کرم شبتاب
کرمِ شبتاب بر خلاف نامش که از خانواده حشرات است، دراصل عضو خانوادهٔ سوسک‌ها و زیرشاخه غلاف پران یا قاب بالان می‌باشد. کرمهای شب تاب نور سرد تولید می‌کنند که فاقد طیف‌های فروسرخ و فرابنفش می‌باشد. این نور که طول موج آن از ۵۱۰ تا ۶۷۰ نانومتر متغیر است می‌تواند به رنگ‌های زرد، سبز یا قرمز کم‌رنگ دیده شود. دانشمندان پیشتر بر این عقیده بودند که این حشرات با نور شفقی فسفری شان موجب جلب توجه جنس مخالف برای جفتگیری یا صید برای شکار می‌شوند. اما تحقیقاتی که اخیراً توسط گروهی از محققین با سرپرستی دانشمند بلژیکی، رافائل دی کاک انجام شده‌است نشان می‌دهد که کرمهای شب تاب از نوردهی به عنوان یک سیستم دفاعی برای مقابله با شکارچیان استفاده می‌کنند. تاکنون در حدود ۲۰۰۰ گونه از این نوع حشرات در نواحی معتدل و گرمسیری شناسایی شده‌است. بسیاری از آنها در مناطق مردابی و جنگلی، جایی که لاروهایشان به منابع غذایی دسترسی داشته باشند زندگی می‌کنند. در بین بیشتر گونه‌ها هر دو جنس نر و ماده توانایی پرواز دارند. اما در بین بعضی گونه‌ها، جنس ماده قادر به پرواز نمی‌باشد.
| حشرات | |
|---|---|
 | |
| Photuris lucicrescens | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | بندپایان |
| رده: | حشرات |
| راسته: | قاب‌بالان |
| زیرراسته: | بس‌خواران |
| فروراسته: | Elateriformia |
| بالاخانواده: | Elateroidea |
| تیره: | Lampyridae Latreille, ۱۸۱۷ |
| Subfamilies | |
|
Cyphonocerinae سرده طبقه‌بندی نامشخص: | |
مکانیسم تولید نور
تولید نور توسط کرمهای شبتاب نتیجه یک واکنش شیمیایی است با عنوان زیست‌تابی که در عضو ویژه‌ای که عموماً در قسمت تحتانی شکم حشره واقع شده‌است انجام می‌گیرد. طی این روند ماده‌ای به نام لوسی‌فرین با اکسیژن ترکیب شده و تولید نور می‌کند. البته ماده دیگری هم با نام لوسی‌فراز در فرایند تولید نور نقش دارد. این ماده به عنوان کاتالیزور عمل می‌کند.
کرم شب تاب در ادبیات فارسی
در کتاب کلیله و دمنه داستانی دربارهٔ کرم شبتاب و میمون‌هایی که گمان می‌کردند این کرم قطعه‌ای آتش است، وجود دارد.[1]
سعدی نیز در بوستان حکایتی دربارهٔ کرم شب تاب آورده‌است:
مگر دیده باشی که در باغ و راغ
بتابد به‌شب کرمکی چون چراغ
یکی گفتش ای کرمک شب فروز
چه بودت که بیرون نیایی به‌روز
ببین کاتشین کرمک خاکزاد
جواب از سر روشنایی چه داد
که من روز وشب جز به‌صحرا نیم
ولی پیش خورشید پیدا نیم![2]
نگارخانه
منابع
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸.
- http://boostanesadi.mihanblog.com/post/110
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Firefly». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۳.
- Talking to Fireflies Before Their Flash Disappears
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کرم شبتاب موجود است. |