قرآن قدس

قدیمی‌ترین ترجمهٔ فارسی از قرآن

اهمیت آن در این است که مشخص شد قدیمی‌ترین ترجمه فارسی از قرآن است که تاکنون باقی مانده‌است. خط آن کوفی است اما با جوهر رنگی اعراب‌گذاری شده‌است اعراب‌گذاری روی خط کوفی (حیره‌ای) خود بر اهمیت این اثر می‌افزاید اما از همه مهم‌تر اینکه در ترجمه فارسی آن واژگان بسیار زیادی از زبان پهلوی وجود دارد و حتی بدیهی‌ترین واژگان عربی مانند کافر و مومن نیز به صورت کژ اندیشان و باور داران ترجمه شده‌است که نشان می‌دهد در زمان ترجمه این قرآن مردم هنوز با بدیهی‌ترین واژگان عربی آشنا نبوده‌اند. دوم اینکه در این قرآن کلماتی مانند بهشت و بد به صورت گهشت و گد نوشته شده که نشان می‌دهد که در فارسی میانه حرف "گ" نه تنها در آخر کلمات (مانند خانگ = خانه) بلکه در ابتدای کلمات نیز حذف یا تبدیل شده‌است. این نسخه نیز همانند نسخه‌های اولین قرآن‌ها نشان می دهد قرآن‌های اولیه دارای شماره آیه و سوره نبوده‌اند.

به گفته علی رواقی (که این قرآن به کوشش ایشان منتشر شده‌است،) «ترجمه قرآن قدس، نمونه‌ای روشن از یک ترجمه بسیار دقیق و آگاهانه از قرآن است. و از نظر تاریخ زبان و اتمولوژی نیز از ارزشهای ویژه و کم مانندی بهره‌ور است.» ۷۵ صفجه اول کتاب به توضیحات علی رواقی در مورد واژگان و زبان‌شناسی اختصاص دارد. زبان ترجمه این قرآن کهن به زبان سیستانی می‌باشد. در پایین صفحه‌های کتاب برابری واژگان ترجمه کهن و فارسی نو آورده شده‌است. باید توجه کرد که در این نسخه و همه نسخه‌های قدیمی نقطه نداشتن بعضی واژگان مانند: نپذیرفتن (نپدیرفتن)- حشنود= خشنودو... یا نگارش متفاوت مانند جهن (جهان) - بگه (بگو) ورتا شید (ورپاشید) ترسید (تا رسید) نشانه غلط نگارشی است و نه اینکه در آن دوره بدان گونه سخن می‌گفته‌اند.[1]

احتمال داده شده که ترجمه قرآن قدس بین (۲۵۰ تا ۳۵۰ هـ. ق) صورت گرفته باشد.

بنا به قرائن و نشان‌های زبانشناسی، زمان کتابت آن بین سالهای ۲۵۰ تا ۳۵۰ هجری قمری است. البته ژیلبر لازار بر این نظر است که کاربرد صورت ادات فعلی «می» و حرف اضافه «در» به جای «همی» و «اندر» در این متن به رغم دیگر نشانه‌های کهنگی، دلالت بر این دارد که این متن از قرن پنجم قدیمی‌تر نیست و ترجیحاً به نیمه دوم این قرن تعلق دارد.[2]

• نسخه‌های خطی صنعا

قدیمی‌ترین نسخه‌ها و حرف و حدیث پیرامون آن‌ها قرآن سنعا ویدیو در یوتیوب