اسب عربی

نژادی که امروز بنام عرب شناخته می‌شود، کهنترین گونه اسب و تنها نژاد کاملاً خالص و اصیل می‌باشد که نقشی اساسی در تاریخ انسان و اسب بازی کرده‌است. اسب عرب در مراتع غنی در امتداد بین‌النهرین (که اکنون شامل کشورهای عراق، سوریه، قسمتهایی از ایران و شبه جزیره عربستان می‌گردد) رشد و تکامل یافت. مبدأ اسم"عرب" مبهم است. بنا به عقیده برخی ممکن است از کلمه عبری "arabha"به معنی سرزمین تاریک یا جلگه وسیع بی درخت مشتق شده‌است اگر چه خاستگاه اسب عرب به صورت یک معما باقی‌مانده ولی بر اساس شواهد باستان‌شناسی آنچه مشخص است این نژاد قدمتی حدوداً پنج هزار ساله دارد.

اینکه چرا این نژاد اسب به نام اسب عرب معروف است نیز جای اشکال دارد، چرا که تا پیش از پیروزی اسلام بر مناطق یاد شده این سرزمین‌ها بخشی از امپراطوری ایران و روم و پیشتر از آن تمدن بین النهرین بودند و هیچ پیوندی میان این سرزمین‌ها و اعراب بادیه نشین در سرزمین گرم و تف دیده عربستان وجود نداشته است. نکته مهم در اینجا شرایط سخت اقلیمی منطقه عربستان است که نگهداری اسب را بسیار دشوار می‌کند و ازین رو از دیرباز عرب را به شتر سواری می‌شناختند و بر عکس آن‌ها ایرانیان را به اسب سواری ( به ویژه در دوره اشکانی که سواران ایرانی از جایگاه ویژه برخوردار بودند).

اجداد اسب عرب کمی کوچکتر از اسب عرب امروزی بوده‌اند ولی در سایر موارد اسب عرب امروزی بسیار شبیه به اجداد باستانی خود است. جندین خصوصیت ویژه اسب عرب را ازدیگر نژادهای اسب متمایز کرده‌است که برجسته‌ترین آن‌ها سر اسب عرب است. ویژگی‌های سر در اسب عرب نیمرخ مقعر، چشمان برجسته، منخرین بزرگ، پوزه ظریف و گوش‌های کوچک و شکیل است. در باور عرب، در سیمای اسب اصیل مفاهیم روحانی و الهی متجلی است. پیشانی فراخ در بردارنده تقدیر الهی، دم بلند سمبلی از غرور و سربلندی و گردن قوسی شکل و یال بلند نمایانگر رشادت و دلاوری است. به درستی مشخص نیست اسب عرب در ابتدا برای کار مورد استفاده قرار گرفت یا برای سواری. اما آنچه مسلم است این نژاد حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح توسط مردم مشرق زمین اهلی شد و با گذر زمان به یک ضرورت جهت تضمین بقای مردم بدوی بدل شد. اسب‌ها اعتبار بزرگی برای قبایل بدوی بودند. بزرگ هر قبیله می‌توانست تاریخ شفاهی و اصل و نسب هر خانواده از اسبان را به خوبی شجره نامه اجداد خانواده خود در عشیره شرح دهد. در اکثر نژادهای اسب، نریان‌ها از شان و جایگاه بالاتری نسبت به مادیان‌ها برخوردارند در حالی که در مورد نژاد عرب مسئله متفاوت است. بدوی‌ها مادیان اصیل را جزء ارزشمندترین دارایی‌های قبیله محسوب می‌کردند. مادیان‌ها بهترین مرکب جهت میادین رزم بودند چرا که (بر خلاف نریان‌ها) در پاسخ به نزدیک شدن اسبان دشمن شیهه نمی‌کشیدند و ایجاد خطر برای مردان قبیله نمی‌کردند. بهترین مادیان‌های جنگی در صحنه پیکار رشادت و قدرت خود را به نمایش می‌گذاشتند و بدون اینکه به زمین بخورند سنگینی بار و زخم سرنیزه‌ها را تحمل می‌کردند. یک سوارکار ماهربدوی می‌توانست به کمک چنین مرکبی به دشمن قبیله خود حمله کرده و با تصاحب رمه‌های گوسفند، شتر و بز دشمن، آن‌ها را به دارایی‌های قبیله خود بیفزاید. پیروزی در این پیکارهای محلی مستقیماً وابسته به قدرت، سرعت و چالاکی اسبان هر قبیله بود. بدوی‌ها با اسبان خود مسابقه نیز می‌دادند و برنده مسابقه بهترین اسب از قبیله مغلوب را دریافت می‌کرد. دریافت یک مادیان به عنوان هدیه افتخار بزرگی محسوب می‌شد. در مورد مادیان‌های اصیل خرید و فروش معمول نبود ولی در صورت معامله، مبلغ مورد معامله بین طرفین اغلب باور نکردنی بود. ارزش و جایگاهی که عرب بدوی برای مادیان قائل بود موجب شد نام و نشان هر دسته از اسبان بر اساس نام ونشان مادرانشان تعیین شود و طبیعتاً اگر مادر اسبی مادیانی خوشنام بود این محبوبیت به او نیز به ارث می‌رسید اسم فامیل (تیره) اسبان اغلب بر اساس نام قبیله یا شیخ پرورش دهنده آن‌ها تعیین می‌شد. عرب بدوی بیش از هر چیز برای خلوص نژاد اسبانش ارزش قائل بود و هر قبیله معمولاً پرورش دهنده تیره‌ای خاص بود[1]

• اسب چابک