نادیا مفتونی

نادیا مفتونی (زاده ۲۴ دی ۱۳۴۴ در تهران، ایران)، نمایش‌نامه‌نویس، نقاش، پژوهشگر فلسفه و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است. او با رتبه دانشیار به تدریس در دانشکده الهیات و معارف اسلامی می‌پردازد. شهرت وی در زمینه علمی به دلیل احیای فلسفه هنر فارابی،[1] تبیین فلسفه علم حکمای مسلمان[2] و استخراج مباحثی جدید از حکمت اشراق شهاب الدین سهروردی[3] است. وی به عنوان پژوهشگر پیشکسوت (Senior Research Scholar) در دانشکده حقوق دانشگاه ییل (Yale) فعالیت دارد.[4] او همچنین به دلیل ازدواج با حسین نوری پس از جانبازی و معلولیت وی به عنوان شخصیتی شاخص مورد توجه رسانه‌ها و مردم ایران بوده‌است.[5]

نادیا مفتونی
نادیا مفتونی
ملیتایرانی
دیگر نام‌هازهرا نوری (در امضای برخی آثار هنری)
تحصیلاتفیزیک کاربردی دانشگاه صنعتی شریف (ناتمام)، دکتری تخصصی فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
پیشهاستاد دانشگاه، نمایش‌نامه‌نویس، نقاش
مکتبفلسفه اسلامی، فلسفه اشراق
همسر(ها)حسین نوری
فرزندانابوالفضل و محمود
خویشاوندانیاسین نوری (نوه)، حسین نوری (نوه)
وبگاه

تولد و جوانی

نادیا مفتونی در سال ۱۳۴۴ در تهران به دنیا آمد. پدر و مادرش در محله دردشت نارمک، خیابان مهر ساکن بودند. او از نخستین تحصیل‌کردگان دبیرستان استعدادهای درخشان تهران (سمپاد) بود.[6] وی در سال ۶۲ در کنکور شرکت کرده و با کسب رتبه ۲۴ در رشته فیزیک کاربردی دانشگاه صنعتی شریف قبول می‌شود.[7]

ازدواج و زندگی با حسین نوری

مفتونی هنگام تحصیل در دانشگاه صنعتی شریف در نمایشنامه‌نویسی هم دستی داشت و در کارهای فرهنگی دانشگاه فعالیت می‌کرد. روزی یکی از دوستانش به او می‌گوید که از طرف جهاد دانشگاهی فردی به دانشگاه آمده که در کارهای هنری بویژه نمایشنامه‌نویسی استاد است و اگر می‌خواهی می‌توانی نمایشنامه‌ات را برای کسب نظر به او بدهی. با شنیدن این خبر مفتونی نمایشنامه را پیش آن استاد می‌برد. این استاد کسی نبود جز حسین نوری که در آن زمان بر روی ویلچر می‌نشست. بعد از این جلسه این دو نفر در جلسه دیگری همدیگر را می‌بینند و مفتونی، طبق گفته خودش، عاشق او شده و برخلاف روال معمول، او از نوری خواستگاری می‌کند و بعد از مدتی در سال ۶۳ با وجود مخالفت اطرافیان به عقد هم در می‌آیند.[7] مفتونی بعد از ازدواج، درسش را در دانشگاه صنعتی شریف رها کرده و به همراه نوری راهی محل سکونت او در تربت جام می‌شود. آنها مدت هفت سال در تربت جام زندگی می‌کنند. در آن سال‌ها دو فرزندشان یعنی ابوالفضل و محمود به دنیا می‌آیند.[8] نادیا مفتونی هم نقاش است و نقاشی را پس از ازدواج از همسر خود آموخته‌است.[9] او در همان سال‌ها نمایشنامه‌ای را تحت عنوان مار زنگی می‌نویسد که نوری آن را کارگردانی کرده و به صحنه می‌برد. این نمایشنامه در همان زمان در جشنواره ۱۷ شهریور اثر برگزیده شد. همچنین آنها در تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، کارهای مختلفی را در آنجا انجام می‌دهند.[10]

شعر خواستگاری

هفدهم اسفندماه ۱۳۹۳ در جلسه‌ای با حضور محمدعلی معلم دامغانی، نوری ماجرایی را از رد و بدل شدن یک شعر میان خود و مفتونی، همسر آینده‌اش در سال ۶۳ تعریف کرد: «زمانی که همسر بنده از من خواستگاری کرد، من سجده شکر به جا آوردم، با این حال پیش خود گفتم که تو چه حقی داری این دختر نمونه دانشگاه شریف با این حسن و جمال را اذیت و درگیر مشکلات خود کنی؟ مانده بودم چه بگویم که چند مصرع شعر گفتم و از ایشان خواستم که آن را کامل کنند و ایشان هم فی البداهه به بهترین نحو آن را کامل کردند.» نوری در این جلسه این اشعار را قرائت کرد و همسرش نیز مصرع دوم آن را خواند و اشک شوق از دیدگان حضار و همین‌طور استاد معلم دامغانی روان شد.[11]

نوری: زورق مضروب جسمم بسته جان شما\ مفتونی: بادبان جان من برپا به ایمان شما\ نوری: همسفر با من چرایید اندرین دریای درد؟ \ مفتونی: درد شعر عاشقان و عشق درمان شما\ نوری: صد بلا باشد در این ره باز تردیدی کنید… \ مفتونی: کربلا مَهرم بود، هستم به پیمان شما (اشاره به مَهریه مفتونی که یک مُهر کربلا است)\ نوری: گر برد موج فنا بی‌رحم در گردابتان؟... \ مفتونی: در فنای فی‌الله‌ام دامانِ رحمان شما\ نوری: چون هنرمندم شریکم گشته‌ای در این مسیر؟ \ مفتونی: از میان صد هنر احسن به ایمان شما\ نوری: از کجا دانید خواهان چه هستم در نهان؟ \ مفتونی: آنکه گوید راز من گوید ز پنهان شما.[12][13][14]

تفسیر از ازدواج با نوری
حسین نوری، نادیا مفتونی، مجید انتظامی، رضا فیاضی، منوچهر آذری و احترام برومند در جمع مؤسسه هنرمندان پیشکسوت.

مفتونی دربارهٔ تصمیم ازدواج با نوری بیان داشته که این انتخاب را نوعی ایثار نمی‌بیند: "انسان وقتی می‌خواهد ایثار کند مثل این است که می‌خواهد کار مشکل و طاقت‌فرسایی را انجام دهد. من برای این می‌گویم ایثار نکرده‌ام که مرارت و سختی حس نکرده‌ام. الان هم مشکلی احساس نمی‌کنم. من از چیزی نگذشته‌ام. به همین دلیل کاری که من کردم ایثار نبود، مثل هر وصلت دیگری؛ فقط جذب شخصیت آقای نوری شدم. دیگر اینکه کسی که ایثار می‌کند در دلش از خدا توقع اجر دارد ولی من توقع هیچ اجری ندارم چون فشاری را تحمل نمی‌کنم. زندگی روزمره ما اینقدر مستحکم و خوب است که هیچ چیز آن را برهم نمی‌زند. حتی دوستان به ما مراجعه می‌کنند تا مشکلاتشان را حل کنیم. آیا خوشبخت‌تر از این کسی هست؟"[15]

تحصیلات حوزوی

مفتونی پس از هفت سال، همراه همسرش به مشهد نقل مکان کرده و چند سال هم در آنجا زندگی می‌کند. او در این مدت سطح یک و دو حوزه را در مدرسه جامع‌الرضویه به پایان می‌برد. این مدرسه فقط تا همین سطح، امکان ادامه تحصیل می‌داد.[16] استاد مفتونی در آنجا حجت‌الاسلام علی سائلی، مؤسس همین حوزه، بود که در حال حاضر عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی و ساکن قم است.[10]

تحصیل و تدریس در دانشگاه

مفتونی به اصرار همسرش در کنکور سراسری سال ۷۸ شرکت می‌کند و در دانشگاه فردوسی مشهد در رشته فلسفه قبول می‌شود. این ایام مصادف است با زمانی که مشکلات تنفسی نوری در مشهد به سطحی آزاردهنده رسیده و از آنجا که هر وقت به تهران می‌آمدند حال نوری خوب می‌شد، بنابراین به تهران نقل مکان می‌کنند و آب و هوای تهران در کنار سایر ویژگی‌ها و امکانات این شهر به نوری می‌سازد. در نتیجه مفتونی تحصیل خود را به دانشکده الهیات دانشگاه تهران انتقال می‌دهد.[10] مفتونی از دانشجویان ممتاز دانشگاه تهران بود و در مدت سه سال دوره کارشناسی، در مدت یک سال دوره کارشناسی ارشد و در مدت سه سال هم دوره دکتری تخصصی را به پایان برده‌است.[17] او اکنون عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران است.[18]

آثار

برخی از آثار دکتر مفتونی از این قرار است:

کتاب:

  • نمایشنامه مار زندگی (با نام مستعار زهرا نوری) (نشر مدرسه، 1379)[19]
  • فارابی: خیال و خلاقیت هنری (سوره مهر، 1389)[20][21]
  • اخلاق هنر از نگاه فارابی (بنیاد سینمایی فارابی، 1391)[22][23][24]
  • پژوهش در آینه اخلاق (خانه کتاب، 1391)[25][26][27]
  • پژوهشی در فلسفه علم دانشمندان مسلمان (سروش، 1393)[28][29][30][31]
  • نگاره های اشراقی (وایا، 1394)
  • منطق اصول و کاربردها (هوزان، 1397)
  • فارابی و فلسفه هنر دینی (سروش، 1393)[32][33][34]
  • فارابی و مفهوم‌سازی هنر دینی (سوره مهر، 1393)[35][36]

اصطلاح‌شناسی

دکتر مفتونی اصطلاحاتی را برای تبیین مباحث علمی خود ابداع کرده‌است که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

دراموسوفی (Dramosophy)

مفتونی در یکی از کتاب‌های خود اشاره می‌کند: "برای تحلیل فلسفی، عرفانی و اخلاقی درام و متن نمایشی، اصطلاح دراموسوفی را به قرینه فیلوسوفی (فلسفه) پیشنهاد می‌کنم. این اصطلاح را جایی نیافتم، اما اصطلاح دراماسوفی را دیده‌ام که به‌طور اساسی در معانی دیگری به کار می‌رود.[37]

هنر-دانش‌مند (Scientartist)

مفتونی در مقاله «رابطه تفکر و تخیل؛ موردپژوهی قصه غربت غربی» گفته‌است: "فیلسوف و دانشمندی را که قادر باشد علوم و معارف را به زبان تخیل و تمثیل ارائه کند، هنر-دانشمند می‌نامیم و معادل انگلیسی Scientartist را برای آن پیشنهاد می‌کنیم.[38]

همه‌عاشق‌انگاری (Panamatorism)

مفتونی در مقاله «بررسی تطبیقی همه‌عاشق‌انگاری نزد ابن سینا و شیخ اشراق» آورده‌است: «یکی از مسائل تأمل‌برانگیز پیرامون عشق، سریان عاشقی در همه موجودات هستی است که آن را همه‌عاشق‌انگاری می‌نامیم» و در پاورقی ذکر می‌کند: «نگارنده Panamatorism را به عنوان معادل انگلیسی همه‌عاشق‌انگاری پیشنهاد می‌کند. Amator واژه لاتین به معنای عاشق است.»[39]

در نظر دیگران
  • نیکولاس رشر فیلسوف برجسته آلمانی-آمریکایی طی رویدادی پژوهش‌های مفتونی پیرامون فارابی را بسیار جالب توجه دانست و در تقدیر از این تلاش‌ها گفت: «بعد از پایان کرونا و بازگشایی محل کارم، نسخه‌ای از کتابم کتاب‌شناسی فارابی را به شما اهدا خواهم کرد.»[40]
  • دیمیتری گوتاس استاد فلسفه و مطالعات اسلامی دانشگاه ییل و پژوهشگر برجسته ابن سینا دقت نظر مفتونی در بررسی دامنه تفکر سینوی در سهروردی را ستودنی دانسته و از جمله در واکنش به اثبات اینکه سهروردی در تمامی رساله‌های رمزی‌اش به جای نظریه صدور اشراقی خود از نظریه صدور ابن سینا بهره می‌برد، احاطه مفتونی به آثار و آرای شیخ اشراق را جالب، آموزنده و روشنگر توصیف کرده است.[41][42]
  • بروس اَکِرمن استاد برجسته در زمینه حقوق اساسی تلاش‌های پژوهشی دقیق مفتونی را شایسته تقدیر دانسته و از تکمله‌های مفتونی بر کتاب قانون‌های اساسی انقلابی استفاده به عمل آورده است.[43][44]
  • دادلی اندرو مؤلف و استاد برجسته ادبیات تطبیقی و نیز مطالعات سینمایی، پژوهش‌های مفتونی درباره رویکرد نوافلاطونی فارابی به هنر و پیاده کردن آن در تحلیل هنرهای امروزی از جمله سینما را «بسیار کاربردی» برشمرده و آن را درخور تأمل دانسته است.[45][46]
  • راب ماس، فیلمساز و استاد گروه هنر، فیلم و مطالعات بصری دانشگاه هاروارد نگاه مفتونی در بازخوانی تاریخ و فلسفه ایران و استخراج متُدهای تحلیل هنری بر مبنای آن را مورد قدردانی قرار داده و اظهار داشته که مفتونی این تحلیل‌ها را به شکلی بسیار گیرا مطرح می‌کند.[47] [48]

منابع
  1. "نقد و بررسی کتاب فارابی و فلسفه هنر دینی".
  2. "تلاش در استخراج الگوی علم‌شناسی نزد ابن سینا و فارابی".
  3. "بررسی تطبیقی همه عاشق انگاری نزد ابن سینا و شیخ اشراق". Archived from the original on 11 November 2014. Retrieved 10 April 2015.
  4. "مفتونی پژوهشگر پیشکسوت در دانشگاه ییل" (PDF).
  5. "زندگی نوری و مفتونی در خانمی که شما باشی".
  6. "وقتی در زندگی عشق حرف آخر را می‌زند".
  7. "داستان خواستگاری".
  8. "اتفاقی عجیب".
  9. "آقای نوری، خانم مفتونی".
  10. "اتفاقی عجیب". Archived from the original on 14 April 2015. Retrieved 10 April 2015.
  11. "علی معلم دامغانی در مراسم تجلیل از حسین نوری".
  12. "روایت آزاده نامداری از شعر خواستگاری نوری و مفتونی".
  13. "زندگی عاشقانه جانباز "حسین نوری" و همسرش در "خانومی که شما باشی"".
  14. "خانمی که مَهریه‌اش فقط مُهر کربلاست".
  15. «ای آفتاب سرکشان با کهکشان آمیختی». زن روز، شنبه 17 بهمن 1371، شماره 1397، ص 14.
  16. "نمایشگاه نقاشی نوری و گفتگو با همسرش".
  17. "عمل، مخلوق اخلاق است". Archived from the original on 14 April 2015. Retrieved 10 April 2015.
  18. "علم در فلسفه اسلامی".
  19. "کتاب مار زنگی".
  20. "فارابی، خیال و خلاقیت هنری".
  21. "فلسفه فارابی بر محور خیال استوار است". Archived from the original on 15 April 2015. Retrieved 11 April 2015.
  22. "اخلاق هنر از نگاه فارابی منتشر شد".
  23. "کتاب اخلاق هنر از نگاه فارابی به قلم نادیا مفتونی".
  24. "کتاب «اخلاق هنر از نگاه فارابی»، اثر دکتر نادیا مفتونی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران". Archived from the original on 14 April 2015. Retrieved 11 April 2015.
  25. "رونمایی از «پژوهش در آینهٔ اخلاق» در جشنوارهٔ نقد کتاب".
  26. "کتاب «پژوهش در آینه اخلاق» رونمایی خواهد شد".
  27. "پژوهش در آینه اخلاق".
  28. "پژوهشی در فلسفه علم دانشمندان مسلمان". Archived from the original on 11 April 2015. Retrieved 11 April 2015.
  29. "عرضه «پژوهشی در فلسفه علم دانشمندان مسلمان» در بازار نشر".
  30. "علم در فلسفه اسلامی". Archived from the original on 16 April 2015. Retrieved 11 April 2015.
  31. "پژوهشی دربارهٔ چیستی علم از دیدگاه فلاسفه مسلمان".
  32. "کتاب «فارابی و فلسفه هنر دینی» انتشارات سروش منتشر شد".
  33. "کتاب «فارابی و فلسفه هنر دینی» نقد و بررسی می‌شود". Archived from the original on 16 April 2015. Retrieved 11 April 2015.
  34. "علی معلم دامغانی «فارابی و فلسفه هنر دینی» را نقد می‌کند".
  35. "کتاب «فارابی و مفهوم سازی هنر دینی» منتشر شد".
  36. "انتشار کتاب «فارابی و مفهوم سازی هنر دینی»".
  37. مفتونی، نادیا. فارابی و فلسفه هنر دینی. تهران: انتشارات سروش، 1393 شابک ‎۹۷۸−۹۶۴−۱۲−۰۶۹۹−۶ .
  38. مفتونی، نادیا؛ نوری، محمود (1392). «رابطه تفکر و تخیل؛ موردپژوهی قصه غربت غربی». فلسفه و کودک. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا (۴): ۳۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  39. مفتونی، نادیا (1391). «بررسی تطبیقی همه عاشق انگاری نزد ابن سینا و شیخ اشراق». حکمت سینوی. تهران: دانشگاه امام صادق (۴۸): ۲۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  40. "دانشگاه تهران از نیکولاس رشر فیلسوف برجسته تقدیر کرد".
  41. "گفتگوی دیمیتری گوتاس و نادیا مفتونی درباره فلسفه اسلامی".
  42. "وبینار «مطالعات فلسفه ابن‌سینا در غرب» برگزار شد".
  43. مفتونی، نادیا (۱۳۹۹). «ارزیابی نظریه بروس اکرمن درباره انقلاب ایران». فصلنامه پژوهش‌های معاصر انقلاب اسلامی. تهران: مرکز مطالعات عالی انقلاب اسلامی. ۲ (۶): ۸۵. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  44. Ackerman, Bruce (2019). Revolutionary Constitutions: Charismatic Leadership and the Rule of Law. MA: Harvard University Press. p. 432. ISBN 9780674970687. Retrieved 15 March 2021.
  45. "گفتگوی دادلی اندرو و نادیا مفتونی درباره فلسفه، هنر و سینما".
  46. "وبینار فلسفه سینما در دانشگاه تهران با حضور دادلی اندرو".
  47. "وبینار مشترک دانشگاه هاروارد و دانشگاه تهران".
  48. "وبینار نادیا مفتونی با مدیر گروه هنر، فیلم و مطالعات بصری دانشگاه هاروارد".
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به نادیا مفتونی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.