میرزا حسن مستوفی‌الممالک آشتیانی
میرزا حسن مستوفی‌الممالک (زاده ۱۱۹۵ - درگذشت ۱۲۶۱ قمری)[1] مستوفی‌الممالک ایران در عهد محمدشاه قاجار
زندگی
میرزا حسن پسر میرزا کاظم آشتیانی و برادر کوچکتر میرزا محمدعلی مایل آشتیانی بود. معلم حبیب‌آبادی در کتاب مکارم‌الآثار تاریخ تولد او را ۱۸ محرم سال ۱۱۹۵ می‌داند.[2] او ابتدا در دستگاه عباس میرزا در تبریز کار می‌کرد. پس از فوت پدرش که در زمان فتحعلی‌شاه مستوفی‌الممالک بود، جانشین او شد و تا هنگام فوت در این منصب خدمت کرد. پس از او پسرش میرزا یوسف آشتیانی مقامات پدر را احراز نمود.[3]
ازدواج
میرزا حسن در تبریز با دختر حاجی میرزا محمدصادق کلانتر باغمیشه ازدواج کرد و با عباس میرزا نایب‌السلطنه باجناق شد.
در کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز نوشته نادر میرزا قاجار آمده است:
«حاجی کلانتر که حاجی میرزا مهدی نام دارد و آن رادمرد فرزند حاجی میرزا علی‌نقی است، کلانتری کوی باغمیشه را به ارث داشت... و این دودمان را با دوده قاجار وصلت است، چه نایب‌السلطنه عمه او را به سرای داشت و آن زن احترامی شایسته داشت، سه پسر و یک دختر بزاد، یکی دیر نماند از پسران، دیگر جعفرقلی میرزا نام داشت، امیرزاده ساده دل و مهماندوست بود. او نیز سپری شد. اکنون یک پسر به جای است، نام آن امیرزاده بافرهنگ فیروز میرزا...عمه دیگر از کلانتر مادر وزیر نیک نهاد شخص نخست ایران میرزا یوسف است که پدر بر پدر از نجبا و وزرای این ملک است. پس از پدر بزرگوار به راه او مستوفی‌الممالک بود.»[4]
بعدها یکی از دختران میرزا حسن مستوفی الممالک (اول) با فیروز میرزا نصرت الدوله (اول) ازدواج کرد. دختر دیگر او به ازدواج عیسی خان، وزیر دارالخلافه تهران درآمد که بلااولاد بود و دختر سوم همسر میرزا هدایت‌الله وزیر دفتر شد و فرزندان متعددی پیدا کرد.
مقبره
او در سال ۱۲۶۰ قمری فوت نموده و مقبره‌اش در صحن عتیق حرم حضرت معصومه قسمت شمالی واقع است.[5]
تبارنامه
| تبارنامهٔ خاندان آشتیانی، شاخهٔ میرزا کاظم آشتیانی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پانویس
- عاقلی، باقر. ص۱۹۳
- حبیب‌آبادی، محمدعلی. مکارم‌الآثار در احوال رجال دوره قاجار، ج. ۱، ص۳۸
- قاسمی، ابوالفضل. صص ۱–۲
- نادر میرزا، ص۶۰.
- اميران و وزيران دفن شده در حرم حضرت معصومه عليهاالسلام
منابع
- عاقلی، باقر. خاندان‌های حکومتگر در ایران، قاجار و پهلوی. نشر علم: ۱۳۸۱.
- قاسمی، ابوافضل. خاندان مستوفی‌الممالکی
- نادر میرزا. تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز. نشر اقبال: ۱۳۶۰.