وزوان

آسیابِ بان (آر بان): که در ابتدای زمین‌های کشاورزی وَزوان قرار داشت و آب قنات بزرگ وَزوان مشغول به کار بوده.

آسیابِ علی (آر علی): با فاصله حدود ۵۰۰ متر از آسیاب بالا قرار داشت و با آب قنات بزرگ وَزوان که س از عبور از آسیاب بالا به این آسیاب می‌رسید کار می‌کرده.

آسیابِ چاله‌مشته (آر چال‌مشته): واقع در نزدیکی ضلع شمالی استخر فعلی حاجی‌آباد که این آسیاب هم با آب قنات بزرگ وَزوان کار می‌کرده.

آسیاب کاسه (آر کاسه): واقع در خیابان حافظ که با آب قنات قاسم‌آباد دایر بوده و به دلیل گود بودن و کاسه مانند بودن آن آن را آسیاب کاسه می‌نامیدند.

آسیاب رئیس (آر رئییس): واقع در جنوب رودخانه شهر وَزوان که فقط در فصل زمستان با آب قنات بزرگ وَزوان دایر بوده و در فصول دیگر فعال نبوده ـدلیل فعال بودن استفاده از آب‌های هرز زمستانی بوده)

آسیاب دولت‌آباد (آر دولت‌آباد): واقع در محدوده قنات خسروآباد و متعلق به خسروآباد.

آسیاب قرقره (آر قرقره): متعلق به قنات ونداده که در محدوده پاقلعه یا تپه تاریخی واقع بوده

• قلعه دهنو: در انتهای خیابان امام خمینی واقع بوده که به محله دهنو معروف می‌باشد. در قدیم دارای ۸ برج بوده که ساکنان محله دهنو در این قلعه سکونت داشته‌اند و در مواقع اضطراری با بستن دروازه‌های آن از خود محافظت می‌کرده‌اند که در حال حاضر دو برج آن هنوز پابرجاست.
• قلعه بزرگ وَزوان: که مشتمل بر دیوارهای دورتادور شهر فعلی وَزوان (محله بالا) و قریب به ۹ برج و چندین دروازه بوده که در حال حاضر فقط سه برج آن پابرجاست (در بافت قدیمی شهر).
• قلعه اَعظمی‌ها: که در مرکز شهر واقع شده و مسکونی می‌باشد و تمامی برج و باروهای آن سالم و پابرجاست.

قناتی که متعلق به شهر وزوان می باشد و میمه که در جوار شهر وزوان قرار دارد آن را به اشتباه متعلق به میمه می داند در صورتیکه واقعیت این است که قنات وزوان به ثبت یونسکو رسیده است میتوانید با مراجعه به قنات تاریخی وزوان در گوگل تمام مشخصات این قنات تاریخی وزوان را مطالعه نمایید .درکل میمه هیچ قناتی ندارد . نکته قابل توجّهی که در مورد قنات بزرگ و تاریخی وَزوان قابل ذکر است و کارشناسان میراث فرهنگی و کارشناسان ژاپنی یونسکو نیز آن را تأیید نموده‌اند در نقطه‌ای از قنات که بالای بند قنات است دو شکاف زیر زمینی (در اصطلاح محلی کِر) یا تنور آبی وجود دارد و پس از بند کردن آب، این شکاف‌ها، آب چهل لیتر در ثانیه ذخیره شده در پشت سد به مدت ۱۲۰ روز (از دهم آذر تا دهم فروردین سال بعد) را به مخازن بزرگی که در زیر زمین وجود دارد هدایت می‌کند و پس از گشایش دریچه‌های تعبیه شده در سد به تدریج آب ذخیره شده به صورت خود جوش و با کمک نیروی ثقل زمین، به چرخهٔ مصرف بازمی‌گردد. گنجایش کانال‌های قنات از پشت سد به طول ۸۰۰ متر با عرض یک متر و ارتفاع چهار متر ۳۲۰۰ =۴ ×۸۰۰ متر مکعب آب است ولی آبی که در پشت سد ذخیره می‌شود بر اساس قطر آبدهی قنات طبق معادله ۴۱۴۷۲۰ متر مکعب آب است که بیش از گنجایش کانال‌های قنات می‌باشد و میزان ۴۱۱۵۲۰ متر مکعب مازاد گنجایش کانال‌ها در مخازن زیر زمینی توسط تنورهای آبی مذکور ذخیره می‌گردد و با بازگشایی دریچه‌های سد، به مرور به چرخه مصرف وارد می‌شود. قنات بزرگ و تاریخی وَزوان در یک لایهٔ رسوبی – سنگی قرار دارد که در طی سالیان متمادی با پایین رفتن سطح آب منطقه در دو طبقه یکی لایهٔ رسوبی که از مظهر قنات دارای ۳۵ کیلومتر طول و ۴۰/۱۸ متر عمق بوده که عمق آن در مادر چاه فعلی مشهود است. طبقهٔ زیرین قنات که آب در آن جریان دارد از کف آب رو تا ارتفاع ۲ متر و ۱۰ سانتیمتر در لایهٔ سنگی کوهستانی حفر شده‌است.بنا به گفته اهالی، این سیستم در حدود ۳۰۰۰ سال پیش ساخته شده و این قنات تنها قنات در تمام منطقه اصفهان است که بدین طریق آب زیرزمینی را ذخیره می‌کند. دکتر عبد الکریم بهنیا استاد دانشگاه اهواز در کتاب قنات سازی و قنات داری صفحهٔ ۱۳۹ چنین آورده‌است: «نگارنده در آبان ماه ۶۳ در قنات قدیم وَزوان واقع در بخش میمه شهرستان اصفهان، سیستم بسیار جالبی را که برای مهار کردن آب در فاصله زمانی اول آذر لغایت ۲۵ الی ۳۰ فروردین سال بعد به کار می‌رود مشاهده کرده استدر چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که ژوئیه ۲۰۱۶ در استانبول برگزار شد، یازده قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران بر اساس دو معیار از ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد، در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. پرونده ۱۱ قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از ۲۵۰۰ تا ۲۰۰ سال به یونسکو جهت ثبت جهانی ارائه شد و پس از بررسی و تأیید کارشناسان یونسکو این پرونده ثبت و در فهرست آثار جهانی قرار گرفت. یازده قناتی که ثبت جهانی شده‌اند، هرکدام به لحاظ قدمت، نوع معماری، عمق، طول و مشخصاتی از این دست، منحصر به فرد و بی نظیر هستند. قنات وزوان نیز به عنوان یکی از این قنات‌های یازده‌گانه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.[۵]

• قنات بزرگ و تاریخی وَزوان: این اثر تاریخی در شهر وَزوان واقع در استان اصفهان می‌باشد که با ساختار کاریزهای دوطبقه و سد منحصر به فرد زیرزمینی ساخته شده از ساروج و به جای مانده از دوران ساسانیان است. قنات بزرگ و تاریخی وَزوان در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۹۶۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۱] همچنین این قنات یکی از قنات‌های ایرانی ثبت شده به‌عنوان میراث جهانی یونسکو است که در تاریخ ۲۵/۴/۱۳۹۵ در سازمان یونسکو ثبت جهانی شد. .[8]
• قنات حاجی‌آباد: مظهر این قنات از شمال شهر وَزوان شروع و تا انتهای زمین‌های کشاورزی در دو رشته به طول تقریبی ۱۵۰۰ متر قرار دارد.

واقع در مراتع قسمت شرقی وَزوان (رباط آغاکمال) که یکی از کاروان سراهای باقی‌مانده از ۹۹۹ کاروانسرای بنا شده در عصر شاه عباس صفوی است.

در جنوب وَزوان قرار داشته و به گفته قدما قلعه‌ای در این محل واقع بوده که برجی از آن بر جای مانده بوده و در حال حاضر دیواره‌هایی از این برج باقی‌مانده که گویای وجود این قلعه است.

در قسمت شمال شرقی وَزوان واقع بوده و محل فعلی آن به پا قلعه معروف است. این قلعه متعلق به حَنبل، حاکم وَزوان در زمان امام محمد باقر بوده و پیش از آن نیز آتشکده‌ای (آتشکده وَزوان) در محل این قلعه دایر بوده‌است.

در این قبرستان آثاری از قبور زرتشتیان باستان وجود دارد که سنگ قبرهایی از آنان به جای مانده ولی قسمتی از آن در طرح خیابان جنب آن قرار گرفته و قبور زیادی از آن تخریب و از بین رفت؛ ولی با این حال هم اینک نیز شواهدی از آن موجود است.

حمام تاریخی وَزوان (حمام میرزا اَبوتراب وَزوان): که مشتمل بر دو حمام زنانه و مردانه بوده از نظر معماری و ساختمان و چه از نظر تفکیک زن و مرد یکی از آثار تاریخی و بی نظیر شهر وَزوان است.

امتحان در یک مدرسه دخترانه در وزوان. ۱۹۹۶.

یکی از مراکز نسبتاً قدیمی دانشگاه پیام نور است که مهر ماه ۱۳۷۱ در رشته مدیریت دولتی و جغرافیا که از طریق کنکور سراسری پذیرفته شده بودند فعالیت آموزشی خود را آغاز نموده‌است. اکنون پس از قریب به ۱۸ سال از عمر این دانشگاه، شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در حوزه‌های آموزشی، عمرانی، فرهنگی و پژوهشی می‌باشیم. در حال حاضر این دانشگاه جمعاً با ۲۱ رشته تحصیلی و ۳۰۰۰ نفر دانشجو مشغول به ادامه فعالیت است.

در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی این مکان تحت عنوان مؤسسه فنی و حرفه‌ای کار خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۵۸ با نام هنرستان فنی استاد دکترنجات الهی در قالب یک رشته (اتومکانیک) به فعالیت خود ادامه داد. با توجه به نیاز شدید جامعه به نیروهای فنی و جوان در آن زمان استقبال خوبی صورت گرفت وهنرجویان زیادی جذب این مرکز آموزشی شدند. با افزایش هنرجویان تمهیداتی اندیشیده و امکانات و منابع آموزشی جدید فراهم گشت در نتیجه در سال ۱۳۶۵ رشته ساختمان نیز به هنرستان اضافه شد. در سال ۱۳۷۵به بعد شاخه کارو دانش (رشته‌های :تعمیر موتورهای بنزینی- برق خودرو- کامپیوتر- ساختمان سازی) نیز ضمیمه مرکزفنی حرفه‌ای هنرستان شهید غفاری وَزوان گردید. تاکنون این مرکز توانسته نیروهای ماهر و توانمند زیادی را وارد بازار کار نماید.