لثوی

لثوی (به انگلیسی: Alveolar) اصطلاحی است در آواشناسی تولیدی که به جایگاه تولید یک همخوان اشاره دارد. در همخوان‌هایی که در جایگاه لثوی تولید می‌شوند، تیغه زبان (یا تیغه و نوک زبان) با لبه لثه تماس برقرار می‌کند، یا نزدیک به آن قرار می‌گیرد. لبه لثه قسمت برجسته استخوانی‌ای است که بلافاصله پس از دندان بالایی قرار دارد. اگر زبان کمی عقب‌تر، در ابتدای کام و پشت لثه تماس ایجاد کند، چنین همخوانی پس‌لثوی خواهد بود.[1][2]

جایگاه تولید (فعال و غیرفعال): ۱. برون‌لبی، ۲. درون‌لبی، ۳. دندانی، ۴. لثوی، ۵. پس‌لثوی، ۶. پیش‌کامی، ۷. کامی، ۸. نرمکامی، ۹. ملازی، ۱۰. حلقی، ۱۱. چاکنایی، ۱۲. برون‌چاکنایی، ۱۳. ریشه‌ای، ۱۴. پس‌پسینی، ۱۵. پیش‌پسینی، ۱۶. تیغه‌ای، ۱۷. نوکی و ۱۸. زیرنوکی

انواع لثوی

همخوان‌های لثوی در زبان‌های جهان به صورت‌های زیر ظاهر می‌شود:

IPAنام همخوانزبانمثالواج‌نگاریمعنا
خیشومی لثویانگلیسیrun[ɹʷʌn]دویدن
انسدادی لثوی بیواکانگلیسیstop[stɑp]توقف/ایست
انسدادی لثوی واکدارانگلیسیdebt[dɛt]بدهی/دِین
سایشی لثوی بیواکانگلیسیsuit[su:t]مناسب
سایشی لثوی واکدارانگلیسیzoo[zu:]باغ‌وحش
انسایشی لثوی بیواکآلمانیZeit[t͡saɪt]زمان
انسایشی لثوی واکدارایتالیاییzainod͡zaino]کوله‌پشتی
سایشی کناری لثوی بیواکولزیllwyd[ɬʊɪd]خاکستری
سایشی کناری لثوی واکدارزولوییdlalaɮálà]بازی کردن
t͡ɬانسایشی کناری لثوی بیواکتسزیэлIни[ˈʔe̞t͡ɬni]زمستان
d͡ɮانسایشی کناری لثوی واکداراوکیالایینیازمند مثال--
ناسوده لثویانگلیسیred[ɹʷɛd]قرمز
ناسوده کناری لثویانگلیسیloop[lup]حلقه
مثالناسوده کناری لثوی نرمکامی‌شدهانگلیسیmilk[mɪɫk]شیر
زنشی لثویانگلیسیbetter[bɛɾɚ]بهتر
زنشی کناری لثویوندایی-[vuɺa]بازکردن
لرزشی لثویاسپانیاییperro[pero]سگ
برونسوی لثویگرجی[ia]لاله
سایشی برونسوی لثویامهری[ɛɡa]ظرافت
سایشی برونسوی کناری لثویآدیغیплӀы[pɬ’ə]چهار
درونسوی لثوی واکدارویتنامیđã[ɗɐ:]-
کلیک کناری لثویناماییǁî[ǁĩ:]بحث

همخوان لثوی در زبان فارسی

در زبان فارسی پنج همخوان در جایگاه لثوی تولید می‌شوند:[3]

IPAنام همخوانمثالواج‌نگارینویسه‌های دیگر
[s]سایشی لثوی بیواکسبز[sbz]«ص» و «ث»
[z]سایشی لثوی واکدارزیبا[ziba]«ض»، «ظ» و «ذ»
[n]خیشومی لثوی واکدارنور[nur]-
[r]لرزشی لثوی واکدارروز[ruz]-
[l]کناری لثوی واکدارلب[lb]-

جستارهای وابسته

پانویس

  1. Kenstowicz (1994), 27
  2. Crystal (2008), 22
  3. ثمره (1388)، 80

منابع

  • Crystal, David (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell.
  • Kenstowicz, Michael (1994). Phonology in Generative Grammar. Blackwell.

پیوند به بیرون

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.