اینشوشی‌ناک

اینشوشیناک در دوران عیلام میانه خدای نگهدارنده شهر شوش بوده‌است. زیگورات چغازنبیل در خوزستان به او پیشکش شده بود.

مرد بالدار از یک درخت نخل مراقبت می کند, پانل آجری تزئینی از دیوار بیرونی معبد اینشوشیناک در شوش (قرن دوازدهم پیش از میلاد)

در نوشته‌های به جا مانده از قرن ۱۲ قبل از میلاد از اینشوشیناک به عنوان خدای بزرگ، خدای حامی پایتخت و حامی بزرگ یاد می‌شود. اینشوشیناک عمیقترین نفوذ را بر روحیات عیلامیان داشته‌است. اونتاش ناپیریشا:

شود آیا که اینشوشیناک را خوش آید که به ما نزدیک شود، مراحمش را به ما دهد و کلامش را جاری سازد.

آنگونه که از شواهد بر می‌آید عیلامیان در محاکمات مراسم قسامه داشته‌اند و به اینشوشیناک و الهه ایشنی کاراب قسم می‌خورده‌اند. اینشوشیناک خدای جهان مردگان بوده‌است. ایشنی کاراب و لاگمال به سوی روح فردی که مرده می آمده و او را می‌پذیرفتند سپس اینشوشیناک قضاوت در مورد مردگان را انجام می‌داده‌است. در متون دادگاهی که از عیلام به جا مانده شهود تقریباً همیشه به وسیله دو خدا معرفی می‌شوند: ناهونته که خدای خورشید بوده و اینشوشیناک. از این دو به عنوان خدایان نور و تاریکی یا به عبارتی زمین و قلمرو مردگان یاد می‌شود. ناهونته در لغت به معنای خالق روز است که خدای مخصوص اجرای احکام نیز بوده‌است. تا وقتی که افراد حتی شاهان در نور و زمین هستند وفادار به خدای خورشید هستند و به محض اینکه می‌میرند و به قلمرو سایه‌ها می‌روند بنده و رعایای اینشوشیناک می‌شوند که قاضی مردگان بوده‌است.[1]