فرومد

روستای فرومد، در فاصله قرن هفتم و پس از حمله مغولان تا پایان دوره صفویه در قرن دوازدهم و بیش از ۵ قرن، مرکز حکمرانی سیاسی و فرهنگی ولایت جوین (شهرستان جوین، جغتای و آزادوار) از سرزمینهای غرب خراسان بزرگ بوده و پس از آن و در دوره افشاریه، این مرکزیت به آق قلعه (جغتای) منتقل و به سرعت از رونق این روستا کاسته شده‌است. هرچند، طی چند سال گذشته، پدیده مهاجرت معکوس از شهر به روستا، دوباره در رونق‌گیری این روستا اثر مثبت داشته‌است.

این روستا مرکز دهستان فرومد و یکی از روستاهای «هدف گردشگری» در شهرستان میامی است. فرومد در ۱۱۰ کیلومتری شرق میامی و ۲۳ کیلومتری شمال غرب داورزن در مسیر جادهٔ سبزوار - شاهرود و در دامنه غربی کوه گر داورزن جای گرفته‌است.

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱٬۵۲۹ نفر (۵۷۶خانوار) بوده‌است.[4]

هرچند، جمعیت آن تا پیش از شروع روند بی‌رویه مهاجرت به شهرها در دهه ۶۰ شمسی، بیش از این تعداد بوده‌است. فرومد به دلیل واقع‌شدن در مسیر جاده ابریشم و از لحاظ تاریخی دارای اهمیت فراوانی است. فرومد زادگاه ابن یمین فریومدی شاعر عصر سربداران و "بزرگترین قطعه سرای ایرانی" و آفریننده قطعه مشهور "آنکس که بداند و بداند که بداند …" است و آرامگاه این شاعر ایرانی در این روستا جای دارد. نقل است که زرتشت پیامبر، درخت «سرو» را از بهشت آورد و در فریومد و کاشمر کاشت، که داستان آن در تاریخ بیهق آمده‌است.

فرومد در یک ناحیه کوهپایه ای و فلات قرار گرفته و بافت مسکونی آن متمرکز است. در شمال فرومد کوه‌های جغتای و معادن منحصر به فرد کرومیت که شهرت جهانی دارد و در سمت جنوب دشتهای وسیع آبرفتی قرار دارد که زمینه ای مناسب برای کشاورزی و درختکاری است که متأسفانه بهره مطلوبی از این سرزمین غنی برده نشده‌است. گو اینکه، با حفر چاه می‌توان این دشت عظیم را برای کشاورزی و باغداری (کاشت فلفل به عنوان محصول اصلی کشاورزی فرومد، گندم، جو، صیفی جات از جمله خربزه، هندوانه و خیار و محصولات درختی همچون انار، انگور، انجیر و گردو) مورد استفاده قرار داد. این خود فرصتی است برای برگشت مهاجران از شهرها و ایجاد پویایی دوباره این روستای قدیمی و زیبا.

اقتصاد فرومد مبتنی بر کشاورزی و دامداری است. محصولات عمده روستا شامل غلات، میوه و لبنیات است؛ ولی اصلی‌ترین محصول کشاورزی روستای فرومد فلفل است که بسیار مرغوب است. همچنین زنان روستا به تولید صنایع دستی به‌ویژه بافت کرباس و زیلو می‌پردازند. زمین‌های کشاورزی روستا از طریق سه رشته قنات آبیاری می‌شوند، هم‌اکنون چند قنات در فرومد موجب رونق اقتصادی آن شده اما احتیاج به حمایت مسئولین جهت افزایش این روند دارد. اصلی‌ترین محصولات فرومد شامل روغن حیوانی (زرد)، کمه، کره، پنیر، کشک، دوغ و فلفل می‌باشد.[5]

البته تلاش شده طی سالهای گذشته، برخی فعالیتهای کشاورزی، دامپروری و صنعتی کوچک در قالب بنگاه‌های خُرد که عمدتاً با سرمایه‌گذاری شخصی اجرا شده‌است، از جمله پرورش شتر مرغ و مرغداری‌ها، کشاورزی مکانیزه و صنایع تولیدی بسیار کوچک، مسیر جدیدی برای اشتغالزایی ایجاد شود که نیاز به توجه ویژه ای از سوی مسئولان دارد.

مسیر جاده‌ای که فرومد را به شفیع‌آباد و از آنجا، به گرمه و جاجرم مرتبط می‌کند، از جمله پروژه‌های سرمایه‌گذاری دولت در فرومد بشمار می‌رود. این جاده قصد دارد مسیر ارتباطی جاده ابریشم را به شمال کشور (استان گلستان) کوتاه‌تر نماید.

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری فرومد از این قرارند:[5]

• آرامگاه ابن یمین فریومدی
• مسجد جامع فرومد (قرن هفتم هجری قمری)
• آرامگاه شیخ حسن جوری (رهبر نهضت سربداران) در فیروزآباد فریومد
• امامزاده سیداحمد
• آرامگاه آخوند بزرگ در فیروزآباد فریومد (یکی از فرزندان وی بنام شیخ عبدالکریم کریمی که در خلیل‌آباد جوین می‌زیسته‌است نیز در منطقه جوین به آخوند بزرگ معروف بوده‌است)
• سد خاکی شیخ حسن جوری (در ۵ کیلومتری شمال روستا)
• کاروانسرای شاه‌عباسی
• تپه قلعه شهرستان
• چنارهای ۵۰۰ ساله
• مجموعه آسیاب‌های قدیمی و
• آبسرد کن‌های قدیمی
• منطقه رؤیایی کلاته آقا
• معادن کروم و معدن جدید میخچه
• قلعه عظیم سردار آقا (قلعه نصرتیه)
• سیدآباد، محمدآباد و حسین‌آباد
• آبادی‌های زیبای کوهپایه ای (بازِ گز، کلاته صالح، کلاته قلیچ، پهنستان و …)
• نام چند محلهٔ معروف فرومد: محله بالا، محله پایین، محله جنان، محله پشند، کوشک، محله سرا، شاه‌نشین، پی دروازه، قال پس پسو، سر حمام، سر پلی، گو کیال، سر سنگ، قال خیابون، باغچه میرزا، پای قلعه، محله باقالی زار، ته باز، گَو (گودال) کِیال، خانقاه.

از سوغاتی‌های روستای فرومد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فلفل
• زیره و کنجد
• میوه‌های: انگور، انار و انجیر
• روغن حیوانی
• لبنیات محلی (شیر، کشک، ماست محلی و …)
• نان‌های محلی (کماج، نان روغنی، نان هویجی، نان پیازی و…)

• ابن یمین فریومدی شاعر قطعه سرای نامدار قرن هشتم
• شیخ حسن جوری رهبر قیام سربداران

• ابن یمین
• مسجد جامع فرومد
• میامی