شهر آق قلعه
شهر آق قلعه (ارگ آق قلعه) با وسعت ۵۵ هکتار، مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان جوین و غرب شهر نقاب و در مسیر جاده ابریشم واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۳۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1]
در قرن اخیر با عبور جاده از وسط این ارگ تاریخی، این مجموعه باستانی به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. در حاشیه جنوبی این جاده مسجدی با شکوه که به مسجد آق‌قلعه شهرت یافته، وجود دارد، معماری این بنا به سبک ایلخانی و تا حدودی شبیه به سلطانیه زنجان احداث شده است. مسجد آق قلعه شامل یک ایوان ورودی بزرگ و بلند منتهی به گنبدخانه بزرگ و عظیم و ۲ شبستان عظیم شرقی و غربی در اضلاع غرب و شرق گنبد خانه است که حدود ۷۰ درصد آن تخریب شده است، که در سالهای گذشته گنبد و ساقه گنبد خانه توسط میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شده و یکسری بازسازی موضعی در شبستان نیز انجام شده است.
مسجد آق قلعه یکی از آثار معماری فاخر دوره ایلخانی محسوب می‌شود. البته، مدت زمان استفاده از آن کم بود، و در دوران صفویه و قاجاریه نیز از آن استفاده می‌شد.
فرسایش‌های طبیعی و مرور زمان، صدمات زیادی بر پیکر مسجد آق قلعه وارد کرده است. از این‌رو، سازمان میراث فرهنگی از چندی پیش، عملیات مرمت، بازپیرایی و استحکام‌بخشی آن را آغاز کرده است، که همچنان ادامه دارد.
در قسمت جنوبی مسجدآق قلعه، نارنج تپه قرار گرفته که در دوره قاجاریه مسکونی بوده و از آن استفاده می‌شده است.
جستارهای وابسته
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.