب و کار نقشه‌برداری آن اضافه کرد. بعداً معلوم شد که قیمت واقعی ۹۶۶ میلیون دلار بود. به عنوان بخشی از این معامله، هر ۱۰۰ نفر از کارکنان ویز به‌طور متوسط حدود ۱٫۲ میلیون دلار دریافت کردند که بزرگترین درآمد کارکنان تاریخ تکنولوژی پیشرفته اسرائیل است.

در ماه ژوئن ۲۰۱۳، کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده به بررسی اینکه آیا خرید گوگل از ویز ممکن است نقض قانون رقابت باشد پرداخت. ویز یکی از رقبای بسیار کمی در بخش نقشه‌برداری تلفن همراه به گوگل مپس خود گوگل بود. اداره تجارت عادلانه انگلیس و سازمان ضد تروریستی اسرائیل همچنین آن را مورد بررسی قرار دادند و اجازه خرید را گرفتند.

پس از خریداری ویز، گوگل با ارائه کمیسیون اوراق بهادار اوراق بهادار (SEC) یک "10-Q" را ارائه داد که نشان می‌دهد که این شرکت در نیمه اول سال ۲۰۱۳ مبلغ ۱٫۳ میلیارد دلار برای خریدها صرف کرده‌است، اما خرید ویز به گوگل ۹۶۶ میلیون دلار پرداخته‌است. به جای مبلغ ۱٬۱ میلیارد دلار که در ابتدا در منابع رسانه‌ای ارائه شده‌است.

یکی از جنبه‌های منحصر به فرد ویز این است که توانایی هدایت کاربران بر اساس اطلاعات کلاسیک را فراهم می‌کند. کاربران ویز قادر به گزارش بسیاری از حوادث مربوط به ترافیک از حوادث به تله‌های پلیس. این داده‌ها توسط ویز برای کمک به دیگر کاربران یا با هشدار دادن به آن‌ها از شرایط پیش رو یا حتی تغییر مجدد کاربر برای جلوگیری از منطقه به‌طور کامل استفاده می‌شود. علاوه بر ورودی کاربر، ویز همچنین به اطلاعاتی از سازمان‌های دولتی برای رویدادهای ترافیکی مانند ساخت جاده‌ها متکی است. ایده پشت این است، بیشتر افرادی که اطلاعات را ارائه می‌دهند دقیق تر می‌شوند.

ویز علاوه بر استفاده از اطلاعات ذخیره شده برای هشدارهای ترافیکی، کاربران مجاز را نیز قادر می‌سازد داده‌های نقشه خود را از طریق ویرایشگر نقشه ویز تغییر دهد. ویراستاران نقشه مجاز به تغییر در نقشه بر اساس جایی که آن‌ها در زمان استفاده از ویز و همچنین رتبه خود را که بر اساس امتیازات دریافت شده‌است نقشه را تغییر دهند.

معاون دادستان ایران در فضای مجازی، در اسفندماه ۱۳۹۵ از فیلتر شدن ویز خبر داد و گفت: «نرم‌افزار ویز در حقیقت یک ابزار جاسوسی متعلق به رژیم صهیونیستی است که به محض نصب بر روی گوشی به کلیه اطلاعات شخصی کاربر از جمله مسافرت‌ها و موقعیت جغرافیایی و سایر اطلاعات خصوصی وی دسترسی پیدا می‌کند و این امر می‌تواند برای امنیت مردم و کشور مشکلاتی ایجاد کند.» آن زمان خبرگزاری میزان، متعلق به قوه قضاییه، گزارشی مفصل دربارهٔ ویز نوشت و آن را نرم‌افزار جاسوسی اسرائیل و طراحی شده در ارتش این کشور معرفی کرد. اما مدتی بعد، در مهرماه ۱۳۹۶ این نرم‌افزار رفع فیلتر شد.[9]

سپس زبان فارسی به سرویس‌های این نرم‌افزار اضافه شد.

تاکسی‌یاب‌های اینترنتی ایران در اطلاعیه‌ای از رانندگان خود خواستند که از ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۶ از این اپلیکیشن مسیریاب استفاده نکنند. در ایران بسیاری از رانندگان از این اپلیکیشن استفاده می‌کردند.[9]

پس از فیلتر ویز و قانون منع استفاده از آن، بعضی از رانندگان از موقعیت‌یاب‌های داخلی نشان و بلد استفاده می‌کنند. با این‌حال بسیاری از رانندگان نیز کماکان با استفاده از فیلترشکن از مسیریاب ویز استفاده می‌کنند. ضمنا از اواخر سال 1399 گوگل مپس نیز سرویس مسیریابی خود را برای ایران فعال کرده است.

محمدجواد آذری جهرمی در نوروز 1400 در یکی از اتاق‌های گفت‌وگوی فضای مجازی کلاب هاوس که درباره فعالیت مسیریاب‌های بومی تشکیل شده بود، درباره فیلتر شدن «ویز» (Waze) برای رشد مسیریاب‌های بومی گفت: این مسیریاب خارجی فیلتر نشده بلکه ایران را تحریم کرده است. تحریم نیز به این دلیل است که این اپلیکیشن دیتاهای خود را روی کلادهایی (Cloud فضای ابری) برده است که IPهای ایران (آدرس اینترنت) را بسته‌اند.

به گزارش ایرنا، وزیر ارتباطات افزود: دو مسیریاب بومی "نشان" و "بلد" در یک فضای واقعا رقابتی رشد کردند نه بر اساس فیلترینگ یک اپلیکیشن خارجی.

آذری جهرمی با تاکید بر این که عمده از دسترس خارج شدن "ویز" موضوع بستن IPهای ایران است، گفت: البته معنای حرف من این نیست که سیاست‌های فیلترینگ در کشور حساب و کتابی دارد، بلکه موضوع "ویز" فیلتر نیست. موضوع بعدی این است که برخی مسئولان اذعان می‌کنند که مسیریاب‌ها می‌توانند نقاط ترافیکی را به سمت‌های خاص سوق دهند و ایجاد ترافیک کنند یا جایی را در مناطق شهری به نوعی با سرریز کردن ترافیک‌ها مختل کنند، صاحبان مسیریاب‌ و نقشه‌های بومی باید درباره این مسئله صحبت و آن را شفاف کنند.

وبگاه رسمی

• http://digiato.com/search/waze
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Waze». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵ مرداد ۱۳۹۲.