خرقان

منطقۀ خرقان [خ َ رَ] نام ناحیه‌ای است محدود به این حدود: مشرق: بوئین زهرا؛ مغرب: خمسه؛ شمال: قزوین؛ جنوب: رزن. خرقان دارای سه بلوک است: خرقان افشار، خرقان بکشلو، خرقان قتلو. در کوه‌های خرقان ایلات شاهسون معروف به بغدادی که عده آن‌ها پنج‌هزار نفر بود به ییلاق می‌رفتند. قسمتی از اراضی خرقان از رودهای خررود و کلنجین و آوه و رودک و قسمت عمده به وسیله چشمه‌سارهای متعدد مشروب می‌شود از جمله چشمه علی که دارای آب فراوان و در جوار کلنجین و مصرآباد واقع شده است در صورتی که چشمه مزبور از اراضی این دو قریه بیرون می‌آمد به هیچ‌وجه از آب آن استفاده نمی‌کردند و اراضی ده‌های زیردست از قبیل سراب بادقین و سکمس‌آباد را مشروب می‌نمود. در این بلوک معدن نمک ممتازی بود و هم‌چنین در کنار جاده شوسه قزوین - همدان که از این بلوک می‌گذشت چشمه آب گوگردی بود که اهالی و مسافرین در آن استحمام می‌کردند. که به شهر آبگرم مشهور است[1].[2]

محدوده خرقان در کنار تهران و قزوین، با عنوان CHARAKAN در نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه، که در سال ۱۸۹۱ به وسیلهٔ آدولف اشتیلر، نقشه‌نگار آلمانی ترسیم شده است.

خرقانین ولایتی است چهل پاره دیه است و از اقلیم چهارم، هوایش بسردی مایل است و آبش از آن چشمه‌ها که از آن کوه‌ها برمی‌خیزد و در او غله و میوه باشد و پنبه کمتر باشد مواضع آبه (آوج) و اردان (اروان) و مصرقان (مصیرقان) و الیشار (علیشار) و کلنجین و طبشکری (طبلشکین) و ترک و الویر و سیف آباد از معظمات قرای آن، و حقوق دیوانی آن نه هزار و پانصد دینار است.

[3]