لوطی

لوطی اولین بار توسط کسایی شاعر قرن چهارم، که لوطی‌ها را با «بچه‌های بی‌ریش» یکی دانسته به کار رفته‌است. جلال الدین محمد بلخی[3] و عبید زاکانی لوطی‌ها را شاهدباز می‌دانستند و واژه لواطی هنوز همان‌طور استفاده می‌شود. همهٔ متون دلالت‌هایشان بر مفاهیم منفیِ جنسی نیست. مثلاً ناصر خسرو،[4] لوطیان را با شرابخواران، دزدان و روسپی فروشان یکی می‌دانست، و سوزنی هشدار می‌داد که در معاملات تجاری نمی‌شود به لوطی‌ها اعتماد کرد.[1]

منشأ استفادهٔ امروزین از واژهٔ لوطی‌بازار یا لوطی‌بازی به معنای تقلب کردن، خصوصاً در امور مالی، و لوطی کردن به معنای اسراف و صرفه جویی نکردن از همین جاست. در قرن شانزدهم و احتمالاً خیلی قبلتر، این لفظ برای اشاره به گروهی از قلندران بی سر و پا و لوطیان قلندرنمای بنگیانه (درویشان بینوا و سرگرم‌کنندگان درویش نما که از مواد مخدر استفاده می‌کردند) به کار می‌رفت. لوطی به دلقکان دربار امیری و سرگرم‌کنندگان دوره‌گرد (بندبازان، رقاصان و دلقکان) که کمدی بداهه اجرا می‌کردند یا آنها که حیوان، معمولاً میمون، خرس یا بز، همراه داشتند و با موسیقی می‌رقصیدند هم گفته می‌شد. در قرن نوزدهم این لفظ به دزدانی مانند رابین هود که به سنت عیاری، حاکمان ستمگر را به چالش می‌کشیدند به کار می‌رفت. لوطی‌ها جدا از جنبهٔ ضد اجتماعی خود به خاطر لوطی‌گری یا جوانمردی شناخته می‌شدند به این دلیل از الفاظ لوطی‌خدایی و لوطی‌اللهی که هر دو به معنای ارتباط فعالیت‌های آنان با عدالت الهی بود، استفاده می‌شد.[1]