گسل ریوند

گسله ریوند؛ گسلی در میان نیشابور و اسفراین[3] با راستای خمدار شمال باختری- جنوب خاوری، درازای ۶۷ کیلومتر و سازوکار فشاری و شیب به سوی شمال خاوری است.[4]

گسل فشاری ریوند[4] سبب فرازش ولکانیک‌های ائوسنی و نهشته‌های نئوژن و تشکیل یک پشته به بلندای ۲۰۰ متر شده‌است. فعالیت جوان این راندگی با فرازش سطوح کواترنری مشخص است. ریخت‌شناسی پایانه خاوری گسله ریوند، نشانگر فعالیت آن در کواترنری است. فرازش جوان سبب حفر آبراهه‌ها در مارن‌های ائوسن و کنگلومراها شده و در زمینه پادگانه‌های کواترنری برجای گذاشته شده‌اند.[3] با نظر به جنبایی این گسله، از سوی سازمان‌های امدادی، بر لزوم آمادگی همگانی برای کاهش اثرات بلایای طبیعی (زمین‌لرزه) در این منطقه، تأکید شده‌است.[5]

گسله ریوند، در میان نیشابور و اسفراین واقع است.[3] در سده‌های پیشین؛ شهر (یا قریه‌ای) به همین نام، در این ناحیه (= شمال غربی نیشابور؛ در مسیر راه نیشابور به مهرجان (یا مهرگان) و اسفراین) قرار داشته.[6] در کتاب «صورةالارض» ابن حوقل، از ریوند در شمار شهرهای بیست‌گانه نیشابور قرن چهارم هجری نام برده شده و به موقعیت این شهر (قریه کبیره) در نزدیک نیشابور و میان ولایت‌های توس و جوین و همراستای راونج اشاره شده‌است.[7] این شهر، مرکز ناحیه ربع ریوند بوده‌است.[8] «معدن فیروزه نیشابور» نیز در همین ناحیه قرار دارد.[9]