اونتاش ناپیریشا
اونتاش ناپیریشا یا اونتاش گال یا اونتاش هومبان (۱۲۷۵–۱۲۴۰ پیش از میلاد) پادشاه بزرگ عیلامی و بنیانگذار زیگورات چغازنبیل(دور انتاش) است. او در کتیبه‌ای نام خود را به عنوان بر پا دارنده این زیگورات جاودانه کرده‌است. اونتاش گال نوهٔ پاهیر ایشان بنیانگذار این سلسلهٔ شاهی در عیلام بود.
| اونتاش ناپیریشا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| سلطنت | از حدود ۱۲۷۵ ق. م تا ۱۲۴۰ ق. م | ||||
| همسر(ان) | ناپیرآسو | ||||
| |||||
| دودمان | ایگه هلکی | ||||
| پدر | هومبان نومنه | ||||
او در سال ۱۲۶۵ قبل از میلاد، به حکومت ایلام رسید و شهری جدید به نام دور اونتاش۰ بنا کرد و در آن زیگورات برپا ساخت. اونتاش گال در این کتیبه به جز پرستش خدای اینشوشیناک اهداف دیگری را نیز برای ساخت زیگورات ذکر می‌کند، اما هنوز باستان شناسان نتوانسته‌اند به معنای دقیق جملات او پی‌ببرند. بسیاری معتقدند راز اهداف دیگر او از بنا کردن زیگورات در چهار بنای کوتاه استوانه‌ای شکل که در اطراف زیگورات قرار دارند نهفته‌است.
گیرشمن دوران حکمرانی او را به مدت ۲۰ سال (۱۲۶۵–۱۲۴۵ پیش از میلاد) بنا بر فرضیه ذکر کرده‌است. بر روی ۶۵۰۰ آجر کتیبه‌داری که در چغازنبیل یافت شده‌است به جز نام این شاه نام شاه یا شاهزادهٔ دیگری دیده نمی‌شود.[1]
احیای عیلام
اونتاش ناپیریشا عامل تجدید حیات روحیه ملی عیلام و آزادسازی آن از سلطه بابل بود. با این وجود وی به بهره‌گیری از فرهنگ بین‌النهرین ادامه داد و احترامی مشابه با خدایان عیلامی را برای خدایان بابلی قائل شد و برای این خدایان نیز معابد و زیارتگاه‌هایی را وقف نمود.
معاصرین
اونتاش ناپیریشا به احتمال زیاد هم عصر شاه آشوری شملنصر دوم (۱۲۴۵–۱۲۷۴) بوده‌است.[2]
زیگورات چغازنبیل
در زمان این پادشاه هنر عیلامی بخصوص در معماری و کنده کاری به اوج خود می‌رسد. این پادشاه شهری جدید به نام «دور اونتاش» را بر پا نموده و زیگورات عظیم چغازنبیل را در آن می‌سازد.[2]
پادشاه در چند جمله اصول ساخت زیگورات و وقف آن را خلاصه می‌کند: «پس از آنکه مصالح ساختمانی را بدست آوردم، من در اینجا شهر اونتاش و حریم مقدس را بنا کردم. آن را در یک دیوار داخلی و یک دیوار خارجی محصور کردم. من معبد بلندی ساختم که شبیه آنچه شاهان پیشین ساخته بودند نبود و آن را برای خدا هومبان و خدا اینشوشیناک، حافظان حریم مقدس وقف کردم. باشد که ساختمان و زحمت کار من موقوف ایشان گردد. باشد که لطف و عدل هومبان و اینشوشیناک در اینجا برقرار بماند.»[2]
پانویس
- چغازنبیل، جلد اول، ص ۱۷
- هینتس، والتر. دنیای گمشده ایلام. انتشارات علمی و فرهنگی.
منابع
- گیرشمن، رومن (۱۳۷۳). چغازنبیل، جلد اول. ترجمهٔ اصغر کریمی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
- Wikipedia contributors, "Untash-Napirisha," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Untash-Napirisha&oldid=183443232 (accessed February ۲۹, ۲۰۰۸).
- تاریخ چهار هزار ساله ارتش ایران، جنگ و جنگاوری بر فلات ایران از تمدن ایلام تا ۱۳۲۰ خورشیدی -اسدالله معطوفی
- هینتس، والتر. دنیای گمشده ایلام. انتشارات علمی و فرهنگی