جفری ویلکینسون

سر جفری ویلکینسون (به انگلیسی: Sir Geoffrey Wilkinson) ‏(۱۴ ژوئیه ۱۹۲۱ - ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶) شیمی‌دان و برنده جایزه نوبل شیمی به خاطر پیشگامی در شیمی معدنی و کاتالیزورهای همگن فلزهای واسطه بود.[1]

جفری ویلکینسون

زادهٔ	۱۴ ژوئیهٔ ۱۹۲۱ دهکده اسپرینگ ساید٬ انگلستان
درگذشت	۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ (۷۵ سال) لندن٬ انگلستان
ملیت	بریتانیا
محل تحصیل	کالج سلطنتی لندن
شناخته‌شده برای	کار بر روی پراش پرتو ایکس تعیین ساختار انسولین کاتالیزور همگن فلز واسطه
جایزه(ها)	جایزه نوبل شیمی (۱۹۷۳)
پیشینه علمی
رشته(های) فعالیت	شیمی معدنی
محل کار	دانشگاه کالیفرنیا، برکلی دانشگاه هاروارد کالج سلطنتی لندن

زندگی‌نامه

ویلکینسون در دهکده اسپرینگ ساید در یورک شایر، انگلستان، به دنیا آمد. پدر او یک نقاش ساختمان بود و مادرش در یک کارخانه پنبه‌ریسی کار می‌کرد. ازدواج عمویش با خانواده‌ای که کارخانه‌ی مواد شیمیایی را اداره می‌کردند، سرآغاز علاقه او به دانش شیمی شد. او پس از پایان تحصیلات متوسطه، در سال ۱۹۳۹ با کمک‌هزینه پادشاهی برای تحصیل عازم کالج سلطنتی لندن شد.

او میان سال‌های ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۶ به کار بر روی پروژه‌های انرژی هسته‌ای در کانادا پرداخت و پس از آن به تدریس در دانشگاه‌های برکلی (۱۹۵۰-۱۹۴۶) و مؤسسه فناوری ماساچوست (۱۹۵۱-۱۹۵۰) و دانشگاه هاروارد (۱۹۵۵-۱۹۵۱) پیش از بازگشت خود به کالج سلطنتی لندن پرداخت.[2]

کار

ساختار فروسن Fe(C₅H₅)₂

او بیشتر به خاطر اختراع کاتالیست ویلکینسون RhCl(PPh₃)₃ و نیز کشف ساختار فروسن شناخته شد. او به خاطر کار برای شیمی آلی فلزی، جایزه نوبل سال ۱۹۷۳ را با همراهی ارنست فیشر دریافت کرد. ویلکینسون به همراه دانشجوی دکترای خود فرانک آلبرت کاتن، کتابی در زمینه شیمی معدنی نوشت که یکی از منابع اصلی این شاخه دانش به شمار می‌رود و از آن اغلب با نام کتاب «کاتن و ویلکینسون» یاد می‌شود.[3]

منابع

«Sir Geoffrey Wilkinson ۱۹۲۱−۱۹۹۶ IN MEMORIAM»، Inorganic Chemistry ۳۵ (۲۶)، ۱۹۹۶، ص. ۷۴۶۳ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
«Sir Geoffrey Wilkinson». Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online Academic Edition. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱.
Cotton, Frank Albert; Geoffrey Wilkinson, Carlos A. Murillo (۱۹۹۹)، Advanced Inorganic Chemistry، Wiley-Interscience، شابک ۰-۴۷۱-۱۹۹۵۷-۵

فهرست برندگان جایزه نوبل شیمی
‎۱۹۰۱–۱۹۲۵	یاکوبوس هنریکوس وانت‌هوف (۱۹۰۱) هرمان امیل فیشر (۱۹۰۲) سوانت آرنیوس (۱۹۰۳) ویلیام رمزی (۱۹۰۴) آدولف فون بایر (۱۹۰۵) آنری مواسان (۱۹۰۶) ادوارد بوخنر (۱۹۰۷) ارنست رادرفورد (۱۹۰۸) ویلهلم اوستوالد (۱۹۰۹) اوتو والاخ (۱۹۱۰) ماری کوری (۱۹۱۱) ویکتور گرینیارد / پل ساباتیه (۱۹۱۲) آلفرد ورنر (۱۹۱۳) تئودور ویلیام ریچاردز (۱۹۱۴) ریچارد ویلشتتر (۱۹۱۵) فریتس هابر (۱۹۱۸) والتر نرنست (۱۹۲۰) فردریک سودی (۱۹۲۱) فرانسیس ویلیام آستون (۱۹۲۲) فریتس پرگل (۱۹۲۳) ریچارد ژیگموندی (۱۹۲۵)
‎ ۱۹۲۶–۱۹۵۰	تئودور سودبرگ (۱۹۲۶) هاینریش اوتو ویلند (۱۹۲۷) آدولف وینداوس (۱۹۲۸) آرتور هاردن / هانس فون اوبر شلپین (۱۹۲۹) هانس فیشر (۱۹۳۰) کارل بوش / فریدریش برژیوس (۱۹۳۱) ایروینگ لانگمویر (۱۹۳۲) هارولد یوری (۱۹۳۴) فردریک ژولیو کوری / ایرن ژولیو-کوری (۱۹۳۵) پیتر دبای (۱۹۳۶) نورمن هاورث / پل کارر (۱۹۳۷) ریشارد کون (۱۹۳۸) آدولف بوتنانت / لئوپولد روتسیکا (۱۹۳۹) گئورگ دو هوسی (۱۹۴۳) اتو هان (۱۹۴۴) آرتوری ایلماری ویرتانن (۱۹۴۵) جیمز بچلر سامنر / جان هاوارد نورثروب / وندل مردیت استنلی (۱۹۴۶) رابرت رابینسون (۱۹۴۷) آرنه تیسلیوس (۱۹۴۸) ویلیام جیوک (۱۹۴۹) اوتو دایلز / کورت آلدر (۱۹۵۰)
‎ ۱۹۵۱–۱۹۷۵	ادوین مک‌میلان / گلن سیبورگ (۱۹۵۱) آرچر جان پرتر مارتین / ریچارد لاورنس ساینگ (۱۹۵۲) هرمان استاودینگر (۱۹۵۳) لینوس پاولینگ (۱۹۵۴) ونسانت دو وینیو (۱۹۵۵) سر سایریل هینشلوود / نیکولای سمیونوف (۱۹۵۶) لرد تاد (۱۹۵۷) فردریک سنگر (۱۹۵۸) یاروسلاو هیروفسکی (۱۹۵۹) ویلارد لیبای (۱۹۶۰) ملوین کالوین (۱۹۶۱) ماکس پراتز / جان کندرو (۱۹۶۲) کارل زیگلر / جولیو ناتا (۱۹۶۳) دوروتی هاجکین (۱۹۶۴) رابرت وودوارد (۱۹۶۵) روبرت اس مالیکن (۱۹۶۶) مانفرد آیگن / رونالد نوریش / جرج پرتر (۱۹۶۷) لارس اونزاگر (۱۹۶۸) درک بارتون / آد هسل (۱۹۶۹) لوییز اف لیلویر (۱۹۷۰) گرهارد هرتسبرگ (۱۹۷۱) کریستین آنفینزن / استنفورد مور / ویلیام اشتین (۱۹۷۲) ارنست فیشر / جفری ویلکینسون (۱۹۷۳) پل فلوری (۱۹۷۴) جان کارنفورت / ولادیمیر پریلاگ (۱۹۷۵)
‎ ۱۹۷۶–۲۰۰۰	ویلیام لیپسکام (۱۹۷۶) ایلیا پریگوژین (۱۹۷۷) پیتر دی میچل (۱۹۷۸) هربرت براون / گئورگ ویتیگ (۱۹۷۹) پل برگ / والتر گیلبرت / فردریک سنگر (۱۹۸۰) کنیچی فوکویی / رولد هافمن (۱۹۸۱) ارون کلوگ (۱۹۸۲) هنری تاب (۱۹۸۳) رابرت مریفیلد (۱۹۸۴) هربرت هاپتمن / جروم کارل (۱۹۸۵) دادلی هرشباخ / یوان لی / چارلز پولانی (۱۹۸۶) دونالد کرام / ژان-ماری لن / چارلز پدرسون (۱۹۸۷) یوهان دایزنهوفر / رابرت هابر / هارتموت میشل (۱۹۸۸) سیدنی آلتمن / توماس چک (۱۹۸۹) الیاس کوری (۱۹۹۰) ریچارد ارنست (۱۹۹۱) رادولف مارکوس (۱۹۹۲) کری مالیس / مایکل اسمیت (۱۹۹۳) جرج اولاه (۱۹۹۴) پاول کروتزن / ماریو مولینا / فرانک رولند (۱۹۹۵) رابرت کرل / هارولد کروتو / ریچارد اسمالی (۱۹۹۶) پل بویر / جان ای. واکر / ینس اسکو (۱۹۹۷) والتر کوهن / جان پاپل (۱۹۹۸) احمد حسن زویل (۱۹۹۹) آلن هیگر / آلن مک‌دایارمید / هیدکی شیریکاوا (۲۰۰۰)
۲۰۰۱–تاکنون	ویلیام نولز / ریوجی نویوری / کارل شارپلس (۲۰۰۱) جان فن / کویچی تاناکا / کورت ووتریش (۲۰۰۲) پیتر آگره / رودریک مک‌کینون (۲۰۰۳) هارون تسیخانوور / افرام هرشکو / اروین روز (۲۰۰۴) رابرت گرابز / ریچارد شراک / ایو چاوین (۲۰۰۵) راجر کورنبرگ (۲۰۰۶) گرهارد ارتل (۲۰۰۷) اسامو شیمومورا / مارتین کلایف / راجر تسین (۲۰۰۸) ونکاترامان راماکریشنان / توماس استیتز / عادا یونات (۲۰۰۹) ریچارد اف. هک / آکیرا سوزوکی / ای ایچی نگیشی (۲۰۱۰) دن شختمن (۲۰۱۱) رابرت لفکوویتس / برایان کبیلکا (۲۰۱۲) مارتین کارپلوس / مایکل لویت / آریه وارشل (۲۰۱۳) اریک بتزیگ / اشتفان هل / ویلیام اسکو مورنر (۲۰۱۴) توماس لیندال / پال مودریچ / عزیز سنجر (۲۰۱۵) ژان-پیر سوواژ / فراسر استودارت / برنارد فرینگا (۲۰۱۶) ژاک دوبوشه / یوآخیم فرانک / ریچارد هندرسون (۲۰۱‍۷) فرانسیس آرنولد / گرگ وینتر / جرج پی. اسمیت (۲۰۱‍۸) جان بی. گوداناف / ام. استنلی ویتینگهام / آکیرا یوشینو (۲۰۱۹) امانوئل شرپانتیه / جنیفر داودنا (۲۰۲۰)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.