گویش افتری

گویش افتری
گویش افتری
افتری
زبان بومی در	ایران; استان استان سمنان شهرستان سرخه افتر
منطقه	البرز جنوبی
تبار	هندواروپایی هندوایرانی ایرانی ایرانی غربی ایرانی شمال غربی زبان‌های کاسپین زبان‌های کومشی گویش افتری; ; ; ; ; ; ;
گویش‌ها	افتری
سامانه نوشتاری	الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	–

گویش افتری گویشی از خانواده زبان‌های کومشی[1] می باشد که توسط مردم روستای اَفتَر (هَفدَر)، از توابع شهرستان سرخه، استان سمنان صحبت می شود که همچون زبان سنگسری تحت تاثیر زبان مازندرانی (طبری) قرار دارد.[2] گویش افتری برای تمامی گویشوران زبان های کومشی همچون سمنانی، سرخه ای و ... قابل فهم می باشد.[3]

دستور زبان

ضمایر

در گویش افتری ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[4]

ضمیر	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
فاعلی، افتری	a	to	o	hem	huj	jun
مفعولی، افتری	monne(monde)	tade	jude	hemde	hujde	junde
ملکی، افتری	mon	ta	ju	hem	huj	jun

شناسه

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش افتری پنج دسته شناسه داریم: گذشته(فعل متعدی)، گذشته(فعل لازم)، حال ساده، حال التزامی (فعل متعدی) و گذشته نقلی.[5] (نمونه زیر بر اساس گویش افتر تنظیم شده‌است)

گذشته	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه حال	i	a	e	im	in	en
شناسه حال التزامی (فعل متعدی)	om	ot	a/∅	omon	oton	ošon
شناسه گذشته (فعل متعدی)	om	ot	oš	omon	oton	ošon
شناسه گذشته(فعل لازم)	i	at	a/∅	im	in	en
شناسه گذشته نقلی	ey	eya	e	ehim	ehin	ehen

صرف فعل (لازم)

در جدول زیر فعل (لازم) خوابیدن (baxoton) بر اساس گویش افتری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[6](نمونه زیر براساس گویش افتری می باشد)

زمان/شخص	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
گذشته ساده	be-xot-ešt-i	be-xot-ešt-at	be-xot	be-xot-ešt-im	be-xot-ešt-in	be-xot-ešt-en
گذشته کامل	bexot-bošti	bexot-boštat	bexot-boa	bexot-boštim	bexot-boštin	bexot-bošten
گذشته استمراری	mi-xot-ešt-i	mi-xot-ešt-at	mi-xot-ešt-a	mi-xot-ešt-im	mi-xot-ešt-in	mi-xot-ešt-en
گذشته در حال انجام	dabošti mixotešti	daboštat mixota	daboa mixotešte	daboshtim mixoteštim	daboštin mixoteštin	dabošten mixotešten
گذشته نقلی	be-xot-e-y	be-xot-e-ya	be-xot-e	be-xot-e-him	be-xot-e-hin	be-xot-e-hen
حال ساده/آینده	xos-enn-i	xos-enn-a	xos-enn-e	xos-enn-im	xos-enn-in	xos-enn-en
حال در حال انجام	dari xosenni	dara xosenna	dare xosenne	darim xosennim	darin xosennin	daren xosennen
حال التزامی	bexosi	baxosa	baxose	baxosim	baxosin	baxosen
آینده	ge-nn-e-m bexosi	ge-nn-e-t baxosa	ge-nn-e baxose	ge-nn-e-mon baxosim	ge-nn-e-ton baxosin	gennešon baxosen

صرف فعل (متعدی)

در جدول زیر فعل (متعدی) گفتن (bevâton) بر اساس گویش افتری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[7](نمونه زیر براساس گویش افتری می باشد)

زمان/شخص	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
گذشته ساده	be-vât-om	be-vât-ot	be-vât-oš	be-vât-omon	be-vât-oton	be-vât-ošon
گذشته کامل	bevât-boam	bevât-botat	bevât-boa	bevât-boamon	bevât-bevât-boaton	bevât-boašon
گذشته استمراری	mi-vât-am	mi-vât-at	mi-vât-a	mi-vât-omon	mi-vât-oton	mi-vât-ošon
گذشته در حال انجام	dabošti mivâtam	daboštat mivâtat	daboa mivâta	daboshtim mivâtomon	daboštin mivâtoton	dabošten mivâtošon
گذشته نقلی	be-vât-e-y	be-vât-e-ya	be-vât-e	be-vât-e-him	be-vât-e-hin	be-vât-e-hen
حال ساده/آینده	vâ-nn-i	vâ-nn-a	vâ-nn-e	xos-nn-im	vâ-nn-in	vâ-nn-en
حال در حال انجام	dari vânni	dara vânna	dare vânne	darim vânnim	darin vânnin	daren vânnen
حال التزامی	bâji	bâja	bâje	bâjim	bâjin	bâjen
آینده	ge-nn-e-m bâji	ge-nn-e-t baja	ge-nn-e bâje	ge-nn-e-mon bâjim	ge-nn-e-ton bâjin	gennešon bâjen

منابع

BORJIAN, HABIB (2010). "Rev.: Etymological Dictionary of the Iranian Verb". Journal of the Royal Asiatic Society: 2.
جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ( گذشته و حال). تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲.
حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۱۵.
حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۳.
حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.
حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.

پیوند به بیرون

موسیقی بهار با گویش اَفتَری در صدا و سیمای سمنان تولید شد

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] BORJIAN, HABIB (2010). "Rev.: Etymological Dictionary of the Iranian Verb". Journal of the Royal Asiatic Society: 2.

[2] جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ( گذشته و حال). تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.

[3] حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲.

[4] حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۱۵.

[5] حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۳.

[6] حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.

[7] حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.