جیوان گاسپاریان

جیوان گاسپاریان از شش سالگی شروع به نواختن دودوک کرد و نخستین اجرای او، تکنوازی در گروه رقص و آواز سنتی ارکستر سمفونیک تاتول آلتونیان، در ۲۱ سالگی بود. جیوان گاسپاریان دربارهٔ زندگی و اولین آشنایی اش با دودوک می‌گوید:

«تنها شش سال داشتم. مادرم فوت کرده و پدرم هم به جنگ رفته بود و من در یتیم خانه دوران کودکی سختی را طی می‌کردم. در آن دوره جاهایی بود که مثل سینماهای امروزی فیلم نشان می‌دادند. از آنجا که فیلم‌ها صامت بودند سه نفر نوازنده زیر پرده می‌نشستند و با نواختن دودوک نمایش فیلم را همراهی می‌کردند. اولین بار که صدای دودوک را شنیدم خیلی خوشم آمد. در میان آن سه نوازنده، استادی هم بود به نام مارکار مارکاریان؛ خود را به او رساندم و از او خواهش کردم که یک دودوک هم به من بدهد؛ خیلی خشن جواب داد که می‌خواهی چکار؟ برو درست را بخوان مگر پدر و مادر نداری؟.

روزی پیش او رفتم و پول ناچیزی را که از فروش ظرف و ظروف کهنهٔ خانه به دست آورده بودم به او دادم؛ پول‌ها و دست کوچک عرق کردهٔ مرا پس زد، دودوک ساده‌ای را از جیب درآورد به من داد و گفت:برو بزن؛ تو شاید آدم خواهی شد. از خوشحالی در پوست نمی‌گنجیدم؛ در طول زمستان یک لحظه دودوک را از لبانم دور نکردم و نواختن نخستین آهنگ را که «دِلِ یامان» نام داشت فرا گرفتم. بهار بعد، بار دیگر نزد استاد مارکاریان رفتم و از او خواهش کردم که به نواختن من گوش دهد. گوش کرد و اشک از چشمانش سرازیر شد. دودوک بهتری به من داد و گفت: برو بزن؛ تو نوازندهٔ زبردستی خواهی شد. این حرف استاد مشوق من شد تا در هفده سالگی به نواختن دودوک مسلط شوم.»

جیوان گاسپاریان در ۱۹۴۷ میلادی، وقتی که نوزده سال داشت از دست ژوزف استالین رئیس جمهور وقت شوروی یک ساعت مچی جایزه گرفت. در ۱۹۵۷ میلادی، در همایش بزرگ موسیقی یونسکو در مسکو، با پنج هزار شرکت‌کننده دیگر به رقابت پرداخت و برنده جایزه نخست شد. در سالهای ۱۹۵۹، ۱۹۶۳، ۱۹۷۲ و ۱۹۸۰ میلادی چهار نشان طلای مسابقات یونسکو و در سالهای بعد نیز شش نشان دیگر به گردن او آویخته شد. جیوان گاسپاریان در ۵۲ سالگی به دانشگاه رفت و پس از فارغ‌التحصیلی شروع به آموزش موسیقی کرد. او به منزله مدرس دانشگاه موسیقی ارمنستان تاکنون بیش از هفتاد نوازنده دودوک را برای اجراهای حرفه‌ای تعلیم داده است.

وی در اولین روز از سی و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فجر در مرکز همایش‌های برج میلاد هنرنمایی کرد. همچنین در این برنامه سه قطعه با کلام اجرا کرد که یکی از آن‌ها ماما بود که در ایران نیز شناخته شده و پرطرفدار است. این مراسم یک‌ساعت و ۴۵ دقیقه بدون استراحت به طول انجامید؛ و در پایان اجرا گاسپاریان به زبان ارمنی از حضار تشکر کرد.[1]

• به تماشای آب‌های سپید، با حسین علیزاده، ۱۳۸۳
• متن فیلم گلادیاتور با هانس زیمر
• مایکل بروک
• زوکرو فورناچاری
• برایان می
• لایونل ریچی
• پیتر گابریل
• برایان انو
• استینگ
• نصرت فتح‌علی خان
• لودویکو اناودی
• ساینخو نامتچیلاک

• تولد ادواری (۲۰۱۱)
• الماس خونین (۲۰۰۶)
• سیریانا (۲۰۰۵)
• گلادیاتور (۲۰۰۰)
• رونین (۱۹۹۸)
• محاصره (۱۹۹۸)
• کلاغ (۱۹۹۴)

• در این دنیا غمگین نخواهم بود

• شهروند افتخاری ایروان (۲۰۰۰)

• گزارش همشهری از کنسرت گاسپاریان و علیزاده
• زندگی‌نامه جیوان گاسپاریان از زبان خودش،ویدئو در آپارات
• جیوان گاسپاریان به همرا نوازندگانی از سوریه و آلمان،ویدئو در آپارات
• موسیقی دودوک از جیوان گاسپاریان و نوه او،ویدئو در آپارات

• Broughton, Simon (31 January 2019). "DJIVAN GASPARYAN: A BEGINNER'S GUIDE". Archived from the original on 8 November 2019.
• Ankeny, Jason. "Djivan Gasparyan Biography, Albums, Streaming ... - AllMusic".
• "Jivan Gasparyan Biography".
• "Armenian apricot stone becomes a tree - Eurovision.tv".
• "Djivan Gasparyan by katiary munoz on Prezi". Archived from the original on 25 May 2012.
• "Djivan Gasparyan - armeniapedia.org".
• Nercessian, Andy. "The Duduk and National Identity in Armenia".
• "-". Archived from the original on 2 January 2016.
• "Djivan Gasparyan". Music of Armenia.
• "دودوک".
• "جیوان گاسپاریان به همرا نوازندگانی از سوریه و آلمان".
• "جیوان گاسپاریان".
• «شناگري نگاه در آبهاي سپيد». همشهری آنلاین.
• «اجرای هنرمند ارمنی در جشنواره فجر؛ طنین موسیقی فیلم». ایرنا.
• "Djivan Gasparyan: A Beginner's Guide". Songlines. Archived from the original on 27 March 2019.
• "Artist Profiles: Jivan Gasparyan". World Music Central.org.
• "Gasparyan, Djivan". Encyclopedia.com.
• "Jivan Gasparyan". AURORA PRIZE.

• فهرست آهنگسازان ارمنی