لامیا (افسانه)

لامیا (به یونانی: Λάμια)در افسانه‌های یونان باستان نام شهبانویی است از لیبی که تبدیل به الهه‌ای کودک خوار گشت. آریستوفان ریشه این نام را در کلمه یونانی (λαιμός; laimos) به معنی مری می داند که به عادت او در بلعیدن کودکان اشاره دارد.[1] لامیا عفریته‌ای بود که بالاتنه‌اش زن و پائین تنه‌اش مار بود.

لامیا

لامیا: در نقاشی ۱۹۰۹ هربرت جیمز دراپر
گروه	Legendary creature
زیرگروه	Daemon
مخلوق مشابه	Empusa, Mormo
اساطیر	اساطیر یونانی
کشور	متولد لیبی و زندگی در اروپا

طبق یک روایت از این افسانه، لامیا یکی از عاشقان زئوس بود. الهه هرا، همسر زئوس، از سر خشم و حسادت کاری کرد که لامیا دیوانه شود و تمام فرزندان خود را بخورد. وقتی لامیا به خود آمد و دریافت که چه کرده است به قدری عصبانی شد که به یک هیولای نامیرا بدل گردید، و به خاطر حسادت به مادران دیگر، شروع به مکیدن خون نوزادان کرد.

لامیا

لاميا همانند زنان بسیاری در اساطیر یونان، تنها به دلیل زیبایی ظاهریش مورد غضب دست تقدیر بوده و به هیچ طریقی نتوانست از چشمان زئوس دور بماند. و همه ی ما می دانیم که زئوس با زنان زیبا چه می کند … و چه کسی بعد از آن سرزنش می شود.

داستان می گوید که لامیا زمانی ملکه ی لیبیا (Libya) بود که معشوقه ی محبوب زئوس خدا شد (با زور یا انتخاب خود، هیچوقت به ما گفته نشده است). طبیعتاً هِرا همسر زئوس متوجه این عشق بازی شد – او شمی قوی برای این جور چیزها داشت – و به جای مجازات کردن شوهرش، خشمش را بر سر لامیا خالی کرد. این کار برای هِرا نامعمول نیست، اگرچه مفهوم سرزنش زن به خاطر خیانت مرد موضوعی است که در طول تاریخ و اساطیر باستان، زیاد اجرا می شود.

هِرا برای مجازات لامیا، او را به هیولایی تبدیل کرد و فرزندان لامیا را در مقابل چشمان او و در حالی که برای متوقف ساختن خشم الهه ناتوان بود، کشت. چندین حکایت متفاوت درباره ی اتفاقی که در اینجا افتاده است وجود دارد، که بسته به منبع شان اینگونه اند:

مثل اینکه کشتن فرزندانش برای هِرا کافی نبود و او بعد از آن توانایی لامیا برای پلک زدن یا بستن چشمانش را از وی گرفت تا او تا ابد گرفتار منظره ی فرزندان مرده اش شود. هِرا واقعاً فرزندان لامیا را نکشت – تنها آنها را دزدید – و باعث شد لامیا از اندوه دیوانه شود و چشمان خودش را بدرد. هِرا به جای اینکه خودش فرزندان لامیا رو بکشد، او را مجبور به کشتن و بلعیدن فرزندان خودش کرد. چه از دیوانگی ناشی از اندوه برای مرگ فرزندانش باشد و چه به عنوان بخشی از مجازات هِرا، یا به عنوان هدیه ای از سوی زئوس به منظور ستاندن انتقام از دنیا به خاطر آنچه که به سر او آمده بود، لامیا به هیولایی مار مانند تبدیل شد که کودکان آدم های دیگر را شکار کرده و می بلعید. لامیا، پیش از آنکه به یک هیولای وحشتناک تغییر شکل دهد -که بر طبق بعضی از نسخه های اسطوره، می تواند چشمانش را با اراده ی خویش در آورد و دوباره آنها را سر جایشان بگذارد- زن جوان زیبایی بود. آن قدر زیبا که توجه خدایی به نام زئوس را به خود جلب کرد.

به عنوان هیولا، نیمه ی پایینی بدنش دم ماری است که از کمر شروع می شود – اگرچه این توصیف خاص به شعری از جان کیتس در سال ۱۸۱۹ (که به طور مناسبی لامیا نام گذاری شده است) نسبت داده می شود تا اسطوره ی اصلی. در مقابل دیودوروس سیکولوس (Diodorus Siculus) مورخ یونان باستان صرفاً او را فردی دارای چهره ای کریه یا از ریخت افتاده توصیف می کند.

آثار هنری اوایل قرن بیستم اغلب او را به عنوان زن جوان جذابی به تصویر کشیده اند که پاهای خود را حفظ کرده است، اما پوست مار دور بازوها، کمر یا تمام رانش را پوشانده است.

عجیب است که لامیا در لغت به معنی «کوسه» بوده و هیچ ربطی به مار یا دیو ندارد.

بعد از تغییر شکلش، گفته می شود که «لامیا» با خشمی ناشی از حسادت در زمین سرگردان شد و کودکان دیگران را بلعید تا هیچ کس نتواند خوشحال باشد – و در بعضی نسخه های داستان، اصلاً همین عمل است که او را به یک هیولا تبدیل می کند.

با گذشت زمان، اسطوره لامیا کمتر به بلعیدن کامل کودکان پرداخت و بیشتر روی مکیدن خون شان متمرکز شد. او در اساطیر باستان به عنوان شخصی خون آشام شناخته شد و از شایعه حضورش توسط مادران در یونان باستان برای ترساندن کودکان استفاده می شد – احتمالاً برای این که آن ها را مجبور به رفتار درست کنند. که این امر، شباهت بسیاری به داستان های «لولوخورخوره» از تاریخی متاخرتر دارد.

اساطیر، در طول زمان، دستخوش تغییرات بسیاری می شوند و هنگامی که اسطوره ی لامیا وارد اساطیر روم شد، جنبه ی دیگری به شخصیتش افزوده گشت: او بدل به نمونه ای اولیه برای خون آشام امروزی شد. به جای داشتن دم مار، او در ظاهری شبیه زنی زیبا باقی ماند – همانطور که او در نقاشی لامیا (نسخه اول) اثر جان ویلیام واترهاوس در سال ۱۹۰۵ یا نقاشی لامیا اثر هربرت جیمز دراپر در سال ۱۹۰۹ به تصویر کشیده شده است – و گفته می شد که مردان را اغوا می کرد تا خون شان را بنوشد و جان شان را از بدن شان بیرون بکشد.

این عقاید سپس به باورهای فولکلورتری درباره ی لامیاهای متعدد تغییر پیدا کرد که همان خصیصه ی خطرناک اغوا کردن مردان جوان به منظور نوشیدن خون شان را حفظ کرده است.

[2]