محمدحسن شریعت سنگلجی
محمدحسن شریعت سنگلجی (زادهٔ ۱۲۷۱ – درگذشتهٔ ۱۳۲۲ هـ.ش.) روحانی ایرانی است. طرفدارانش وی را اصلاحگر و نواندیش دینی می‌نامند و او را با لوتر و کالون مقایسه می‌کنند؛[1] و مخالفانش او را بدعت‌گذار و کج‌اندیش می‌خوانند. از روحانیان شیعه بوده که شاید بیشترین مقالات و نقدها در مورد نظریات وی نوشته شده‌است. در بعضی از منابع غربی به جای نام وی، به اشتباه، نام جدّش رضاقلی را ذکر کرده‌اند.[2] وی دایی محمدجواد مشکور است.
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | محمدحسن شریعت سنگلجی |
| لقب | آیت‌الله |
| تاریخ تولد | ۱۲۷۱ خورشیدی |
| زادگاه | سنگلج، تهران |
| محل تحصیل | قم، نجف |
| محل زندگی | قم، تهران |
| تاریخ مرگ | ۱۳۲۲ خورشیدی (۵۱–۵۰ سال) |
| شهر مرگ | تهران |
| مدفن | خیابان شاپور، مسجد سنگلجی |
| اطلاعات آموزشی | |
| استادان | عبدالنبی نوری سید ابوالحسن اصفهانی ضیاءالدین عراقی |
| تالیفات | کلید فهم قرآن توحید عبادت اسلام و رجعت البدع والخرافات |
دورهٔ تحصیل
وی تحصیلات خود را ابتدا نزد پدرش شیخ حسن شروع نمود و سپس به مدرسهٔ میرزا زکی وارد شد. آنگاه دوره‌های تکمیلی را نزد علمایی همچون عبدالنبی نوری، میرزا حسن کرمانشاهی، میرزا هاشم اشکوری و فضل‌الله نوری ادامه داد. سپس همراه برادرش عازم نجف شد و مدت چهار سال نزد ابوالحسن اصفهانی و ضیاءالدین عراقی به تحصیل علم پرداخت. پس از بازگشت از نجف تحت تأثیر درسهای اسدالله خرقانی به اصلاح‌گری دینی، بازگشت به قرآن و به گفتهٔ خود، به مبارزه با خرافات و بدعت‌های دینی پرداخت.[3]
موافقان و مخالفان
او به واسطهٔ عقاید خاصی که داشت، مورد حمله روحانیان رسمی در حوزه قرار گرفت و مقالات و انتقادات زیادی در خصوص کتاب‌ها و نظریات وی منتشر گردید.[4]
عقاید
عقاید وی ازمیان نوشته‌هایش قابل درک است. در مقدمه کتاب کلید فهم قرآن می‌نویسد:
«مطالعه قرآن مرا متنبه و آگاه نمود که باید در کتاب خدا و دستور آسمانی تدبر کرد زیرا که فهم دین و عمل به شریعت سیدالمرسلین، موکول است بر تدبر در آیات قرآنی، و قرآن، کتابی است فلسفی و اجتماعی و اخلاقی و حقوقی و نباید به صرف خواندن ظاهر آن قناعت کرد. پس از تدبر در قرآن، به حول و قوه الهی زنجیر تقالید را پاره کرده، پرده تعصبات و موهومات را دریدم و بار گران خرافات را از دوش برانداختم.»
«وجهت دیگر دشمنی اقران و ابناء زمان (با من) این بود که خداوند متعال مرا هدایت به شناختن دین فرمود، دیدم در دین خرافاتی پیدا شده‌است و به قرآن اباطیل و موهوماتی نسبت می‌دهند و در جامعه ما بجای دین اسلام از ادیان باطله و خرافات امم خالیه اصولی و احکامی جایگزین شده‌است که امتیاز میان اسلام و خرافات داده نمی‌شود, هزار گونه شرک و بت‌پرستی باسم دین توحید رونق پیدا کرده و هزار قسم بدعت و خرافت بنام سنت پیغمبر رایج شده‌است و اگر مسلمین به همین طریق پیش بروند و امتیاز میان حقیقت و مجاز داده نشود، هیچ عاقل و درس خوانده‌ای در دین نمی‌ماند.»[5]
آثار
- توحید عبادت
- کلید فهم قرآن
- اسلام و رجعت
پیوند به بیرون
دانلود آثار در سایت کتابخانه عقیده
پانویس
 |
متن مربوطه در ویکی‌نبشته: شریعت سنگلجی |
- «شریعت سنگلجی». کتابخانه عقیده. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ آوریل ۲۰۰۹.
- دانشنامهٔ جهان اسلام و مسلمین فهرست کتابخانهٔ کنگره آمریکا
- جعفریان، رسول. جریان‌ها وسازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، تهران:خانه کتاب۱۳۸۷ صفحهٔ ۸۸۱
- چهاردهی نورالدین، وهابیت و ریشه‌های آن تهران، فتحی، ۱۳۶۳
- شریعت سنگلجی، محمد حسن. کلید فهم قرآنانتشارات دانش چاپ پنجم
منابع انگلیسی
- Amir Arjomand، Said. google book «Authority and political culture in Shi'ism» مقدار
|نشانی=را بررسی کنید (کمک). - Richard، Yann. «Seyr-e-e taḥavvol rowšanfekrī dar Dowra-ye Pahlavi avval». Abstracta Iranica.
- Abrahamian، Ervand. «A History of Modern Iran» (PDF). City University of New York. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۶ اوت ۲۰۱۶.
منابع فارسی
- جعفریان، رسول (۱۳۸۷). جریان‌ها وسازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران. تهران: خانهٔ کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۵۰۵-۰۰-۹. پارامتر
|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - حیدری، محسن (۲۶ مرداد ۱۳۸۸). «پروتستانتیسم اسلامی». روزنامهٔ کیهان. تهران: کیهان (۱۹۴۳۸).
- مستعان، حسینعلی. مقدمهٔ کتاب محوالموهوم، تهران: چاپ تابان، ۱۳۲۳
- اصفهانی، محمد مهدی. بیداری امت در اثبات رجعت، تهران، ۱۳۳۱
- فرید، عبدالوهاب. اسلام و رجعت، تهران، ۱۳۱۸