جنگ صافی‌رود

سلطان عثمانی، ابراهیم پاشا را مأمور حمله به ایران نمود. او با ۵۰ هزار سرباز پیاده و ۲۰ هزار سوار و ۲۰۰ توپ در روز دوم صفر سال ۹۴۰ هجری از خانقول (شمال دیاربکر) به سوی آذربایجان حرکت کرد. ابراهیم پاشا، کمال تلقیت را با ۵ هزار سوار و ۵ هزار پیاده مأمور حمله به خوی نمود تا قشون نظام‌الدین روملو سردار شاه تهماسب یکم را معطل کند. خود نیز قصد داشت از راه مراغه به قزوین حمله کند.

نظام‌الدین از نیت آنان مطلع گردید. بدین ترتیب از ۴۰ هزار سرباز خود در آذربایجان، ۸ هزار سرباز را در مرند و ۴ هزار سرباز را در تبریز مستقر کرد. او همچنین توپ‌های خود را برای دفاع از تبریز و مرند در آن دو شهر گذاشت. او با ۲۸ هزار سرباز و بدون توپ از تبریز خارج شد و به سوی مراغه رفت. هنگامی که به مراغه رسید متوجه حضور عثمانیان در ۵ فرسنگی شهر شد.

نظام الدین به نزدیکی سپاه عثمانی رفت تا آنکه توپ هایشان را در تنگه‌ای یافت. وی به توپ‌های آنان حمله برد و توانست تا غروب آفتاب ۱۵۰ توپ عثمانی را از کار بیندازد. در این زد و خورد از هر دو طرف ۸۵۰ نفر کشته شدند.

در آن حوالی رودخانه‌ای به نام صوفی‌چای وجود داشت که از دامنه‌های سهند سرچشمه می‌گرفت و به سوی مراغه می‌آمد سپس به سمت غرب (دریاچه ارومیه) می‌رفت. ایرانیان در همان نقطه که رود به سمت غرب می‌رفت متمرکز شدند. به دستور نظام الدین، ایرانیان به ارتفاعات آن جا رفتند و دیواری برای جلوگیری از عبور عثمانیان ساختند. مهندسان عثمانی آن دیوار را با باروت منفجر کردند. سپس هادی تکله، تومان باشی عثمانی، فرمان حمله صادر کرد.

پشت سر ایرانیان رودخانه جاری بود؛ بنابراین اگر عقب می‌نشستند، غرق می‌شدند. ایرانیان مقاومت کردند و تعدادی از سپاهیان صفوی از ارتفاعات با فلاخن عثمانیان را سنگ باران کردند.

شمخالچی‌های عثمانی مامور تیر اندازی به ایرانیان بودند و آنان توانستند عده‌ای از ایرانیان را بکشتند یا به سختی مجروح سازند. نظام‌الدین که چنین دید ۳۰۰ نفر داوطلب را برگزید و آنان را مامور نبرد با شمخالچی‌ها کرد. آنان شمخالچیان را از پای در آوردند ولی تنها چهل نفر از آنان سالم بازگشت. همان چهل نفر تعدادی از شمخال‌های عثمانیان را به غنیمت گرفتند. ایرانیان تا غروب مقاومت کردند و راه دسترسی به آب را بر عثمانیان بستند.

سپاه عثمانی شبانه با زورق تعدادی از سربازان خود را پشت جبهه ایرانیان پیاده کردند. صبحگاه این دسته از سربازان عثمانی نیز مورد حمله ۵ هزار سرباز امدادی برادر شاه تهماسب قرار گرفتند. هادی تکله و افرادش کشته شدند. عثمانی نیز بقایای نیروهای خود را از ایران خارج کرد.

• شاه تهماسب صفوی (قهرمان عشق و جنگ)، رالف کانلی، ترجمه فروردین صبا