استان ذمار

در مورد وجه تسمیت شهرستان ذمار روایت کنندگان عرب مختلف القول اند، در حالیکه مورخ الحجری می‌گوید: «ذمار بن یحصب ابن دهمان بن سعید بن عدی بن مالک بن سدد ابن حمیر الأصغر» شهر ذمار را بنیادگذاری نموده‌است، اما در مقابل مورخ و تاریخ‌نویس یمنی سده دوازدهم شرف الدین می‌گوید که: «ذمار بن علی یهمر پادشاه سبا و ذوریدان (۱۵_ ۳۵م)» که پیکر سنگی وی در موزه ملی صنعا موجود است این شهر را بنا نهاده‌است. و به دلیل وجود نام «ثارن» پسر ذمار پادشاه سبا و ذوریدان در بعضی از حجاری‌های مناره مسجد تاریخی ذمار. در این مورد مورخ می‌گوید: بنابراین می‌توانیم تأکید کنیم که شهر ذمار در اوائل قرن اول میلادی ساخته شده‌است و در اواخر قرن چهارم میلادی ویران شده‌است. اما به دلیل موقعیت خاص و تجارتی و زراعتی ذمار، این شهر دوباره می‌تواند روی پا بایستد و دوباره آباد گردد.

مورخین و تاریخ نویسان برآن باورند که ذمار شهری بسیار قدیمی بوده‌است، و همانطور که از سنگ نبشته‌های موجود نشان می‌دهد تاریخ ذمار به دوران قرن اول میلاد بر می‌گردد. و براساس این سنگ نبشته‌ها ذمار در حدود ۳۰۰ سال از ظفار و هکر قدیمی تر است، و شهری آباد و پررونق بوده‌است در آن دوران. اما این شهر زیبا در قرون چهارم و پنجم میلادی به تصرف اشغالگران اَحباش می‌افتد و ویران می‌گردد.

در دوران اسلام شهر ذمار یکی از منابر مهم شعاع ونور و علوم دینی واجتماعی می‌گردد ویکی از سومین مراکز و مدارس نور اسلام بوده‌است در یمن بعد از شهر صنعا و شهر صعدة .

همچنین مسجد جامع بزرگ ذمار که یکی از قدیمی‌ترین مساجد کشور یمن است تاریخ بنای آن به دوران خلیفه ابوبکر بر می‌گردد. آثار گوناگونی از دوران ملوک پیشین یمن نیز در این استان وجود دارد.

استان ذمار در فاصلهٔ ۹۹ کیلومتری شهر صنعا پایتخت یمن واقع شده‌است و ارتفاعش از سطح دریا در حدود ۲۳۰۰ متر می‌باشد.

امروزه استان ذمار یکی از مراکز مهم کشور یمن است، این استان شامل نقاط متعدی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتنداز: صوران

• Al Hada District حدا
• Al Manar District
• Anss District عنس
• Dawran Aness District
• Dhamar City District ذمار
• Jabal Ash sharq District جبل الشرق
• Jahran District معبر جهران
• Maghirib Ans District مغرب عنس
• Mayfa'at Anss District
• Utmah District عتمه
• Wusab Al Ali District وصاب العالی
• Wusab As Safil District وصاب السافل

• المقحفی، ابراهیم، احمد، (مُعجَم المُدُن وَالقَبائِل الیَمَنِیَة) ، منشورات دار الحکمة، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۵ میلادی به (عربی).
• دکتر: السید عبدالعزیز، بن سالم، (تاریخ العرب فی العصر الجاهلیة) ، دار النهضة العربیة چاپ سال ۱۹۷۸ میلادی به (عربی).
• استاد. دکتر: الجرو، سعید، اسمهان، (دراسات فی التاریخ الحضاری للیمن القدیم)، دار الکتاب الحدیث، چاپ عدن، ۲۰۰۳ میلادی به (عربی).
• دکتر: زاهیه، وهبة،. (شُبه الجَزیرَة العََربیَة) دار النهضة العربیة للطباعة والنشر، چاپ و انتشار سال 1977 میلادی.
• الصنعانی، محمد بن یحیی بن عبدالله بن احمد، الیمانی. ، (اَلأنَباءَ عَن دُولةَ بَلقِیسَ وَ سَبأَ) ، منشورات دار الیمنیة للنشر والتوزیع، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۴ میلادی به (عربی).