ابدال خان چهارلنگ بختیاری

ابدال خان فرزند حاجی بابا خان در حدود اواخر صفویه اوایل افشاریه به دنیا آمده. از سال های ابتدایی عمر ابدال خان اطلاعات کافی در دست نیست.ولی به احتمال زیاد فنون نظامی گری را در کنار پدرش و عمویش علیمردان خان که از سرداران نادرشاه افشار بودند فرا گرفته است.بعد از قتل نادرشاه در سال ۱۱۶۰ هجری قمری و در زمان پادشاهی عادلشاه(برادر زاده نادرشاه) همراه بختیاری ها تبعید شده در خراسان به رهبری عمویش علی مردان خان پس از شکست نیروهای عادلشاه در طبس که برای بازگرداندن تبعیدی ها فرستاده شده بودنند به بختیاری بازگشت.[1]

پس از بازگشت به بختیاری در جریان مبارزه با سلسه افشاریه همراه علیمردان خان بود،که این مبارزات منجر به شکست سپاه پنجاه هزار نفری افشاری در صحرای کهیز یا قهیز و فتح شهر اصفهان در سال۱۱۶۳ هجری قمری شد[2]، ودر همین سال هست که برای اولین بار در کتاب رستم التواریخ تالیف محمد هاشم آصف(رستم الحکما)در شرح وقایع این سال و وقایع بعد از فتح اصفهان توسط بختیاری های تحت فرمان علیمردان از او نام برده میشود.[3]

ابدال خان پس از درگیری علیمردان خان و کریم خان بر سر قدرت از سال ۱۱۶۵ هجری قمری تا سال ۱۱۶۷ هجری قمری پشتیبان علیمردان خان در این درگیری ها بود،در سال ۱۱۶۷ هجری قمری شهر اصفهان توسط یکی دیگر از رقیبای سلطنت ایران یعنی آزادخان افغان تصرف شد،آزاد خان بعد از تصرف اصفهان مامورانی را برای وصول مالیات به اطراف و اکناف اصفهان فرستاد،یکی از این فرستادگان طبق گزارشات«کشیش استپانوس ارمنی» سید احمد خان مامور وصل مالیات منطقه فریدن بزرگ بود.که پس از ورود به فریدن مردم آن ناحیه به رهبری ابدال خان بر ضد او شوریدنند و سید احمد خان را از فریدن فراری دادنند.آزاد خان پس از این اتفاقات تصمیم به تنبیه مردم فریدن بزرگ گرفت اما به علت تهدیدات محمدحسن‌خان قاجار(پدر آقامحمد خان قاجار) از این اقدام چشم پوشی کرده و عازم جنگ با محمد حسن خان شد.[4]

از این زمان به بعد تا سال ۱۱۹۹ هجری قمری که ابدال خان اولین شکست را بر آقا محمد خان قاجار وارد اورد از او نامی در منابع نیست.

پس از آنکه آقا محمدخان قاجار توانست سپاه جعفرخان زند جانشین علیمراد خان زند و فرزند صادق خان زند برادر کریم خان موسس سلسه ی زندیه را در اصفهان شکست دهد، تصمیم گرفت که مناطق کوهستانی وسرزمین لرهای بختیاری را نیز وادار به اطاعت کند، لذا بدون صوب به آن منطقه لشکرکشی کرد و پس از آن که لرها را منکوب مقهور کرد، دستور داد تا سربازانش در نهایت قساوت و بیرحمی با آنان رفتار کنند. همین برخوردهای خشونت‌آمیز سبب گردید که بختیاریها اعم از چهارلنگ و هفت لنگ با درایت ، یک دل و یک جان با هم متحد شده و علیه سپاه آقا محمد خان که از ترک،فارس،افغان،ازبک وکرد تشکیل شده بود به پا خاستند و سرانجام طی نبردی در منطقهٔ بین گلپایگان و اراک سپاهیان او را شکست دادند و لشکریان منهدم شده، و لجام گسیخته و نا منظم او به سوی تهران متواری و فراری شدند.[5][6][7] پس از این پیروزی مناظق خوانسار ،گلپایگان ،کمره(خمین و مناطق اطراف آن) و فراهان بدست بختیاری ها افتاد.

نبرد دوم بین بختیاری ها و قاجار ها در منطقه عسگران و روستای الور اتفاق افتاد (نیروهای ابدال خان حدود دوازده الی شانزده هزار نفر و نیرو های خان قاجار بیست الی سی هزار نفر بودند)در این نبرد علاوه بر بختیاری بزرگان و نیرو هایی از مردم گلپایگان ،خوانسار،کمره و فراهان و فریدن (ارامنه و گرجی های فریدن) و حتی افغانی های همراه احمد خان فرزند آزادخان افغان از رقبای کریم خان در تصاحب سلطنت ایران نیز حضور داشتند [8].آقا محمد خان که از نبرد اول خود با بختیاری ها فهمیده بود که نبرد باسپاه ابدال خان چهارلنگ بسیار سخت و دشوار است و حتی ممکن است که دوباره شکست بخورد پس بنابراین خان قاجار دست به نیرنگ زده و مبالغ بسیاری پول و پیشنهاد های دیگری همچون مقام ومنصب به بزرگان بختیاری داده و اکثر بزرگان بختیاری بجز حبیب الله خان کیانرسی و برادران ابدال خان این پیشنهاد ها را قبول کرده و اتحاد بختیاری ها از هم گسسته شد ، در روز نبرد عده ی زیادی از بختیاریها با یک حمله نیرو های قاجار روی از جنگ تافتند و به کوه های اطراف منطقه فرار کردنند سایرین نیز از جنگ دلسرد شده و در خود توانایی مقابله ندیده و هزیمت نمودند، اما ابدال خان بعد از آن که بسیاری از بختیاری ها از او جدا شدند، تسلیم نشده و همراه عده ای که به او و فادار بودند و او را ترک نکرده بودنند به سپاه قاجار حمله برد و عده ای زیادی را به هلاکت رساند و شجاعت بی نظیر از خود به نمایش گذاشت و پس از نبردی نابرابر و کشته شدن همراهانش، او را در حین نبرد زخمی و دستگیر شد. پس از آنکه او را به نزد آقا محمد خان قاجار بردند آقا محمد خان به او فحاشی کرد و با طعنه به ابدال خان گفت که اینگونه می‌خواستی تاج و تخت را تصاحب کنی! حال توبه کن تا تو را ببخشم!. ابدال خان در جواب گفت:"قدرت خدای راست که چون من مردی را در برابر چون تو عجوزه ای دست بسته به پای داشته‌است، حال که خداوند مرا اسیر پیرزنی فرتوت کرده‌است من هیچگونه توبه ای ندارم و به مرگ راضی ام آقا محمد خان که از این سخن ابدال خان عصبانی شد دستور داد او را به قتل برسانند.[9][10]