گویش رودباری کرمان
گویش رودباری به گویشوران مناطق رودبار جنوب، کهنوج، قلعه گنج، منوجان، فاریاب، بخش‌هایی از جیرفت و عنبرآباد، در استان کرمان وبخش های رودخانه بَرزیارتعلی ، جغین(در رودان) وبخش های توکهور و سندرک(در میناب) و شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان بدین گویش تکلم می کنند. در واقع این گویش از سندرک میناب شروع و تا در نزدیکی جیرفت منطقه میانچیل پایان می‌یابد، در واقع به تمامی این مناطق رودباری زبان، رودبارزمین گفته میشود چون در گذشته منطقه کنونی رودبار جنوب مرکز جنوب کرمان بود. برخی‌ها به این گویش، گویش اَرَم نارَم میگویند.
ویژگی های گویش رودباری
از ویژگی های لهجه رودباری طایفه ای بودن گویش هاست یعنی در هر طایفه ممکن است چند کلمه با دیگر طوایف تفاوت باشد ولی این فرق اندک است و تمامی طایفه ها به خوبی گویش یکدیگر را درک می کنند .
چند مثال از طایفه ای بودن گویش رودباری :
برای مثال کلمه فارسی ((می خواهی )) در طایفه ها به صورت ، اَخای ، تَوا ،تَوِی ، اَواتِت و اَوِیتِت می گویند . یا کلمه ((بردار)) در اکثر طوایف وُرگِن تکلم می شود اما در منطقه رودخانه بَر وِرگِن می گویند . یا کلمه ((با )) در اکثر طوایف رودبار ((خُوی )) و در عنبرآباد ((خِی )) و در منوجان ((وِی )) تلفظ می شود ،یا کلمه ((رفتی ))و ((افتادی)) که در اکثر رودبار زمین (روُتی ) و (کوُتی)) میگویند اما در برخی طوایف (اکثرا رودبار ،عنبرآباد و جیرفت) کلمه ((رفتی)) همان ((رفتی) می شود و افتادی نیز ((کَفتی)) میشود.
هر چند این که این واژه ها مربوط به تمامی طوایف نیست ، اما اکثرا این طور تلفظ می کنند ،این امکان هم هست که کلمه ای دیگر باشد .
صرف فعل و افعال در این گویش
صرف فعل «آمد»
فارسی / رودباری
| من امدم | ما امدیم | مو یَهتُوم | ما یَهتین (یهتیم) |
|---|---|---|---|
| تو آمدی | شما امدید | تو یَهتی | شما یَهتین |
| آن (او) امد | آنها آمدند | آ یَه | آهوُن یهتِن |
کلمات رودباری
از نکات جالب در گویش رودباری این است که حرف های اضافه به ، با و از وجود ندارند{ یا کاربردشان بسیار کم است }و جایشان را به کلماتی دیگر می دهند که این در تمام استان کرمان رایج است.
برای مثال می خواهند بگویند (از شهر آمدم) می گویند ( اِی شهر یَهتوم ) یا ( با علی هستم ) ( خُوی [وِی]{خِی} علی اُم ) یا به من نگفتی می گویند [خُوی (خِی) (اِی) {وِی }مُونِت نگو ].
دیگر نکات جاب گفتن حرف اُ در آخر اکثر کلمات به جای اَ که در جنوب کاملا رایج است مانند:
دارم (دارُم) داشتم (داشتُم ) خوردم (خوردُم)
فهمیدم (فهمیدُم) زدم ( زدُم ) گفتم( گفتُم )
در این گویش همانند گویش برخی گویش های جنوبی و لری کلماتی که ((می )) در اول آن هست ،این کلمه حذف شده و جایش را به کلمه (( اَ )) می دهد و برای منفی کردن نیز کلمه ((ن)) قبل از ((اَ)) می آید مانند:
می دانم (می دونم) = اَدوُنُم نمی دانم (نمی دونم )= نادوُنُم
می روم (میرم)= اَرَم نمی روم (نمیرم)= نارَم
می خورم = اَخورُم نمی خورم = ناخورُم
می آیم (میام) =اَیام نمی آیم (نمیام)= نایام
می خواهم (میخوام)= اَخام نمی خواهم (نمیخوام)= ناخام
می زنم = ازنُم نمی زنم = نازنُم
در این گویش برای جمع بستن کلمات از واژه ( ُن) استفاده می شود مانند :
درخت ها (درختان ) = درختوُن
کارگرها (کارگران) = کارگروُن
دوست ها (دوستان) = دوستوُن
آدم ها = آدموُن
اما از نکات بارز دیگر این است که بعضی کلمات که در این منطقه استفاده می شود این است که شاید در هیچ نقطه ای دیگر استفاده نشود و در گویش رودباری اسم دیگری دارند مانند:
کفش (کوش) مرغ ( مُرگ ) نخل خرما ( موگ ) کپر (توپ) باران( اُور) رعد و برق (اُستون ) پیرزن (پیرزال )
عروس (گُروک ) اقوام (خَشَم) پیراهن (شَهین) باد گرم (لُوار) دوقلو (جَمَلَک/جمول)
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
- "بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان". نشریه نثر پژوهی ادب فارسی. 17 (36): 269–305. 2015-02-20. doi:10.22103/jll.2015.903. ISSN 1727-2106.
- «مواردی از واج شناسی تاریخی گویش رودباری کرمان». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۸.
- Motallebi, Mohammad. "فعل در گویش رودباری (کرمان Verb in Rudbari Dialect of Kerman".
- http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۳. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در|وبگاه=وجود دارد (کمک) - www.google.com https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://adab.guilan.ac.ir/article_448_ca2b3c767e0ea860fb7b24ab5a188615.pdf&ved=2ahUKEwjV4viFmtnhAhWGpIsKHRgvD7Y4ChAWMAB6BAgGEAE&usg=AOvVaw3UguZIO429lfYVNNaLRwAj. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک)