جابلسا
جابُلسا (یا جابُرس / جابُرسا/ جابُلص / جابُلصا) شهری ناشناخته است که در دورترین نقطه مغرب زمین قرار گرفته است. جابلسا در مقابل جابلقا قرار دارد که دورترین شهر در شرق است. می‌گویند هزار دروازه دارد و بر سر هر دروازه هزار پاسبان نشسته است. به اعتقاد محققین منزل نهایی سالک است.[1] جابلسا گاهی نماد جای بسیار دور است و گاهی نیز رمزی از عالم ارواح، مثال، برزخ یا آخرین مرحله سلوک عرفانی است.[2]
نام جابلقا و جابلسا در روایات اسلامی زیاد استفاده شده‌است در وصف این دو شهر عبارات مشابهی در منابعی چون تاریخ بلعمی، و عجایب المخلوقات طوسی آمده که از آن جمله است: «هریک هزار یا ده هزار در دارد، مخلوقات آنها غیرقابل شمارش اند، ساکنان آنها از ابلیس و حضرت آدم علیه السلام بی اطلاع اند و هریک هفت هزار سال عمر می‌کنند، خورشید و ماه را نمی‌بینند و از نور دیگری استفاده می‌کنند».[3]
به این دو شهر در ادبیات فارسی هم زیاد اشاره شده است. از جمله:
سنایی گوید:
| سخن کز روی حق گویی جه عبرانی چه سریانی | مکان کز بهر حق جویی چه جابلقا چه جابلسا |
ناصر خسرو گوید:
| چو زاغ شب به جابلسا رسید از حد جابلقا | برآمد صبح رخشنده چو از یاقوت عنقائی |
مفتون همدانی گوید:
| ز جابلقا چه میپرسی ز جابلسا چه میگویی | که در کنج دل داناست جابلقا و جابلسا |
منابع
- فرهنگ دهخدا
- فرهنگ سخن
- جابُلْقا و جابُلْسا دانشنامه جهان اسلام
پیوند به بیرون
- جعفریان، رسول (۲۰۱۵-۰۳-۰۲). «جابلقا و جابلسا در کجاست؟». خبرآنلاین.