گسل درونه
گسل درونه یا گسل بزرگ کویر یکی از ساخت‌های بنیادین ایران است که با درازایی در حدود ۷۰۰ کیلومتر در یک راستای شمال خاوری-جنوب باختری از مرکز دشت کویر تا درونه و با یک روند خاوری-باختری با تقعری به سمت جنوب از درونه تا مرز افغانستان کشیده شده‌است.[1] نام این گسل از روی نام روستای درونه در شهرستان بردسکن که در نزدیکی گسل واقع شده‌است و گسل را به دو بخش خاوری و باختری تقسیم می‌کند، گرفته شده‌است.[2]
| گسل درونه | |
|---|---|
| کشور | ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| موقعیت جغرافیایی | درونه |
| مشخصات | |
| درازا | ۷۰۰ کیلومتر |
| امتداد | NW-SE |
| شیب | ۸۵ |
| سازوکار | راست‌لغز |
| لرزه‌خیزی | |
| وضعیت | ۲۵ سپتامبر ۱۹۰۳ در ترشیز ۲۵ مه ۱۹۲۳ در تربت حیدریه |
این گسل پس از گسل معکوس اصلی زاگرس، یکی از مهم‌ترین و ممتدترین ساختارهای ایران به‌شمار می‌آید.[3] ولمن در سال ۱۹۶۶ میلادی با بررسی جابه‌جایی‌های موجود در رسوبات آبرفتی، یک جابه‌جایی راست‌لغز چپ‌گرد را برای این گسل پیشنهاد داد. اما چالنکو در سال ۱۹۷۳ میلادی، ۶۰ کیلومتر از بخش خاوری این گسل را مورد بررسی و مطالعه قرار داد و نشان داد که بر خلاف نظر ولمن، گسل دارای حرکت قائم است.[4]
از نظر لرزه‌خیزی، دو زمین‌لرزهٔ ویرانگر ۲۵ سپتامبر ۱۹۰۳ در ترشیز و ۲۵ مه ۱۹۲۳ در تربت حیدریه را به حرکت‌های این گسل نسبت می‌دهند.[5][6] بعد از این دو زمین‌لرزه، تنها یک لرزهٔ دیگر در سال ۱۹۶۲، در محدوده‌ای میان دو شهر ترشیز و تربت‌حیدریه روی داده‌است. از آنجایی که این گسل تا کنون زمین‌لرزه‌ای بزرگ را ایجاد نکرده‌است، زمین‌شناسان این گسل را مستعد به وجود آوردن زلزله‌ای با بزرگای ۸ ریشتر قلمداد می‌کنند.[2]
پانویس
- آقانباتی، زمین‌شناسی ایران، ۵۳۳.
- «درونه». سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲.
- آقانباتی، زمین‌شناسی ایران، ۵۳۴.
- پورکرمانی و آرین، لرزه‌خیزی ایران، ۷۶.
- آقانباتی، زمین‌شناسی ایران، ۵۳۴.
- پورکرمانی و آرین، لرزه‌خیزی ایران، ۷۶.
منابع
- آقانباتی، سیدعلی (۱۳۸۳). زمین‌شناسی ایران. تهران: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور. شابک ۹۶۴-۶۱۷۸-۱۳-۸.
- پورکرمانی، محسن؛ آرین، مهران (۱۳۷۷). لرزه‌خیزی ایران. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. شابک ۹۶۴-۴۵۷-۰۱۱-۱.