هترا
هترا مربوط تمدن عربی نیست. بلکه شهری از تمدن باستان و دوران اشکانیان یا پارتیان است
شهر باستانی هترا | |
---|---|
اطلاعات اثر | |
مکان | عراق |
نوع | فرهنگی |
معیار ثبت | ii, iii, iv, vi |
شمارهٔ ثبت | ۲۷۷ |
منطقه | آسیا و اقیانوس آرام |
تاریخچه | |
تاریخچهٔ ثبت | ۱۹۸۵ (طی نشست نامشخص) |
† منطقهٔ بر پایهٔ دستهبندی یونسکو |
هترا[1][2][3][4] یا حضر (به عربی: الحضر) یا حتره یا حترا[5] شهری باستانی است که در استان نینوا، عراق قرار دارد. هترا در ۲۹۰ کیلومتری شمال شهر بغداد و ۱۵۰ کیلومتری جنوب غرب موصل قرار دارد. اما در دوران باستان این شهر در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال غرب پایتخت آشور باستان واقع بود. شهر هترا دارای معماری خاصی است که میتوان سه نوع تمدن عربی، یونانی و رومی را در آن دید.
حضراء یکی از تمدن های عربی پیش از اسلام در عراق است که توسط داعش نابود شد .
شهر حضر گویا تا زمان شاهپور اول یا اندکی پس از او نقشی در تاریخ بازی کردهاست.
واژه Atra و Atraiدر یونانی، و Hatra در لاتینی از کلمهی عربی """حضراء """گرفته شده و حطرا نیز در کتیبههای مکشوف در خرابههای حضر است. نام رسمی شهر بِیت اِلاهاء (به معنی «خانهٔ خدا») و حترا دشَمَش (به معنی «هترای شمش») بوده است.[6] and once recorded as "Hatra of Shamash " (ḥtrʾ d-šmš 𐣧𐣨𐣣𐣠 𐣣𐣴𐣬𐣴) on a coin.[7]
شهر حضر را میتوان یک شهر کاملاً عرب دانست. فرهنگ و زبان و ادیان آرامی و عربی در آنجا بیشتر از عوامل دیگر رواج داشت. با این حال هرتسفلد و نُلدِکه معتقداند که اکثر ساکنان شهر را قبایل عرب تشکیل میدادند و این قبایل در سده نخست پیش از میلاد از نزاع میان پارتها و یونانیها استفاده کرده شهر را گسترش و قدرت بخشیدند. مهاجران گوناگونی که در آن ساکن بودند غالباً به بازرگانی میپرداختند. دیدگاه این دو خاورشناس اینک توسط کتیبههایی که در خرابه شهر به زبان آرامی کشف شده تأیید میگردد.
ساختمانهای این شهر غالباً از سنگ است و اسلوب معماری آن مخلوطی از اسلوب معماری آشوری و عربی و یونانی است که اهل حضر به وجود آوردهاند. القاب و نامهای امیران حضر بیشتر آرامی و عربی است. حضر در زمان اشکانیان که آنرا تحت حمایت خود داشتند و حکومت آن را تقویت میکردند، چندین بار مورد حمله رومیان قرار گرفت. تراژان در سال ۱۱۶ م. آنجا را گرفت اما در پایان همان سال که شهر را مجدداً محاصره کرد بدون گرفتن نتیجهای عازم روم شد. سوروس که در سال ۱۹۵ م اشکانیان را شکست داد، اعراب حضر را نیز قلع و قمع کرد اما هم او در حملات و محاصرههایی که در سالهای ۲۰۰ م؛ و ۲۰۱ م. علیه شهر صورت داد موفقیتی به دست نیاورد.
برخلاف پارتها که دولتهای کوچک را در داخل و در مرزهای خود تحت حمایت خود گرفته و تقویت میکردند، ساسانیان به ادامه حیات این دولتها یا نفوذ دولتهای بیگانه در درون ایران گرایشی نداشتند. به همین جهت بود که تاجران تدمری و نبطی از شهرهای اطراف فرات بیرون رانده شدند و حکومت کوچک کرخ و حضر از میان رفتند.
تخریب توسط داعش
در پی حمله داعش به شمال عراق و تصرف استان نینوا در سال ۲۰۱۴، داعش در شانزدهم اسفند ۱۳۹۳ (۷ مارس ۲۰۱۵) به محوطه باستانی هترا یورش برد. این اقدام داعش با خشم باستان شناسان مواجه شد.[8]
منابع
- مبانی تاریخ ساسانی، شیپمان کلاوس
- ایران در زمان ساسانیان کریستین سن آرتور، ص ۲۲۸
- تاریخ ایران پژوهش دانشگاه کمبریج جلد سوم قست اول
- شاهنشاهی ساسانی، دریایی تورج
- پیگولوسکایا نینا شهرهای ایران در روزگار پارتی و ساسانی ترجمه عنایت الله رضا
- https://www.britannica.com/place/Hatra#ref287908
- Schmitt, Rüdiger. "HATRA". iranicaonline.org. Encyclopaedia Iranica. Retrieved 16 March 2019.
- داعش تخریب بقایای شهر باستانی هترا را آغاز کرد بیبیسی فارسی
مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Hatra». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱۳ اگوست ۲۰۱۱.
- «الحَضْر (هَترا)» در دانشنامهٔ جهان اسلام
- آذرنوش، آذرتاش، راههای نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، چاپ سوم. تهران: انتشارات توس، ۱۳۸۸. شابک ۳-۴۳۶-۳۱۵-۹۶۴-۹۷۸
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ هترا موجود است. |