خانات بخارا

خانات بخارا (به ازبکی: Buxoro Xonligi) حاکمیتی فئودالی بود که از اوایل سدۀ شانزدهم تا اواخر سدۀ هجدهم میلادی بر بخش‌هایی از آسیای میانه شامل جنوب ازبکستان و جنوب تاجیکستان کنونی حکومت می‌کرد.

Buxoro Xonligi خانات بخارا
۱۵۰۰–۱۷۸۵
نشان ملی
موقعیت جغرافیایی خانات بخارا، حدود ۱۶۰۰م
پایتخت	بخارا
زبان(های) رایج	فارسی (زبان رسمی)[1], ازبکی
دین(ها)	اسلام سنی (صوفيه)
حکومت	فئودالی
خان
• ۱۵۰۰-۱۵۱۰	شیبک خان
• ۱۷۵۸-۱۷۸۵	ابوالقاضی خان
تاریخ
• بنیانگذاری دودمان شیبانی	۱۵۰۰
•	۱۵۰۰
• بنیانگذاری دودمان جانی	۱۵۹۹
•	۱۷۸۵
• بنیانگذاری خانات بخارا	۱۷۸۵
پیشین پسین تیموریان امارت بخارا خانات خوقند

محمد شیبانی بنیانگذار دودمان شیبانیان با سلطه بر سمرقند (۱۵۰۰م-۱۵۰۵م) و بخارا (۱۵۰۶م) این دولت را بنیان نهاد و بخارا را به پایتختی برگزید. اقتدار و وسعت خان‌نشین بخارا در عصر عبدالله خان دوم (۱۵۷۷–۱۵۹۸) به اوج رسید.

در سده‌های هفده و هجدۀ میلادی دودمان جانی (اشترخانی یا هشترخانی) بر این امیرنشین حکومت می‌کرد. در ۱۷۴۰ نادرشاه آن را فتح کرد، اما در ۱۷۴۷ با مرگ نادر فرزندان امیر خدایار خان به قدرت رسیدند. در ۱۷۸۵ شاه مراد، از نوادگان وی، حکومت موروثی خاندان خود را رسمیت بخشید و خانات بخارا به امارت بخارا تبدیل شد. با این فرق که بر پایهٔ یک رسم دیرینه در فرارود تنها فرمانروایانی که نوادهٔ چنگیز بودند می‌توانستند لقب خان داشته باشند و باقی فرمانروایان مثلاً «امیر» خوانده می‌شدند.

امیر عالم خان آخرین حاکم امارت بخارا در سال ۱۹۱۱

آسیای مرکزی در قرن نوزدهم میلادی

در سال ۱۸۶۸م امارت بخارا از امپراتوری روسیه شکست خورد و با واگذاری بخشی از قلمرو خود از جمله سمرقند تحت‌الحمایه روسیه شد. با وقوع انقلاب اکتبر، ارتش سرخ در ۲ سپتامبر ۱۹۲۰ بخارا را فتح کرد و جمهوری شوروی خلق بخارا تشکیل شد. به دنبال آن در ۱۹۲۴ بیشتر قلمرو آن در جمهوری شوروی ازبکستان و بخشی نیز در جمهوری شوروی تاجیکستان قرار گرفت.