جمهوری انگلستان

پس از جیمز اول، پسرش چارلز یکم به سلطنت رسید. به دلیل خود رأیی‌ها و خودکامگی‌های چارلز از یک سو و ادامه سرکوب‌های مذهبی توسط او از سوی دیگر، میان او و پارلمان جنگ درگرفت و الیور کرامول، رهبر مخالفان شاه، او را در ۱۶۴۵ شکست داد. پارلمان که جنگ را پایان یافته می‌دانست، آماده مذاکره با پادشاه شد؛ اما سربازان ارتش جنگ را پایان یافته نمی‌دانستند. آنان حزب تازه‌ای با نام حزب برابری‌خواهان به رهبری جان لیلبرن[1] تشکیل دادند که خواستار برگزاری انتخابات سراسری، برانداختن پادشاهی و بازگرداندن زمین‌های محصور به دهقانان بود. بر اثر کارشکنی‌های پیاپی چارلز، کرامول او را به جرم خیانت به کشور در سال ۱۶۴۹ اعدام کرد. در همان سال شورش بزرگی در ایرلند برپا شد و کرامول، با قساوت تمام به سرکوبی آن از طریق کشتار جمعی معترضان با روش موسوم به کاشت درخت انسانی پرداخت. همچنین طی سال ۱۶۵۰، قیام سلطنت طلبان اسکاتلند به دستور کرامول به شدت سرکوب شد.

پارلمان، به منحل شدن ارتش رأی داد که خشم سربازان و هواخواهان ارتش را بر انگیخت. کرامول برای آن که سربازان را تحت فرمان خود داشته باشد؛ شورای کل ارتش را شکل داد، شورایی که سربازان زیر نظر افسرانشان بودند. پس از آن، ارتش لندن را اشغال کرد و عملاً بر سراسر انگلستان چیره شد. با این همه، اختلاف در میان ارتشی‌ها فراوان بود. افسران و برابری‌خواهان دربارهٔ ساختار سیاسی به توافق نمی‌رسیدند و افسران از انتخابات سراسری نگران بودند و آن را زمینه‌ساز برافتادن مالکیت خصوصی تصور می‌کردند. این اختلاف‌ها به شورش در ارتش انجامید، اما کرامول شورش را سرکوب و شورای ارتش را منحل کرد و تنها شورای افسران را باقی گذاشت. هر چند کرامول در ابتدا اعلام حکومت جمهوری کرده بود؛ اما چون نمایندگان پارلمان را با خود همراه ندید، در ۱۶۵۳ پارلمان را منحل کرد. طی سال ۱۶۵۷ پس از تشکیل مجدد پارلمان، مقام سلطنت به کرامول پیشنهاد گردید، اما وی از قبول آن خودداری ورزید.

دشمنان جمهوری برای بهره گرفتن از اختلاف‌ها در ارتش، به سازش با هم نشستند. چارلز دوم به اسکاتلند گریخت تا به هواداران زمین‌دارش بپیوندد و با سپاهی، برای جنگ با کرامول و ارتش او به انگلستان بازگردد. کرامول در حالی در ۱۶۵۹ درگذشت که قدرت سیاسی انگلستان در جهان نسبت به زمان پیش از او، رشد چشمگیری یافته بود. با مرگ کرامول؛ ریچارد کرامول، پسر اولیور کرامول، به مدت ۸ ماه قدرت را در دست گرفت. وی با فشارهای وارده مجبور به استعفا و فرار از کشور شد. بدین ترتیب، حکومت پس از ۲۰ سال با پادشاه شدن چارلز دوم، پسر چارلز یکم، مجدداً به خاندان استوارت رسید و تنها جمهوری انگلستان برای همیشه از میان رفت.

با اعدام پادشاه، اولیور کرامول اعلام جمهوری کرد و خود را رئیس‌جمهور نامید، اما چون با مقاومت مجلس اعیان رو به رو شد، مجلس را منحل کرد و روی در آن نوشت «اجاره داده می‌شود». جمهوری او، که با جمهوری‌های متداول امروزی متفاوت بود و بیشتر به دیکتاتوری شباهت داشت، تشکیل شده بود از سه کنسول، سه اسقف، سی نماینده پارلمان که همه آن‌ها را وی تعیین کرده بود و در رأس همه آن‌ها، خود کرامول.

• پیوریتن‌ها
• اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری
• جنگ‌های انگلستان-هلند

• تاریخ مختصر جهان؛ نچیکینا، اسکازکین، گوبر، آلپروویچ، کوتاکف، مانفرد، دئوپیک؛ ترجمه محمدتقی فرامرزی، انتشارات دنیا، تهران، ۱۳۵۷
• ویکی‌پدیای فارسی، الیور کرامول
• ویکی‌پدیای فارسی، تاریخ انگلستان
• ویکی‌پدیای انگلیسی، https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_England

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Commonwealth of England». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۱۶.