نیکزاد نجومی

نیکزاد نجومی در سال ۱۳۲۰ در محله برزه‌دماغ در کرمانشاه به دنیا آمد. خانوادهٔ وی از جمله خانواده‌های مذهبی و روحانی کرمانشاه محسوب می‌شود که چند نسل پیش برای انجام فعالیت‌های مذهبی و تبلیغ تشیع از دامغان به کرمانشاه آمده بودند. پدر نیکزاد نجومی، سیف السادات نجومی، خوشنویس و خطاط بوده‌است.[3] نجومی در سال ۱۳۴۱ وارد دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشکده تهران شد و به تحصیل در رشتهٔ نقاشی پرداخت. وی در سال ۱۳۴۶ از این دانشگاه با درجهٔ لیسانس فارغ‌التحصیل شد. نجومی مدرک فوق لیسانس خود را در سال ۱۳۵۳ از دانشگاه سیتی کالج نیویورک دریافت کرده‌است. وی از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۸ با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همکاری داشته‌است. بخشی از پوسترهای انقلاب ایران که در دانشکدهٔ هنرهای زیبا با روش‌های چاپ دستی تکثیر شده‌اند و نشانه عمومی آنها ستاره سرخ در کادر آنهاست از آثار نجومی و آراپیک باغداساریان هستند. وی از ۱۳۵۹ تا کنون در آمریکا زندگی می‌کند. آخرین نمایش طرح‌های نیکزاد نجومی در تهران با عنوان دست نوشته سال ۱۳۸۵ در گالری هما به نمایش درآمد و مورد توجه نسل جوان هنرمندان قرار گرفت. نمایش بزرگ او درسال۲۰۱۳ درگالری تیمور گراهان نیویورک نگاه بین‌المللی را به سمت نیکی نجومی جلب کرد. او در شناساندن هنرمندانی چون اردشیر محصص به محافل بین‌المللی نقش مؤثری داشته‌است.[1][4]

شهروز نظری منتقد تجسمی درمقدمهٔ اولین مصاحبه نجومی پس از انقلاب در ایران که در روزنامه شرق با عنوان غربت یعنی تبعیض (۱۳۸۵) منتشر شد نوشته‌است:

نیکزاد برخلاف آثارش آدم خجولی است، سعی می‌کند از حرف زدن دربارهٔ خودش طفره برود یا حداقل به گفتن بیوگرافی اش بسنده کند، به ضرب و زور حرف می‌زند و به جان کندن چای می‌خورد، اما اگر سراغ موضوعاتی که دوست دارد بروی به طرفه العینی عوض می‌شود، چین‌های صورتش باز می‌شود، چشمانش برق می‌زند و آهسته از کسالتی که روی صندلی دارد برمی‌خیزد و هیجان زده شروع می‌کند از همه جا سخن گفتن، از دوستانش، از تالار ایران، از الفتش با خیابان‌های منهتن و از گالری‌ها گوگوسیان و… ختم کلامش این بود که اسامی ایرانی‌های مصاحبه را حتی المقدور حذف کنیم چون به قول خودش؛ «من اندکی می‌آیم و می‌روم، نمی‌خواهم کسی از من برنجد.

نجومی در زمینهٔ تصویرسازی کتاب کودک در زمرهٔ چهره‌های اصلی در نسل طلائی این هنر به‌شمار می‌آید.[5] وی از جمله تصویرسازان تأثیرگذار در این زمینه بوده و کارهای بسیاری را برای کانون پرورش فکری کوردکان و نوجوانان تصویرسازی کرده‌است.[6] سایت همشهر آنلاین، نیکزاد نجومی را نقاشی «مضمون‌گرا، فیگوراتیو و تلخ‌اندیش» می‌نامد که «مضامین انسانی‌اش را در چشم‌اندازهایی تلخ و تیره به تصویر می‌کشد». در آثار نجومی «دو سویه متفاوت» دیده می‌شود: یکی سویه «روان‌شناسانه» و دیگری «زیبایی‌شناسی خاص او».[4] این در حالی است که وب سایت بی.بی. سی فارسی در گزارشی تصویری او را «نقاشی سیاسی» می‌نامد.[7] اما خود او در مصاحبه‌ای با رادیو فردا گفته‌است که نمی‌خواهد مفاهیم سیاسی در کار او روشن باشد، اما سعی می‌کند که آثارش حاوی بیان سیاسی باشند.[8] شیرین نشاط، دربارهٔ کارهای نیکزاد نجومی می‌نویسد: «نجومی با تابلوهای بزرگ رنگ روغن دو دنیای خاورمیانه (ایران) و غرب (بخصوص آمریکا) را با همدیگر می‌آمیزد و مسایل سیاسیفرهنگی ایران و آمریکا را به سؤال می‌کشاند. نجومی در کارهای جدیدش برخوردهای ناشی از عدم تعادل قدرت را بخوبی نشان می‌دهد.»[9]

نیکزاد نجومی در مهرماه ۱۳۸۸ با امضای متن اعلامیهٔ «دعوت به شرکت در تجمع اعتراض به جنایت، شکنجه، تجاوز، اعتراف گیری»، از کمپین مبارزه با «جنایت علیه بشریت» پشتیبانی کرد.[10] وی همچنین به همراه چند چهرهٔ فرهنگی دیگر در یک فایل ویدئویی اعمال تحریم علیه ایران را محکوم کرد.[11] در سال ۱۳۸۷ آثار این هنرمند در کنار نقاشی‌هایی از قاسم حاجی زاده و اردشیر محصص از طرف کیهان مورد حمله قرار گرفت و گالری هما از طرف اداره ارشاد مجبور به حذف آثار و تعطیلی موقتی شد.[12]

نمایشگاه آثار هنرمندان ایرانی مقیم خارج از کشور در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷ که بنا بود از ۶ اردیبهشت به مدت ۱۱ روز برگزار شود، به دنبال اعتراض روزنامه کیهان در سرمقاله ویژهٔ خود در روز ۹ اردیبهشت ۱۳۸۷ با عنوان «حمایت از هنرمندان اسلام‌ستیز در تهران»، به دستور حبیب‌الله صادقی رئیس وقت موزه هنرهای معاصر و مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در روز پنجم برچیده شده و گالری هما میزبان نمایشگاه نیز تعطیل گردید. کیهان در سرمقالهٔ خود از نجومی با نام «نیکزاد-ن» یاد کرده بود. حبیب‌الله صادقی علت این کار را در نامه‌ای به حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان، «احترام به باورهای اعتقادی و دغدغه‌های جامعه فرهنگی» عنوان کرد. به دنبال این اقدام جوزانی مدیرعامل خانه هنرمندان ایران نیز طی نامه‌ای به حسین شریعتمداری خبر از لغو نمایشگاه آثار نجومی در خانه هنرمندان ایران داد و وی را از «تصویرگران اسلام ستیز» دانست.[22]

نیکزاد نجومی در فستیوال بلونیا در ایتالیا به خاطر تصویرسازی کتاب «گل بلور خورشید» نوشتهٔ فریده فرجام، برندهٔ جایزه شده‌است. وی همچنین جایزه ملی فرانسه، کانی‌سومر را در سال ۱۳۴۹ دریافت کرده‌است. در سال ۲۰۰۷ میلادی، کتاب «صدای پای آب» اثر سهراب سپهری با تصویرگری نیکزاد نجومی از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در کنار پنج کتاب دیگر از ایران، در فهرست آثار منتخب کتابخانه بین‌المللی مونیخ قرار گرفت.[23]

• گفتگوی شهروز نظری با نیکزاد نجومی در روزنامه شرق
• آثاری از نیکزاد نجومی در پایگاه اینترنتی گالری الهه