میکلوش یانچو

یانچو ۲۷ سپتامبر ۱۹۲۱ در شهر کوچک واتس در شمال بوداپست به دنیا آمد. پدر و مادر او مهاجرانی از ترانسیلوانیا بودند که زمانی بخشی از مجارستان بود. او گفت:

«مادرم رومانیایی بود. در زندگی شخصی، اعضای خانواده دوست بودند، اما به لحاظ سیاسی در تقابل با هم قرار داشتند… برای من این یک درس بزرگ بود. آن تقابل - که کمتر هم خشونت‌آمیز بود - هرگز مشکلات مربوط به هویت ملی را حل نخواهد کرد.»

در سال ۱۹۴۴ بعد از اینکه در رشته‌های حقوق نژادشناسی و تاریخ هنر از دانشگاه بوداپست فارغ‌التحصیل گردید به تحصیل در آکادمی هنرهای دراماتیک و سینمایی پرداخت و بعد از اینکه دوره تحصیلی را با موفقیت به پایان رساند یانچو بین آوریل تا نوامبر ۱۹۴۵ زندانی جنگی شوروی سابق بود. او در ۱۹۴۶ به حزب کمونیست پیوست. از سال ۱۹۴۸ با کارگردانی فیلم‌های خبری کار سیما را آغاز نمود البته قبل از آن به کارهای دیگری هم دست زده بود در واقع وی می‌خواست کارگردان تئاتر بشود ولی بهر حال یک فیلمساز شد. وی در ۱۹۵۱ از آکادمی فیلم فارغ‌التحصیل شد و شروع به ساختن فیلم‌های کوتاه کرد که حدود ۴۰ فیلم می‌شود. از سال ۱۹۵۴ ساختن فیلم‌های مستند را شروع کرد و از ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۳ به ساختن فیلم‌های داستانی کوتاه ۱۶ مخیلی متری همت گماشت و سرانجام اولین فیلم بلند خود را در ۱۹۵۸ ساخت.

یانچو پس از کارگردانی چند فیلم کوتاه در دهه ۱۹۵۰، سال ۱۹۶۳ به خاطر استعداد استثنایی و سبک خلاقانه خود در فیلم «Cantata» مورد توجه بیشتر قرار گرفت.

یانچو که برای برداشت‌های طولانی و به تصویر کشیدن گذر زمان در حماسه‌های تاریخی صرفاً از طریق تغییر لباس، شهرت داشت، سال ۱۹۷۲ در جشنواره کن برای فیلم «سرود سرخ» دربارهٔ شورش گروهی کارگر مزرعه در قرن نوزدهم، برنده جایزه بهترین کارگردان شد.

منتقدان در دهه ۱۹۶۰ یانچو را در کنار کارگردانانی بزرگ مانند میکل‌آنجلو آنتونیونی و اینگمار برگمان رده‌بندی می‌کردند.

او زمانی با خلاصه کردن تمرکز اصلی فیلم‌هایش، گفت: «همیشه به این مسئله فکر می‌کردم که آیا یک فرد می‌تواند از تاریخ عبور کند؟»

او اوایل دهه ۱۹۷۰ در ایتالیا زندگی می‌کرد و فیلم «Vices and Pleasures» را در این کشور ساخت که دربارهٔ خودکشی رودولف، آرشیدوک اتریش و معشوقه او در ۱۸۸۹ است. فیلم یانچو به خاطر برخی صحنه‌ها در ایتالیا ممنوع و او به چهار ماه زندان محکوم شد. او بعدها به این حکم اعتراض کرد و تبرئه شد.

«گردآوری» (۱۹۶۵)، «سرخ و سفید» (۱۹۶۷) و «سکوت و فریاد» (۱۹۶۸) از موفق‌ترین فیلم‌های اوست.

یانچو بین ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۶ مجموعه‌ای شامل شش فیلم ساخت که به ماجراهای اغلب ابزورد کاپا و پپه، دو ضدقهرمان کمیک با بازی زولتان موچی و پیتر شرر، می‌پردازند.

یانچو استاد آکادمی فیلم بوداپست بود و بین ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ در مؤسسه ارتباطات دانشگاه هاروارد تدریس می‌کرد.

همسر سابق وی مارتا مساروش کارگردان سینما بود

میکلوش یانچو جمعه پس از یک بیماری طولانی در سن ۹۲ سالگی درگذشت.

• پنج بار نامزدی بهترین کارگردانی از جشنواره بین‌المللی فیلم کن * برنده جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره بین‌المللی فیلم کن برای فیلم «سرود سرخ» در سال ۱۹۷۲

او سال ۱۹۷۹ در جشنواره کن، سال ۱۹۹۰ در جشنواره ونیز و سال ۱۹۹۴ در بوداست جایزه یک عمر دستاورد دریافت کرد.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میکلوش یانچو موجود است.

• میکلوش یانچو در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها
• شهیدی، علی‌اصغر (زمستان ۱۳۶۷)، سینماگران جهان، موسسه انتشارات تلاش
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Miklós Jancsó». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ مه ۲۰۱۴.
• «میکلوش یانچو و روایت‌های حماسی و آیینی از تاریخ معاصر مجارستان». بی‌بی‌سی فارسی.
• «میکلوش یانچو در ۹۲ سالگی درگذشت - خبرآنلاین». خبرآنلاین.
• «جشنواره برلین یاد میکلوش یانچو کارگردان مجار را گرامی می‌دارد - مهر».