شیبانیان
شیبانیان حکومتی خان خانی بود که در آغاز سده دهم هجری توسط شیبک خان در فرارود بنیانگذاری شد. در اواخر عهد تیموریان، قسمت عمده ای از قبایل ازبک تبار که در ناحیهٔ تیومن سکونت داشتند تحت سرکردگی ابوالخیرخان به ماوراءالنهر کوچ کرده، و به تدریج امرای تیموری را که بنیان‌گذار آن تیمور گورگان بود از بین بردند و نظم نوینی را شکل دادند که تا انحلال آن ها توسط روسیه تزاری، بر بخش های مهمی از آسیای مرکزی سلطه داشتند.
شیبانیان Shayboniylar | |
|---|---|
 | |
| تاسیس انحلال | ۱۵۰۰ ۱۵۹۹ |
| مدیریت | |
| • خان | شیبک خان (۱۵۱۰-۱۵۰۰) کوچکونجی (۱۵۳۰-۱۵۱۰) ابوسعید (۱۵۳۳-۱۵۳۰) عبیدالله (۱۵۳۹-۱۵۳۳) عبدالله اول (۱۵۴۰-۱۵۳۹) عبداللطیف (۱۵۵۱-۱۵۴۰) نوروز احمد (۱۵۵۵-۱۵۵۱) پیر محمد اول (۱۵۶۰-۱۵۵۵) اسکندر (۱۵۸۳-۱۵۶۰) عبدالله دوم (۱۵۹۸-۱۵۵۵) عبدالمومن (۱۵۹۸-۱۵۹۸) پیر محمد دوم شیبانی (۱۵۹۸-۱۵۹۸) |
این دولت به شیوه ای متمرکز نبود و هر منطقه خانی داشت، خانات بخارا و خانات خیوه شاخه‌هایی مهم از آن بودند تا تصرف این نواحی توسط روسها، مستقلا حکومت می کردند. خانات ابولخیرخانی تحت امر چند سلسله بر ماوراءالنهر تسلط داشتند، و از آن جمله امرای شیبانی است که در تمام قرن دهم هجری این خطه را تحت حکومت خود داشتند، ولی خوارزم را خانان این ناحیه که نیز اولاد شیبان بودند و خراسان را صفویه از تحت حکومت ایشان بیرون بردند.
شیبانیان همواره با ایران عصر صفوی در حال جنگ و جدال بودند، نخستین فرمانروای آنان(شیبک خان) نیز توسط شاه اسماعیل صفوی کشته شد.
این سلسله را امرای هشترخان منقرض کردند.
امیران
اسامی افراد این شعبه از شیبانیان از این قرار است:
- شیبک خان جلوس ۹۰۶ ه.ق / ۱۵۰۰ م.
- کوچکونجی جلوس ۹۱۶ ه.ق / ۱۵۱۰ م.
- ابوسعید جلوس ۹۳۷ ه.ق / ۱۵۳۰ م.
- عبیدالله جلوس ۹۴۰ ه.ق / ۱۵۳۳ م.
- عبدالله اول جلوس ۹۴۶ ه.ق / ۱۵۳۹ م.
- عبداللطیف جلوس ۹۴۷ ه.ق / ۱۵۴۰ م.
- نوروز احمد جلوس ۹۵۹ ه.ق / ۱۵۵۱ م.
- پیر محمد اول جلوس ۹۶۳ ه.ق / ۱۵۵۵ م.
- اسکندر جلوس ۹۶۸ ه.ق / ۱۵۶۰ م.
- عبدالله دوم جلوس ۹۹۱ ه.ق / ۱۵۸۳ م.
- عبدالمؤمن شیبانی جلوس ۱۰۰۶ ه.ق / ۱۵۹۸ م.
- پیر محمد دوم شیبانی جلوس ۱۰۰۷ ه.ق / ۱۵۹۹ م.
منابع
- طبقات سلاطین اسلام، لین‌پول، ترجمهٔ عباس اقبال.
- غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، سازمان سمت، ۱۳۸۱.