مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری در سال ۱۳۷۰ و در پی منقد کردن تفاهم نامه‌ای میان دکتر مصطفی معین وزیر اسبق علوم تحقیقات و فناوری ایران و پروفسور عبدالسلام برنده جایزه نوبل و رئیس فرهنگستان علوم کشورهای جهان سوم، کار خود را رسماً در شیراز آغاز نمود. آقای دکتر جعفر مهراد، استاد گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه شیراز، مؤسس این مرکز بوده‌است. مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری —که در ابتدا با عنوان کتابخانه منطقه‌ای علوم و تکنولوژی نامگذاری شده بود، با هدف بهبود تولید و توزیع اطلاعات علمی در سطح ایران و کشورهای منطقه بنیانگذاری شده‌است. مراد از کشورهای منطقه کشورهای واقع در خاور میانه، آسیای مرکزی، شبه قاره هند و شمال آفریقا است که حدود ۴۰ کشور را پوشش می‌دهد.[1] این مرکز علاوه بر پایگاه‌های فارسی، لاتین و نشریه‌ها اقدام به ایجاد پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نموده است.

مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری اهداف درازمدت خود را به گونه‌ای تنظیم نموده تا پیشرفت علمی را در کشورهای منطقه محقق سازد. اهداف عمده مرکز منطقه‌ای از این قرار است:

• برقراری ارتباطات الکترونیکی راه دور به منظور دریافت و ارسال اطلاعات داخلی و منطقه‌ای حوزه‌های علوم و تکنولوژی.
• برقراری نظام مبادله الکترونیکی اطلاعات بین پژوهشگران ایرانی و محققان منطقه.
• گزینش، تهیه و ساماندهی دانش مکتوب داخلی و منطقه‌ای در زمینه علوم و تکنولوژی.
• تشکیل انواع پایگاه‌های اطلاعاتی مربوط به علوم و تکنولوژی.
• چاپ و انتشار گزارش پژوهش‌ها، مجلات و کتاب‌های علمی فارسی و غیرفارسی.
• بهره‌گیری از امکانات علمی موجود در دانشگاه‌ها، مؤسسات پژوهشی و مراکز اطلاع‌رسانی داخلی با هدف مبادله الکترونیکی و پستی این اطلاعات بین دانشگاه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی داخلی و کشورهای منطقه.
• پاسخگویی حضوری، مکاتبه‌ای، تلفنی و رایانه‌ای به نیازهای اطلاعاتی اشخاص حقیقی و حقوقی به ویژه دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی داخل و منطقه.
• حمایت از پژوهش‌های داخلی و منطقه‌ای در زمینه دانش و تکنولوژی.
• انتشار گزارش پژوهش‌ها، خلاصه گزارش تحقیقات و خبرهای علمی در زمینه‌های دانش و تکنولوژی.
• برگزاری همایش‌های داخلی و منطقه‌ای در حوزه‌های علوم و تکنولوژی.
• تأسیس گروه آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی در مقاطع مختلف آموزشی برای دانشجویان جمهوری اسلامی ایران ایران و کشورهای منطقه با رعایت ضوابط و مقررات آموزش عالی کشور.
• تشکیل کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی کوتاه مدت اطلاع‌رسانی در حوزه علوم و تکنولوژی.
• برقراری سخنرانی‌های علمی و دعوت از متخصصان داخلی و خارجی.
• ایجاد و راه اندازی شاخه‌های مرکز اطلاع‌رسانی در مناطق مختلف کشور و کشورهای منطقه.
• مشارکت در پژوهش‌ها و پروژه‌هایی که در زمینه‌های اطلاع‌رسانی علوم و تکنولوژی در ایران و منطقه به اجرا در می‌آید.
• ایجاد زمینه‌های لازم برای جلب همکاری متخصصان ایرانی مقیم خارج از کشور و سایر متخصصان کشورهای منطقه دربارهٔ فعالیت‌های مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری.
• اشاعه اطلاعات گزیده با توجه به نیازهای مستمر محققان مراکز علمی و پژوهشی داخلی و منطقه‌ای.
• ارتقای سطح دانش کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران و منطقه.
• استفاده از شیوه‌های نوین تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی برای ارایه برنامه‌ها و خدمات اطلاع‌رسانی در داخل و منطقه
• برقراری ارتباط و تشریک مساعی با اعضای محترم هیئت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی داخل و منطقه برای ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی علمی و تخصصی و ارایه خدمات آگاهی‌رسانی جاری و روزآمد.
• اجرای بر نامه‌های علمی و اطلاع‌رسانی و تبادل استاد و دانشجو با دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی داخل و منطقه در قالب مجوزهای قانونی موجود یا کسب مجوز خاص از مجلس شورای اسلامی.
• ایجاد تشکیلات و سازمان‌های اجرایی مناسب در حیطه فعالیت‌های کتابخانه.
• ایجاد زمینه‌های مناسب برای برقراری ارتباط و تشریک مساعی با بخشهای صنعتی، خدماتی و آموزشی با هدف شناسایی نیازها و تأمین اطلاعات مورد نیاز آنها.
• برقراری ارتباط علمی و اطلاع‌رسانی با سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی به ویژه یونسکو، فرهنگستان علوم جهان سوم، سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو و سازمان کنفرانس اسلامی در جهت فعالیت‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی.
• ارتباط مستقیم و همکاری نزدیک با مرکز بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی ماهان برای تبادل اطلاعات و تأسیس پایگاه‌های اطلاعاتی.

• ریاست
• دفتر ریاست مرکز منطقه ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری
• اداره روابط عمومی و همکاریهای علمی و بین‌المللی
• گروه طرح و برنامه
• معاونت امور مالی و اداری
• معاونت اداری و مالی
• اداره امور اداری
• اداره امور مالی

اداره خدمات اطلاع‌رسانی

• معاونت پژوهشی
• معاونت پژوهشی
• گروه پژوهشی طراحی و عملیات سیستمها
• گروه پژوهشی مدیریت اطلاعات
• گروه پژوهشی توسعه و ارزیابی منابع
• گروه پژوهشی زبانشناسی رایانه‌ای
• مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات
• اداره خدمات اطلاع‌رسانی

• شاخه‌های داخل کشور
• شاخه دانشگاه ارومیه
• شاخه دانشگاه شهرکرد
• شاخه دانشگاه هرمزگان
• شاخه دانشگاه بوعلی همدان
• شاخه دانشگاه صنعتی سهند تبریز
• شاخه دانشگاه یاسوج

شاخه اطلاع‌رسانی

• شاخه دانشگاه رازی کرمانشاه
• دانشگاه گیلان
• دانشگاه زنجان
• شهرداری اصفهان
• سازمان تبلیغات اسلامی قزوین
• دانشگاه سیستان و بلوچستان
• شاخه‌های خارج از کشور
• دانشگاه تشرین سوریه
• مرکز ملی اطلاع‌رسانی یمن

• پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی عمومی
• موتور جستجو جامع (Integrated Database)
• مقاله‌های فارسی (E-Articles)
• کتابهای فارسی (E-Books)
• مقاله‌های کنفرانس‌ها (Conference Articles)
• نشریات فارسی (E-Journals)
• نقشه‌ها و اطلس‌ها (E-Atlases & Maps)
• مقاله‌های روزنامه‌ها (Newspaper Articles)
• طرحهای تحقیقاتی (Research Reports)
• چکیده پایان‌نامه‌های فارسی (E-Thesis and Dissertations)
• کاتالوگ کتابخانه (Library Catalogue)
• بانک کتابخانه‌های دانشگاهی کشور (Iranian Universities Libraries)
• سامانه مدارک علمی الکترونیکی (EDMS)
• بانک کتابداران و متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی (Databank for Higher Education Graduates in LIS)
• بانک آزمون استانداردهای علوم‌تربیتی و روانشناسی (Database of Standard Questionnaires and Tests of Educational Science and Psychology Dissertation of iran)
• سامانه ارسال نشریات XML
• پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی موضوعی
• ایران کامپندکس (IR.Compendex)
• ایران لیزا (Iran Lisa)
• دانشوران معاصر ایران (Iranian Experts)
• راه و ترابری (Transportation)
• زلزله (Earthquake)
• معادن کشور (Mines of IRAN)
• سوخت و انرژی (Energy)
• سیل (Flood)
• صنایع ایران (IR. Industries)
• صنایع و استانداردهای متالورژی (IR. Metallurgical Industries)
• محیط زیست (Environment)
• استانداردها (Standards)
• پایگاه‌های اطلاعاتی غیرفارسی
• چکیده انگلیسی مقالات فارسی (Abstrans)
• نسخه‌های خطی (Islamic E-Manuscripts)
• فهرست مطالب نشریات علمی (Content Search)
• مقاله‌های انگلیسی (Scientific Articles)
• رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها (E-Theses & Dissertations)

• مقاله‌های الکترونیکی فارسی
• مقاله‌های الکترونیکی عربی
• مقاله‌های الکترونیکی انگلیسی
• جستجو در عناوین نشریات فارسی
• نشریات الکترونیکی فارسی
• نشریات الکترونیکی عربی
• نشریات الکترونیکی انگلیسی
• نشریات پژوهشی و ترویجی
• سامانه نشریات چاپ مرکز و ISC
• (International Journal of Information Science and Management (IJISM

جهت طراحی و پیاده‌سازی این برنامه تیمی از متخصصان فنی و کارشناسان و متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی تشکیل شد و در نهایت برنامه نرم‌افزاری اتوماسیون عملیات کتابخانه و بازیابی اطلاعات با مشخصات فنی زیر پیاده گردید.

• امکان استفاده از Thesaurus در این نرم‌افزار
• پشتیبانی از سیستم بارکد و RFID
• اتوماسیون Work Flow کاری در مرکز در بخش‌های مختلف و حذف سیستم دستی
• امکان اتوماتیک ورود اطلاعات از سامانهٔ XML
• امکان اتوماتیک ورود اطلاعات از سامانهٔ ISC
• حذف Redundancy و ذخیره تکراری رکوردها
• امکان جستجوی سریع در پایگاه و جستجوی متمرکز
• ذخیره رکوردها در پایگاه دادهٔ رابطه ای
• تولید رکوردها در پایگاه دادهٔ رابطه ای
• ذخیره یکتای رکوردها در پایگاه‌های موضوعی
• امکان تعریف پایگاه‌های جدید با کمترین هزینه
• ایجاد دیتا بیس‌های موضوعی با عدم افزونگی رکوردها
• در دسترس بودن Source برنامه
• سامانه تحت وب ویندوز مستقل از هم
• سیستم متمرکز کاربری با امکان پرداخت الکترونیک
• اتوماسیون بخش کاردکس نشریات (عدم وجود در سیستم‌های مشابه)
• استفاده از فونت یونی کد
• پایگاه دادهٔ رابطه ای در سطح BCNF
• موتور Full Text Index پر قدرت
• ساختار سه لایه و جداسازی کد نویسی از داده‌ها

• شبکه ناب: نظام امانت بین کتابخانه ای دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور
• خدمات تحویل مدرک از کتابخانه لیندا هال
• اشاعه گزینشی اطلاعات Selective Dissemination of Information یا SDI
• جستجوی محتوا (Content Search)
• پایگاه اطلاعاتی سنجش نیازهای اطلاعاتی (Information Need Analysis Database)

• طراحی و پیاده‌سازی سامانه نشریات چاپ مرکز و ISC در محیط لینوکس
• بررسی تطبیقی اصطلاح‌نامه و باستان‌شناسی
• بررسی معناشناختی بازیابی مدارک در RICeST
• استخراج تحلیل خودکار حروف اضافه و ربط بسیط در متون فارسی
• امکان‌سنجی اجرای بازیابی اطلاعات بین زبانی فارسی و انگلیسی با استفاده از ترجمه ماشینی گوگل
• سامانه انتقال اطلاعات از فایل XML نشریات فارسی به سیستم جامع RICEST
• امکان‌سنجی تعیین خوانایی مفهوم پایه با هدف بهبود بازیابی اطلاعات در حوزه‌های تخصصی در زبان فارسی، مورد کاوی حوزه علوم رایانه
• ریشه یاب ماشینی افعال بسیط در زبانهای گذشته - حال و آینده
• ریشه یاب افعال فارسی در زمانهای حال، آینده و گذشته
• واژه‌نامه برگردان نام و نام خانوادگی نویسندگان خارجی (نوشته شده با حروف انگلیسی) به فارسی با استفاده از تحلیل رخداد محور
• بررسی شناسایی و ارزیابی ویژگی‌ها و روند انتشار نشریات
• چالش‌های پردازش زبان طبیعی فارسی
• ریشه یاب افعال فارسی در زمانهای حال، گذشته و آینده
• مفرد سازی ماشینی صیغه‌های جمع اسامی در زبان فارسی
• ایجاد قالب XML
• ارزیابی وب سایت دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی
• ایجاد نسخه عربی و انگلیسی نمایه استنادی علوم ایران
• پایگاه اطلاعاتی پرسشنامه‌ها و آزمونهای استاندارد پایان‌نامه‌های علوم تربیتی ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶
• طراحی و تولید فهرست مندرجات ISC فارسی
• طراحی و تولید نسل جدید ساختار پایگاه ISC
• تحلیل استنادی نشریات فارسی حوزه علوم انسانی در پایگاه ISC در دوره زمانی ۱۳۸۲–۱۳۸۶
• تمام متن ساختن پایگاه اطلاعاتی نمایه استنادی ISI
• ریشه یاب ماضی و مضارع از مصدر افعال ناگذر در زبان فارسی
• بررسی وضعیت تولیدات علمی ۲۰ کشور برتر علمی دنیا
• پایگاه چکیده نامه علوم و مهندسی کامپیوتر
• ایجاد پایگاه اطلاعاتی فهرست مندرجات نشریات لاتین موجود در مرکز منطقه ای و بارگذاری آن در وب
• پایگاه اطلاعاتی ایران لیزا
• پایگاه چکیده انگلیسی مقالات فارسی
• ساخت واژه‌های اشتقاقی در زبان فارسی
• ارائه سیستم کتابدار پیوسته در سایت اینترنتی مرکز منطقه ای
• بانک اطلاعات جامع دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، از آغاز تا سال ۱۳۸۳
• پایگاه اطلاعاتی آثار علمی و پژوهشی اعضا هیئت علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری
• پایگاه اطلاعاتی تمام متن پایان‌نامه‌های فارغ التحصیلان ایرانی خارج از کشور
• پایگاه اطلاعاتی آرای دیوان عالی کشور
• طراحی الکترونیکی نسخه‌های خطی موجود در مرکز منطقه ای و بارگذاری آن بر روی اینترنت
• طراحی و پیاده‌سازی پایگاه اطلاعاتی نقشه‌ها و اطلس‌ها در شبکه اینترنت
• طراحی نرم‌افزار نسخه تمام متن پایگاه‌های زلزله، سیل و ورود اطلاعات سال ۱۳۸۲
• سیستم مدیریت الکترونیکی اسناد
• تجزیه و تحلیل چگونگی عملکرد موتور یک ماشین ترجمة مستقیم
• طراحی و پیاده‌سازی سیستم یکپارچه کاردکس نشریات و سفارش‌ها مرکز منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز
• نمایه استنادی علوم ایران و کشورهای اسلامی
• بررسی کاربردهای زبانشناسی رایانه ای
• سیستم اطلاع‌رسانی گویا به وسیله تلفن
• طراحی و پیاده‌سازی نشریات الکترونیکی تمام متن فارسی در شبکه اینترنت (Persian E-Journal)
• طراحی و پیاده‌سازی بانک اطلاعاتی صنایع متالورژی ایران همراه با استانداردهای جهانی متالورژی در شبکه اینترنت
• تجزیه و تحلیل و طراحی پایگاه اطلاعات وبی اطلاعات صنایع جمهوری اسلامی ایران
• تفکیک موضوعی و رده‌بندی مجلات فارسی موجود در پایگاه اطلاعاتی نشریات کتابخانه منطقه ای
• ترجمه اصطلاح‌نامه Inspec
• طراحی سیستم پستی مرکز منطقه ای
• بررسی استفاده از شبکه‌های عصبی در بازیابی اطلاعات موجود در مرکز منطقه ای علوم و فناوری
• راهنمای کاربردی منابع علوم و فناوری موجود در شبکه جهانی وب
• پایگاه سنجش نیازهای اطلاعاتی اعضا هیئت علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری
• واژه‌نامه واژه‌های هم نگاشت (homograph در زبان فارسی)
• معادن ایران (فعال – غیرفعال)
• دانشوران معاصر ایران
• گزارشهای استنادی نشریات معتبر فارسی و کشورهای اسلامی
• واژه‌نامه فنی و مهندسی بر اساس فایل استفاده کنندگان از مرکز منطقه ای
• طراحی فرمت الکترونیکی کتابهای فارسی و بارگذاری آن در شبکه اینترنت (Persian E-Book)
• طراحی و پیاده‌سازی مقاله‌های الکترونیکی تمام متن فارسی در شبکه اینترنت (Persian E-Article)

• وب سایت مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری
• واحدهای مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری