مهرداد ششم (پنتوس)
مهرداد ششم (به پارسی باستان: میتراداتا - (Miθradāta) «داده میترا (مهر)» و به یونانی: Μιθριδάτης میتراداتس)[1] ملقب به اوپاتور و نامور به مهرداد بزرگ مقتدرترین شاه پُنتوس در شمال سرزمین آناتولی بود. او مدعی بود که از نوادگان کوروش بزرگ و از خانواده داریوش بزرگ است.[2]
مهرداد ششم | |
---|---|
شاهنشاه | |
سلطنت | ۱۲۰–۶۳ پیش از میلاد |
جانشین | فرنانکیس از پونتوس |
پدر | مهرداد پنجم پنتوس |
مادر | لائودیس ششم |
نام
نام او به پارسی نو «مهرداد» است، که در پارسی باستان «میثراداتا» به معنای «دادهٔ میثره (مهر)» بوده است. یونانیان و رومیان او را «میتراداتس» خواندهاند.
تبار
مهرداد یک شاهزاده ایرانی و دارایتبار یونانی بود. او مدعی بود که تبار ایرانیاش به کوروش بزرگ و داریوش بزرگ شاهان هخامنشی میرسد. همچنین او مدعی بود که تبار یونانیاش به آنتیپاتر که یکی از سرداران اسکندر بود و سلوکوس پادشاه پرآوازه سلوکی بازمیگردد.[3]
مهرداد یکم بنیانگذار پادشاهی پونت (۱) | آنتیوخوس یکم | Achaeus I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آریوبرزن شاه پونت (۲) | آنتیوخوس دوم | Andromachus | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مهرداد دوم شاه پونت (۳) | Laodice | سلوکوس دوم | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مهرداد سوم شاه پونت (۴) | Laodice III | آنتیوخوس سوم | Laodice | Achaeus II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Antiochus | آنتیوخوس چهارم | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مهرداد چهارم شاه پونت (۶) | Laodice | فارناک یکم شاه پونت (۵) | Nyssa of Seleucids | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ariarathes V king of Cappadocia | Nyssa of Mithridatids | مهرداد پنجم شاه پونت (۷) | Laodice VI | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ariarathes VI king of Cappadocia | Laodice of Cappadocia | 1.Laodice | مهرداد ششم شاه پونت (۸) | 2.Monime 3.Berenice of Chios 4.Stratonice of Pontus 6.Hypsicratea | Mithridates Chrestus | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(1) Mithridates ruler of Colchis | (1) Arcathias general | (1) Machares king of Cimmerian Bospsrus | (1) فارناک دوم شاه پونت (۹) | (1) Cleopatra ∞ Tigranes II of Armenia | (1) Drypetina | (2) Athenais Philostorgos II ∞ Ariobarzanes II of Cappadocia | (4) Xiphares prince | (5) Mithrithates I king of Cimmerian Bosporus | (illeg.) Adobogiona the Younger ∞ Castor of Galatia | (illeg.) Ariarathes IX king of Cappadocia | (illeg.) Orsabaris ∞ 1.Socrates Chrestus 2.Lycomedes of Comana | (illeg.) daughter ∞ Archelaus general | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
داریوش شاه پونت (۱۱) | آرشاک شاه پونت (۱۲) | Gepaepyris | 1.Asander Philicaesar Philoromaios king of Cimmerian Bosporus 47-17 AD | Dynamis queen of C. Bosporus 16-8 BC ∞ Scribonius king of C. Bosporus 17-16 BC | 3.پولمون یکم Pythodoros شاه پونت (۱۳) | Pythodoris ملکه پونت (۱۴) | Archelaus king of Cappadocia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
T. J. Mithridates king of Cimmerian Bosporus 38 AD-45 | T. J. Cotys I king of Cimmerian Bosporus 45 AD-63 | T. J. Aspurgus king of Cimmerian Bospsorus 8 BC-38 AD | پولمون دوم Pythodoros آخرین شاه پونت (۱۵) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
زندگی
وی که از حدود سال ۱۲۰ تا ۶۳ پیش از میلاد[4] سلطنت نمود، بزرگترین دشمن امپراتوری روم در طول یک قرن پیش از میلاد محسوب میشد. مهرداد بزرگ به تدریج بر کاپادوکیه، پافلاگونیا، بیثونیا و تقریباً تمامی کرانههای دریای سیاه تسلط یافت. مخالفت وی با شاهان بیثونیا و پیشروی نیروهای روم به مدیترانه شرقی، دولت روم را در مقابل وی قرار داد و موجب شد تا سه بار با رومیان بجنگد و این جنگها در تاریخ به نام «جنگهای مهردادی» معروف است.
مهرداد در نخستین جنگ که از ۸۹ تا ۸۴ پیش از میلاد طول کشید همهٔ نواحی سرزمین آسیای کوچک را فتح نموده و ساکنان رومی این نواحی را به قتل رساند و حتی یونان را به چنگ آورد تا اینکه سردار وی در یونان از دست سولا سردار رومی شکست خورد و مهرداد ناچار به صلح شد و غرامت زیادی پرداخت. در دومین جنگ (۸۳ تا ۸۱ پیش از میلاد) پس از یک رشته کشمکشهای جزئی، مهرداد با شکست سپاهیان رومی پونتوس را مورد حمله قرار داد اما رومیان به پیروزی دست یافته و او را تا ارمنستان عقب راندند. در سومین جنگ (۷۴ تا ۶۴ پیش از میلاد) مهرداد بیثونیا را متصرف شد و پونتوس را از نو فتح کرد (۶۸ تا ۶۷ پیش از میلاد) اما از پومپه سردار رومی در سال ۶۶ پیش از میلاد شکست خورد و به کریمه گریخت. در اینجا بود که او طرح نقشه بزرگ و بلندپروازانهای مبنی بر حمله به روم را، در سر میپروراند اما فرزندش با خیانت به او، وی را از سلطنت خلع کرده و مهرداد ناخرسند از این عمل، سرانجام خودکشی نمود.[5][6]
سالشمار
- سال ۱۲۰ پیش از میلاد، اوج گرفتن قدرت پادشاهی پنتوس به وسیله مهرداد ششم پنتوس بود.[4]
- از سال ۱۲۰ تا ۹۰ پیش از میلاد دوران اتحاد مهرداد ششم پنتوس با روم بود.[4]
- ۱۰۰ تا ۹۱ پیش از میلاد: حمله مهرداد ششم پنتوس به خاک جمهوری روم در آسیای صغیر.[4]
- ۹۰ تا ۸۸ پیش از میلاد: فتح کاپادوکیه در آسیای صغیر به وسیله مهرداد ششم پنتوس.[4]
- از سال ۸۷ تا ۸۶ پیش از میلاد جنگهای مهردادی شروع میشود و مهرداد ششم پنتوس به وسیله رومیان از یونان و دیگر نقاط اروپا عقب رانده میشود.[4]
- از سال ۷۵ تا ۷۲ پیش از میلاد: شکست مهرداد ششم پنتوس از رومیان و گریختن و پیوستن به هم پیمانش تیگران دوم پادشاه ارمنستان.[4]
- ۶۳ پیش از میلاد: مرگ مهرداد ششم پنتوس.[4]
جستارهای وابسته
منابع
- این نام یونانی شده یک نام ایرانی بوده و برگرفته از ایزد ایرانی میترا و همچنین کلمه هندواروپایی «دا» به معنی دادن یا بخشیدن است و معنی این نام «بخشیده شده توسط میترا» است و همچنین میتریدات نیز فرم دیگر آنست. منبع: میترادات بایگانیشده در ۲۰ اوت ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine در دانشنامه بریتانیکا کلاسیک ۱۹۱۱
- "Mithridates VI of Pontus". Wikipedia. 2018-06-11.
- «MITHRADATES VI – Encyclopaedia Iranica». ۲۰۱۳-۰۵-۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۶.
- CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- مهرداد ششم در وبگاه بیبیسی (تاریخ جهان)
- مدخل مهرداد ششم در لغتنامه دهخدا
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مهرداد ششم (پنتوس) موجود است. |