رساله در اصلاح فاهمه
رسالهٔ در اصلاح فاهمه (به لاتین :Tractatus de Intellectus Emendatione و به انگلیسی:Treatise on the Emendation of the Intellect) اثری از فیلسوف قرن هفدهم، باروخ اسپینوزا می‌باشد، که در پی اصلاح و بَسط روش‌شناسی دکارتی است.
 تصویری از رساله به زبان لاتین | |
| نویسنده(ها) | باروخ اسپینوزا |
|---|---|
| عنوان اصلی | Tractatus de Intellectus Emendatione |
| برگرداننده(ها) | اسماعیل سعادت |
| زبان | لاتین |
| ناشر | ناشر فارسی: مرکز نشر دانشگاهی |
مقدمه
رسالهٔ "در اصلاح فاهمه و بهترین راه برای شناخت حقیقی چیز ها" اثری است ناتمام که درسال ١۶٧٧ توسط نزدیکان اسپینوزا پس از مرگ وی به چاپ رسید.
هدف اسپینوزا در نگارش این کتاب تدوین روشی فلسفی یا بطور دقیقتر ایجاد راهی برای درست اندیشیدن است تا ذهن(فاهمه) انسانی دچار خطا نشود و حقایق را بصورت واضح و متمایز شناسایی کند.
کلیاتی از رساله
این کتاب در حقیقت بازبینی و اصلاح تفکرات روش شناسانهٔ رنه دکارت در کتاب‌های قواعد هدایت ذهن و تأملات در فلسفه اولی می‌باشد. از نظر دکارت و اسپینوزا ذهن انسان برای شناخت و شروعِ فهمِ جهان نیاز به هیچ تجربهٔ بیرونی ندارد و با یقین های فطری و درونی ذهن شروع می‌کند. یقین ها یا تصوراتی که به حدی روشن و متمایز هستند که هیچ شکّی در آنها نیست (البته شک و کوگیتو پرداخته شده در کتاب تأملات نشان دهندهٔ همین حقیقت است). اما در بخش دیگری از این تفکرات اسپینوزا در مخالفت با دکارت برآمده و مشخص می‌کند که یقینی بودن این حقایقِ فطری یا ذهنی براساس آنچه که دکارت میگفت "ضمانتِ خداوند" نیست بلکه یقین آن همان «ذات ذهنیِ شئ» است، یعنی بطور دقیقتر به دلیل «خودبسندگی یا خودعلیتیِ» ذهنِ بشرْ تصورات همانطور که هستند در ذهن نمایانده می‌شوند و هیچ شکّی در این حقیقت نیست. لازم به ذکر است که این حقایق فطری بصورت شهودی مورد شناسایی بشر قرار میگیرند. حال با فهم این حقیقت (ضمانت درونیِ حقایقِ فطری و فهم شهودی آنها)، ذهن بشری با ترکیب حقایق فطری، سایر حقیقت های در جهان را بصورت زنجیرهٔ بی‌پایان، استنتاج(حرکت از معلومات به مجهولات) می‌کند.[1][2]
برگردان فارسی
ترجمهٔ این کتاب درسال ١٣٧۵ توسط اسماعیل سعادت در "مرکز نشر دانشگاهی" به چاپ رسیده است.[3]
پانویس
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Tractatus de Intellectus Emendatione». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۰.
منابع
- بُریه، امیل(اسماعیل سعادت)، تاریخ فلسفه در قرن هفدهم ، نشر هرمس، سال١٣٩٣
- اسپینوزا، باروخ(اسماعیل سعادت) رساله در اصلاح فاهمه و بهترین راه برای رسیدن به شناخت حقیقی چیزها، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، سال ١٣٧۵
- «رساله در اصلاح فاهمه و بهترین راه برای رسیدن به شناخت». کتابخانه دانشگاه شهید بهشتی. ۱۳۹۹-۰۱-۳۰.