عبارات جهت‌دار

عبارات جهت‌دار علاوه بر معنای ظاهری خود، حاوی پیام پنهان احساسی نیز می‌باشند. به‌طور مثال:

• هنگامی که «پنیر فرآوری شده» در اوایل قرن بیستم عرضه شد، دگر تولیدکنندگان پنیر درخواست کردند که پنیر فوق به نام «پنیر مومیایی» در بازار عرضه شود، این عبارت توسط مسئولین مربوط در آن زمان «جهت‌دار» علیه محصول جدید دیده شد و نام دگری بر آن نهادند.[1]

خود استفاده از «عبارت جهت‌دار» نیز «عبارت جهت‌دار» محسوب می‌شود. با استفاده از این صفت برای توصیف نوشتار یا صحبتی، معادل اتهام عوام‌فریبی است.

اگر سؤالی حاوی "پیش‌فرض از قبل اثبات نشده‌ای" باشد، جهت دار است. مثال کلاسیک این گونه سؤالات عبارت: "دیگه زنت را نمی‌زنی؟" است. سؤال‌کننده با بیان عبارت فوق، مخاطب را در وضعیتی قرار می‌دهد که هر جواب بله و خیری به منزله تأیید پیش‌فرض سابقه کتک‌زدن است.

مورد دیگر بسیار پرکاربرد در برخی از مصاحبه‌های رسانه‌ها دیده می‌شود: گزارشگری که به دلیلی قصد دارد که مطلبی را به مخاطب القا کند، معمولاً از عبارتی شبیه "آیا با توجه به سابقه اعمال خلافتان، آیا نگران نیستید که شغل جدیدتان را از دست‌دهید؟" به جای بیان "فلانی سابقه خلاف دارد" استفاده می‌کند. با این روش ممکن است در برخی از بینندگان شائبه بی‌طرفی مصاحبه‌کننده ایجاد شود.

در حقوق، استفاده از این گونه سؤالات، که در باطن، فرض بر چیزی دارند که هنوز اثبات نشده‌است، نکوهیده شده‌است. در هنگام بازجویی یا شهادت چنانچه چنین سؤالی پرسیده شود، قاضی یا وکیل مدافع باید با اعتراض خود مانع از جواب دادن شاهد یا متهم شوند و از پرسنده بخواهند که سؤال خود را به ترتیب دیگری بپرسد.

به عنوان مثال اگر دادستان از متهم چنین سؤالی بپرسد: "پول فاحشگان را آیا از طریق رشوه تامین می‌کردی؟" پس از اعتراض وکیل مدافع، معمولاً باید قاضی بخواهد که ابتدا دادستان "دیدار با فاحشگان" را اثبات کند، بعد به سراغ منبع مالیشان برود.

• همنشین بهار: Loaded language و، آب و تاب دادن به زبانِ زبان بسته