هتوم یکم، شاه ارمنستان

هتوم یکم، شاه ارمنستان (ارمنی: Հեթում Ա‎؛ زاده ۱۲۱۵ – درگذشته ۲۸ اکتبر ۱۲۷۰(۱۲۷۰-10-۲۸) )، شاه ارمنی کیلیکیه از سال ۱۲۲۶ تا ۱۲۷۰ میلادی بود. پس از وی لوون سوم به تاج و تخت ارمنستان رسید. وی فرزند کنستانتین، ارباب بیبرون و شاهزاده آلیکس از مؤسسین خاندان هتومی بود. با توجه به روابط دیپلماتیکی با امپراتوری مغول، هتوم خود عازم دربار مغولان در قراقورم مغولستان شد[1]که شرح سفر وی در کتاب سفر هتوم، شاه ارمنستان کوچک به مغولستان توسط یکی از همراهانش، کیراکوس گاندزاگتسی نوشته شده‌است.

هتوم یکم، شاه ارمنستان
هتوم یکم همراه با زابل، ملکه ارمنستان بر روی سکه
شاه ارمنی کیلیکیه
پیشینزابل، ملکه ارمنستان
جانشینلوون سوم
زاده۱ ژانویهٔ ۱۲۱۵
درگذشته۲۸ اکتبر ۱۲۷۰(1270-10-28)
همسر(ان)زابل، ملکه ارمنستان
فرزند(ان)افمی
ماریا
سیبلا
ریتا
لوون سوم
توروس
دودماندودمان هتومی
پدرکنستانتین، ارباب بیبرون
مادرآلیکس

خانواده

کنستانتین، پدر هتوم، نایب السلطنه ملکه جوان زابل، ملکه ارمنستان. [2]ایزابلا در ابتدا با فیلیپ (۱۲۲۲–۱۲۲۵)، پسر بوهموند چهارم انطاکیه ازدواج کرد. [2]

با این حال، کنستانتین فیلیپ را کنار گذاشت و به جای آن، ایزابلا را مجبور کرد تا با پسرش، هتوم در تاریخ ۱۴ ژوئن ۱۲۲۶ ازدواج کند تا ایزابلا و هتوم با هم حکومت کنند. این زوج شش کودک داشتند:[2]

  1. لئو دوم (درگذشت ۱۲۸۹)
  2. توروس (در نبرد ماری در سال ۱۲۶۶ در مبارزه با مملوک‌ها کشته شد - توروس یک کودک به اسم ملکوم داشت.
  3. سیبیلا (درگذشت ۱۲۹۰)، که با بوهموند ششم از آنتیوخ ازدواج کرد
  4. یوفمی (درگذشت ۱۳۰۹)، که با جولیان گرنیور، حاکم سیدون ازدواج کرد [3]
  5. ریتا از ارمنستان، ازدواج با کنستانتین از سروانتچیار [3]
  6. ماریا، که با گای از ایبلین ازدواج کرد، [3] پسرش به اسم بالدوین از ایبلین، و سنشال از قبرس
  7. روبن
  8. واساک

روابط ارمنستان و مغول‌ها

هتوم یکی از بازیکنان اصلی در مبارزات سیاسی و تغییرات در اتحادهای گذشته در سرتاسر جنگ‌های صلیبی بود، به دلیل اینکه ارمنی‌ها باهمه طرفها رابطه داشتند. آنها در درجه اول با اروپایی‌ها همسویی داشتند، اما در زمان سلطنت هتوم، امپراتوری مغول‌ها که به سرعت در حال گسترش بودند، تبدیل به یک نگرانی شد.[4]

در حالیکه که مغول‌ها به مرزهای کاپادوکیا و کیلیکیه نزدیک شدند، پادشاه هتوم تصمیم استراتژیک خود مبنی بر تن دادن به اینکه مغول‌ها روابط خارجی‌اش را کنترل کنند گرفت و برادرش سمپات را به دربار مغول در قراقورم فرستاد. در آنجا، سمپات با خان بزرگ گویوک آشنا و در سال ۱۲۴۷ یک توافق رسمی را به تصویب رساند که در آن پادشاهی ارمنی کیلیکیه به عنوان یکی از کشورهای تحت کنترل امپراتوری مغول در نظر گرفته می‌شد.[5][6][7][8]

در سال ۱۲۵۴، هتوم خود از طریق آسیای میانه به مغولستان سفر کرد تا توافقنامه‌اش را تجدید نماید. او در این سفر از کشورهای ترکی از شرق آسیای صغیر، اردوگاه مغولها در کارس در ارمنستان بزرگ، دروازه آهنین دربند در ساحل غربی دریای خزر، و از آنجا، از شرق آسیا به قراقورم رفت.

شرح سفر وی در کتاب سفر هتوم، شاه ارمنستان کوچک به مغولستان توسط یکی از همراهانش، کیراکوس گاندزاگتسی نوشته شده‌است. این کتاب به زبان‌های روسی، فرانسوی، انگلیسی و چینی ترجمه شده‌است. دلیل اهمیت، نگارش مشاهداتش در خصوص فرهنگ، جغرافیای و همچنین حیات وحش چین، و همچنین مشاهداتش در مورد مغولها، بوداییها بود.

در راه برگشت از قراقورم او از سمرقند در شمال ایران نیز گذر کرد. هتوم دیگر حاکمان را به شدت تشویق به الگو برداری از تصمیمات خود می‌کرد و اینکه تن به مغول‌ها بدهند اما تنها نفری که اینکار را انجام داد دامادش، بوهماند ششم بود.

در سال ۱۲۷۰ هتوم به نفع پسرش لئو کنار کشید و بقیه عمر خود را در یک صومعه بعنوان یک راهب گذراند.


پانویس
  1. Morris Rossabi (28 November 2014). From Yuan to Modern China and Mongolia: The Writings of Morris Rossabi. BRILL. pp. 670–. ISBN 978-90-04-28529-3.
  2. Stopka 2016, p. ۱۵۱.
  3. Setton 1969, p. ۶۵۲.
  4. "Hethoum I receiving the homage of the Tatars: during his voyage to Mongolia in 1254, Hethoum I was received with honours by the Mongol Khan who "ordered several of his noble subjects to honour and attend him"" in Le Royaume Armenien de Cilicie کلود موتافیان, p.58, quoting Hayton of Corycus.
  5. Grousset, Empire, p. 263, "Hethum I (1226-69) was clever enough to place himself voluntarily under Mongol suzerainty in 1244."
  6. Claude Mutafian in Le Royaume Arménien de Cilicie describes "the Mongol alliance" entered into by the king of Armenia and the Franks of Antioch ("the King of Armenia decided to engage into the Mongol alliance, an intelligence that the Latin barons lacked, except for Antioch"), and "the Franco-Mongol collaboration" (Mutafian, p.55).
  7. Claude Lebedel in Les Croisades describes the alliance of the Franks of Antioch and Tripoli with the Mongols: (in 1260) "the Frank barons refused an alliance with the Mongols, except for the Armenians and the Prince of Antioch and Tripoli".
  8. Amin Maalouf in The Crusades through Arab eyes is extensive and specific on the alliance (page numbers refer to the French edition): "The Armenians, in the person of their king Hetoum, sided with the Mongols, as well as Prince Bohemond, his son-in-law. The Franks of Acre however adopted a position of neutrality favourable to the muslims" (p.261), "Bohemond of Antioch and Hethoum of Armenia, principal allies of the Mongols" (p.265), "Hulagu (…) still had enough strength to prevent the punishment of his allies [Bohemond and Hethoum]" (p.267).
  • Adalian, Rouben Paul (2002). Historical Dictionary Of Armenia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, Inc. p. 224-25. ISBN 978-0-8108-4337-0.
  • Jackson, Peter (November 9, 2016). "HAYTON". Encyclopaedia Iranica.

منابع

    پیوند به بیرون
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ هتوم یکم، شاه ارمنستان موجود است.
    هتوم یکم، شاه ارمنستان
    پیشین:
    زابل، ملکه ارمنستان    		 پادشاهی ارمنی کیلیکیه
    ۱۲۲۶–۱۲۷۰ میلادی    		 پسین:
    لوون سوم
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.