سازمان سلسله‌مراتبی

Square Pyramid

بهترین شکل تجسم سازمان سلسله‌مراتبی شکل هرم (هندسه) است. رأس هرم مرکز قدرتمندان است که تعدادشان بسیار اندک است. قاعده هرم شامل هزاران نفر از مردم است که در پایین‌ترین سطح سلسله‌مراتب قرار دارند. هرچه به راس نزدیک‌تر شویم قدرت و مزایا بیشتر می‌شود. نمودار چنین سلسله‌مراتبی معمولاً به صورت مثلث، ساختار درختی و چارت سازمانی نمایش داده می‌شود.

بیشتر حکومت‌ها و شرکت‌ها چنین ساختاری دارند. به‌طور سنتی پادشاه اوج حکومت بوده‌است. در بسیاری از کشورها، نظام ارباب‌رعیتی، ارباب‌منشی چنان ساختار اجتماعی را به وجود آورده‌اند که پادشاه در راس آن بوده‌است.

در جوامع مدرن، رئیس کشور می‌تواند رئیس‌جمهور، پادشاهی مشروطه و در برخی از کشورها قدرت حاکم بین نهادهای مختلفی مانند قوه مقننه، مجلس و کنگره تقسیم شده‌است و در بعضی کشورها به جای آن نخست‌وزیر وجود دارد؛ و در حقیقت قدرت مردم تنها به شرکت در انتخابات و رأی دادن محدود شده‌است.

به تصویر کشیدن اصل پیتر در سلسله‌مراتب

از جمله کسانی که در زمینه توسعه سازمانی نظریه‌پرداز بودند، می‌توان از الیوت ژاک (به انگلیسی: Elliott Jaques) و روبرت میخلز نام برد. قانون آهنین الیگارشی توسط روبرت میخلز ارائه شد و از تمایل شدید و اجتناب‌ناپذیر سازمان‌های سلسله‌مراتبی به گروهه‌سالاری(الیگارشی) سخن گفت.

بنا بر اصل پیتر که توسط لارنس جی. پیتر ارائه شده‌است، ملاک نامزدی یک نفر برای یک موقعیت جدید، نه توانایی‌های وی برای ایفای نقش آتی، بلکه وضعیت وی در نقش فعلی‌اش است. از این‌روی، کارکنان یک بار که ارتقا یافتند، دیگر عملکرد مؤثر از خود نشان نمی‌دهند و مدیران نیز، به بی‌کفایتی تنزل می‌یابند.

[1]