توسل به نتیجه‌ها

توسّل به نتیجه‌ها (به لاتین: argumentum ad consequentiam) یک مغالطهٔ علّی است که در آن از دل‌خواه بودن نتیجه‌های یک مدّعا، نتیجه گرفته می‌شود که آن مدّعا درست است یا از دل‌خواه نبودن نتیجه‌های یک مدّعا نتیجه گرفته می‌شود که آن مدّعا نادرست است.[1]

به طور کلی این مغلطه هنگامی رخ میدهد که شخصی در مقام دفاع بجای حمله منطقی به استدلال یا ادعای طرف، متوسل به نتیجه ادعای حریف خود میشود و آنرا به این دلیل که در صورت درستی ، عواقب بدی خواهد داشت رد میکند. این مغلطه همچنین میتواند در موضع غیر دفاعی نیز مورد استفاده قرار گیرد و آن بدین صورت است که شخص مغالط بجای ارائه شواهد و استدلال در دفاع از ادعای خود به این قضیه تکیه میکند که پذیرش ادعای او سبب وقوع خیر و یا عدم پذیرش ادعای او سبب وقوع شر خواهد شد.

این مغلطه ممکن است در هریک از 4 الگوی زیر ظاهر شود:

1- گزاره X درست است، زیرا درستی X سبب خیر میشود.

2- گزاره X درست است، زیرا نادرستی X سبب شر میشود.

3- گزاره X نادرست است، زیرا درستی X سبب شر میشود.

4- گزاره X نادرست است، زیرا نادرستی X سبب خیر میشود.

دلایل ذهنی و روانی «مغالطه توسل به نتیجه» میتواند «سوگیری آرزو اندیشی»، سوگیری اعتقادی (اعتقاد گرایی) و یا «سوگیری نتیجه نگر» باشد.[2]