بوئینگ ۷۴۷

بوئینگ ۷۴۷ (به انگلیسی: Boeing 747) یک هواپیمای جت چهار موتوره پهن‌پیکر مسافربری است که توسط شرکت بوئینگ آمریکا ساخته می‌شود. هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ پس‌از هواپیمای ایرباس ای۳۸۰ دومین هواپیمای بزرگ مسافربری در جهان است.[7]

بوئینگ ۷۴۷
کاربری جت مسافربری پهن‌پیکر
کشور سازنده ایالات متحده
تولیدکننده هواپیماهای تجاری بوئینگ
نخستین پرواز ۹ فوریه ۱۹۶۹[1]
معرفی‌شده در ۲۲ ژانویه ۱۹۷۰، با پان امریکن ورلد ایرویز[2][3]
وضعیت در خدمت
کاربر اصلی کارگولوکس
لوفت‌هانزا
کورین ایر
اطلس ایر
ساخته‌شده ۱۹۶۸–اکنون
تعداد ساخته‌شده ۱٬۵۶۲ (شامل ۲ بستر آزمایشگاهی بوئینگ تحویل نشده) تا تاریخ دسامبر ۲۰۲۰[4][5][6]
گونه‌ها بوئینگ ۷۴۷اس‌پی
بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰
بوئینگ ۷۴۷–۸
بوئینگ وی‌سی-۲۵
بوئینگ ئی-۴
توسعه‌یافته به بوئینگ یال-۱
بوئینگ دریم‌لیفتر

ساخت بوئینگ ۷۴۷ در زمان خود انقلابی بزرگ در صنعت هواپیماهای مسافربری به‌شمار می‌رفت و کمک کرد که همه قشرها مردم بتوانند از سفرهای هوایی استفاده کنند.[7] این هواپیما برای چهل سال بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان بود. بوئینگ ۷۴۷ با چهار موتور و ساختاری دوطبقه توانایی جابجایی حداکثر ۵۵۰ مسافر را دارد. برخلاف ایرباس ای۳۸۰، طبقه دوم در بوئینگ ۷۴۷ کامل نیست و منحصر به قسمت جلوی هواپیما است.

اندیشه ساخت ۷۴۷ توسط شرکت هواپیمایی بوئینگ در میانه دهه ۱۹۶۰ میلادی مطرح شد، به‌دنبال آن ارتش آمریکا برای بهبود ناوگان خود قرارداد خرید شمار زیادی از این هواپیما را با شرکت بوئینگ بست. پس از آن بوئینگ طراحی مدل مسافربری آن را اعلام کرد که نتیجه آن پرواز مدل ۱۰۰–۷۴۷ این هواپیما در سال ۱۹۶۹ بود. پس از یک سال در ۱۹۷۰ این مدل از ۷۴۷ نخستین سرویس دهی خود را برای شرکت هواپیمایی پان امریکن ورلد ایرویز آغاز کرد.

بریتیش ایرویز با داشتن ۳۱ فروند بوئینگ ۷۴۷ مالک بیشترین هواپیما است.[7]

توسعه

پیش‌زمینه

در سال ۱۹۶۳ نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا شروع به مطالعه درارهٔ پروژه‌های ساخت هواپیماهای ترابری سنگین کرد. با این که در آن زمان هواپیمای لاکهید سی-۱۴۱ استارلیفتر در عرصهٔ هوانوردی آغاز به خدمت کرده‌بود اما نیروی هوایی به دنبال هواپیمایی بزرگ‌تر می‌گشت که بتواند پاسخگوی نیازهای این نیرو باشد؛ از جمله این نیازها می‌توان به هواپیمایی پهن‌پیکرتر اشاره کرد تا بتواند محموله‌های عریض را در درون آن جای داد. چون تا آن هنگام هیچ هواپیمایی توانایی جابجایی این گونه محموله‌ها را نداشت. نتیجهٔ این پژوهش‌ها معلوم شدن الزامات ابتدایی برای CX-HLS سامانه لجستیک سنگین در مارس ۱۹۶۴ یعنی هواپیمایی با ظرفیت بارگیری ۱۸۰٬۰۰۰ پوند (۸۱٬۶۰۰ کیلوگرم) توانایی دست‌یابی به سرعت ۰٫۷۵ ماخ (۵۰۰ مایل بر ساعت یا ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت) و بردی معادل ۵٬۰۰۰ مایل دریایی (۹٬۳۰۰ کیلومتر) بود. یکی دیگر از الزامات هواپیمای مورد نظر، داشتن دَری بزرگ برای بارگیری در قسمت دماغهٔ هواپیما بود.[8]

مدتی بعد، چهار موتوره بودن با مصرف سوخت کمتر نیز به الزامات بالا اضافه شد. در ۱۸ مه ۱۹۶۴ شرکت‌های بوئینگ، شرکت هواپیماسازی داگلاس، جنرال داینامیکس، لاکهید کورپوریشن، و مارتین مریتا طرح‌های پیشنهادی خود را به نیروی هوایی ارائه کردند؛ هم‌زمان طرح‌هایی نیز از موتورهایی قدرتمند از سه شرکت جی‌ای اوییشن، کرتیس-رایت، و پرت اند ویتنی رسیدند. پس از پژوهش‌های فراوان بر روی طرح‌های پیشنهادی، سرانجام ایده‌های‌های سه شرکت بوئینگ، لاکهید مارتین و داگلاس پذیرفته شدند و از بین طرح‌ها برای ساخت موتوری قدرتمندتر، موتورهای جنرال الکتریک و پرات اند ویتنی انتخاب شدند.[8]

هر یک از سه طرح پیشنهادی نام‌گذاری شدند که این نام‌گذاری‌ها با استفاده از اعداد انجام شد. یکی از الزامات CX-HLS در جلویی برای بارگیری بود اما یک مشکل وجود داشت؛ آن هم این که اگر قرار بود یک همچین دری در دماغه تعبیه شود کابین خلبان چه وضعیتی پیدا می‌کرد؟ هر سه شرکت برای حل این مشکل تصمیم به انتقال کابین خلبان به بالای بدنهٔ اصلی (محفظهٔ بارگیری) گرفتند. داگلاس یک پد کوچک در بالا و جلوی بال‌ها اضافه کرد، لاکهید از یک ستون (spine) طویل در بالای بدنه که تا انتهای هواپیما ادامه داشت استفاده کرد تا این که در نهایت بوئینگ دست به ابتکار عملی جالبی زد. بوئینگ به‌جای استفاده از یک پد کوچک، طرح هواپیمایی با دو عرشهٔ پروازی را ارائه کرد؛ به این صورت که بر روی عرشهٔ اصلی (محفظهٔ بارگیری) عرشهٔ دومی نیز قرار می‌گرفت که از دماغه شروع و به بال‌ها پایان می‌یافت؛ به عبارتی دیگر طول عرشهٔ دوم تقریباً ۲/۱ برابر طول عرشهٔ اصلی بود.[9][10] در سال ۱۹۶۵ هواپیمای لاکهید ساخته شد؛ موتورهای طراحی‌شده توسط جنرال الکتریک برای این هواپیما در نظر گرفته شدند. نیروی هوایی نام لاکهید سی-۵ گالکسی را بر این هواپیما نهاد. لاکهید سی-۵ گالکسی بزرگترین هواگرد ترابری نظامی جهان در آن زمان بود[8] اما بااینحال بوئینگ همواره به پژوهش‌های خود ادامه داد تا این که تصمیم گرفت هواپیمای دو عرشه‌ای (Double Deck) خود را بسازد. سرانجام هواپیمایی که درِ بارگیری آن به سمت بالای کابین خلبان باز می‌شد، بوئینگ ۷۴۷ نام گرفت.[11]

پیشنهاد هواپیمای مسافربری
یک فروند بوئینگ ۷۴۷–۲۰۰ متعلق به ایران ایر، نشان‌دهندهٔ تولید اولیهٔ کابین خلبان ۷۴۷ است که در واقع کابین خلبان در عرشهٔ بالایی است.

در دههٔ ۱۹۶۰ میلادی که مسافرت هوایی افزایش یافته‌بود، طرح بوئینگ ۷۴۷ قانع‌کننده به‌نظر می‌رسید.[12] بوئینگ رهبری ساخت ۷۴۷ را به یکی از مهندسان ارشد و باسابقهٔ خود، جو ساتر سپرد.[13] ساتر نخستین پژوهش‌ها و دوره‌های طراحی را در خطوط هوایی نظیر پان امریکن ورلد ایرویز گذرانده بود به‌خاطر همین به خوبی می‌دانست که خطوط هوایی به چه هواپیمایی نیاز دارند. در آن زمان باور عموم این بود که ۷۴۷ قرار است جایگزین هواپیماهای زبرصوت شود.[14] بوئینگ به این اندیشه واکنش نشان داد و با تکمیل طرح ۷۴۷ ثابت کرد که از این هواپیما می‌توان به آسانی برای جابجایی محموله‌های خیلی بزرگ استفاده کرد؛ زیرا ۷۴۷ را می‌توان با هر شرایطی به راحتی و سریع، سازگار کرد. ادامه پروژهٔ ۷۴۷ مسئولان بوئینگ را بر آن داشت که علاوه بر نمونهٔ باربری این هواپیما، نمونه‌ای مسافربری نیز در دستور کار خود قرار دهند. در آوریل ۱۹۶۶ بوئینگ نخستین سفارش ساخت ۷۴۷ را از خط هوایی پان امریکن ورلد ایرویز دریافت کرد. بر طبق این سفارش و قراردادی که بین دو طرف بسته شد، بوئینگ موظف به ساخت ۲۵ فروند ۷۴۷ سری ۱۰۰ (نخستین مدل ۷۴۷) با ارزشی معادل ۵۲۵ میلیون دلار آمریکا برای این خط هوایی شد. در میانه جشن امضای قرارداد نخست جت‌های تجاری ۷۴۷ که در پنجاهمین سالگرد تأسیس شرکت بوئینگ در فوریه ۲۰۱۹ در سیاتل برگزار شد جان ترایپ اشاره کرد که روزی ۷۴۷ تبدیل به بهترین سلاح با بُرد میان‌قاره‌ای برای نشان‌دادن صلح خواهد شد.[15]

کارخانهٔ تولید

از آنجایی که بوئینگ آشیانه‌ای به بزرگی ۷۴۷ نداشت تا بتواند قطعات مونتاژ شده را در درون آن سوار کند نخستین اقدام، پیدا کردن و ساختن مکانی برای این کار بود. نخستین مرحله برای ساختن چنین آشیانهٔ بزرگی، تعیین محل آن بود. بوئینگ پس از بررسی موقعیت ۵۰ شهر،[16] سرانجام تصمیم گرفت که آشیانهٔ تازه خود به وسعت ۳۱۶ هکتار را در منطقه‌ای در پایگاه هوایی پین در نزدیکی اِوِرت در ۴۸ کیلومتری شمال شهر سیاتل بسازد.[17] پس از تکمیل مراحل ساخت آشیانه، دومین مرحله، مجهز کردن آن به تجهیزاتی بود تا بتوان قطعات ۷۴۷ را به وسیلهٔ آن‌ها جابجا و به هم متصل کرد؛ از جمله این تجهیزات، تعبیه کردن بالابرهای غول‌آسا، پایه‌های بزرگی برای نگه داشتن بخش‌های گوناگون هواپیما، ماشین‌هایی قدرتمندتر برای کشیدن قطعات ۷۴۷ به محل اتصال و … بودند. علاوه بر ساختن ۷۴۷ که خود به تنهایی پروژه‌ای بزرگ محسوب می‌شد ساختن چنین آشیانه‌ای با این اندازه بزرگ که بعدها نام همان محل اورت را به خود گرفت، کار بزرگی بود که رکوردهای تازه‌ای را برای بوئینگ ثبت کرد؛ زیرا تا آن هنگام هواپیماهای ساخته‌شده، اندازه کوچکتری داشتند. به همین علت شرکت‌های سازنده به‌راحتی می‌توانستند آن‌ها را در داخل آشیانه‌های کوچک‌شان بسازند.[18]

مونتاژ نهایی بوئینگ ۷۴۷ در کارخانه اورت بوئینگ

نخستین پرواز

در ۳۰ سپتامبر ۱۹۶۸ نخستین فروند از هواپیمای ۷۴۷ تکمیل شد که شهرِ اورت (CITY OF EVERT) نام گرفت. اندازه بزرگ و باورنکردنی آن همه را تحت تأثیر قرار داد.[19] پس از تکمیل آزمایش‌های زمینی و گرفتن صلاحیت‌های مرتبط با آن، نخستین پرواز در ۹ فوریهٔ ۱۹۶۹ انجام شد. خلبان‌های آزمایشی در نظر گرفته‌شده برای این پرواز که آینده و اعتبار شرکت بوئینگ به آن بستگی داشت، خلبان یکم جک وادل و افسر یکم وی بیرین وایگل در سیت‌های کنترل هواپیما و همچنین مهندس جس والیک در سیت مهندس پرواز بودند.[20][21] به جز مشکلی که در یکی از بالچه های هواپیما به وجود آمده بود، همه فرامین پروازی به خوبی عمل می‌کردند. همچنین خلبان وادل موفق به انجام مانور "Dutch roll" شد.[22]

ورود به صنعت هوانوردی

بوئینگ ۷۴۷ باعث کاهش چشمگیر هزینه‌های پرواز شد و کمک کرد در سال‌های دهه ۱۹۷۰ (میلادی) همه قشرها مردم بتوانند از سفرهای هوایی استفاده کنند. نخستین پرواز بوئینگ ۷۴۷ برای شرکت هواپیمایی بریتیش آورسیز ایرویز در سال ۱۹۷۱ (میلادی) و از لندن به نیویورک بود. در دوران اوج، بریتیش ایرویز با داشتن ۵۷ فروند و هواپیمایی ژاپن (آل نیپون ایرویز) با بیش از ۱۰۰ فروند بزرگترین دارندگان بوئینگ ۷۴۷ بودند. امروز شرکت بریتیش ایرویز با داشتن ۳۱ فروند بوئینگ ۷۴۷ مالک بیشترین هواپیما از اینگونه در جهان است.[7]

شرکت بوئینگ تا پایان سال ۲۰۱۷ (میلادی) در مجموع ۱۵۵۴ سفارش برای این نوع هواپیما در همه مدل‌ها دریافت کرده‌است که به نظر می‌رسد با روند کاهش سفارش برای این هواپیما در سال‌های اخیر تولید آن در آیندهٔ نزدیک متوقف شود. همچنین در همین مدت بوئینگ ۱۵۴۰ فروند از انواع ۷۴۷ را به مشتریان تحویل داده‌است.[23]

در سال ۲۰۱۹ (میلادی) بوئینگ از پایان ساخت بوئینگ ۷۴۷ خبر داد.[7]

لقب‌ها

امروزه بوئینگ ۷۴۷ جایگاهی ویژه در نزد عموم مردم و مسافران پروازهای بین‌المللی پیدا کرده‌است و به همی دلیل به آن لقب ملکه آسمان‌ها را داده‌اند.[7]

بوئینگ ۷۴۷ نخستین هواپیمایی بود که لقب جامبو جت (هواپیمای پهن‌پیکر) را گرفت.[7]

طبقه بالای بوئینگ ۷۴۷ به کلوپی در آسمان شهرت دارد.[7]

مدل‌ها

مدل ۱۰۰–۷۴۷
مدل ۱۰۰–۷۴۷ متعلق هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)

استفاده از چهار موتور توربوفن از یکی از سه مدل پرت اند ویتنی JT9D7A، رولز-رویس RB211-524B2 یا جنرال الکتریک CF6-45A2، توانایی پرواز تا سرعت ۹۶۷ کیلومتر بر ساعت (حالت اقتصادی آن ۹۰۷ کیلومتر بر ساعت است) و طی مسافت ۹٬۸۰۰ کیلومتر را دارا است. وزن هواپیمای خالی عملیاتی شده ۱۶۲٬۳۸۶ کیلوگرم و توانایی تحمل حداکثر ۳۴۰٬۱۹۵ کیلوگرم را در هنگام بلند شدن دارد.

مدل ۲۰۰–۷۴۷
مدل ۲۰۰–۷۴۷ متعلق به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)

با بهره‌گیری از چهار موتور از یکی از سه مدل مدل پرت اند ویتنی JT9D-7R4G2، رولز-رویس RB211-524D4 یا جنرال الکتریک CF6-50E2، این مدل از ۷۴۷ توانایی پرواز تا حداکثر سرعت ۹۸۱ کیلومتر بر ساعت (حالت اقتصادی آن ۹۰۷ کیلومتر بر ساعت تعریف شده‌است) و طی مسافت ۱۲٬۷۰۰ کیلومتر را دارد.

وزن هواپیمای خالی عملیاتی شده ۱۷۴٬۰۰۰ کیلوگرم و توانایی تحمل وزن ۳۷۷٬۸۴۰ کیلوگرم در هنگام بلند شدن را دارا است. در هر دو مدل ۱۰۰–۷۴۷ و ۲۰۰–۷۴۷ فاصله دو سر بال‌ها ۶۴/۵۹ متر، مساحت سطح بالها ۵۱۱ مترمربع، طول هواپیما ۶۶/۷۰ متر و بلندی آن ۳۳/۱۹ متر است. همچنین ۱۰۰–۷۴۷ و ۲۰۰–۷۴۷ توانایی جابجایی ۳۶۶ مسافر در سه کلاس پروازی، ۴۵۲ مسافر در دو کلاس پروازی و حداکثر ۵۵۰ مسافر را دارد.

مدل ۷۴۷–۳۰۰

با بهره‌گیری از چهار موتور General Electric CF6، این مدل توانایی پرواز با حداکثر سرعت ۰٫۸۵ زیرصوت یا ۱۰۴۲ کیلومتر بر ساعت را دارد. طبقه دوم این هواپیما ۷ متر از طبقه دوم بوئینگ ۷۴۷–۲۰۰ طولانی‌تر است و برد ۱۲٬۴۰۰ کیلومتر را دارد.

بوئینگ ۳۰۰–۷۴۷ کورس‌ایر در حال فرود در فرودگاه پرنس جولیانا- دریای کارائیب

وزن هواپیمای خالی عملیاتی شده ۱۷۸۰۰۰ کیلوگرم و توانایی تحمل وزن ۳۷۷٬۸۴۰ کیلوگرم در هنگام بلند شدن را دارا است. در هر دو مدل ۷۴۷–۳۰۰ فاصله دو سر بالها ۶۴/۵۹ متر، مساحت سطح بالها ۵۱۱ مترمربع، طول هواپیما ۶۶/۷۰ متر و ارتفاع آن ۳۳/۱۹ متر است. همچنین ۷۴۷–۳۰۰ توانایی جابجایی ۴۱۲ مسافر در سه کلاس پروازی، ۴۹۶ مسافر در دو کلاس پروازی و حداکثر ۵۶۰ الی ۶۶۰ مسافر را دارد.

مدل ۷۴۷–۴۰۰
نوشتار اصلی: بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰

بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰، (به انگلیسی: Boeing 747-400) هواپیمای جت پهن‌پیکر مسافربری است که در فرایند توسعه، نسبت به سایر مدل‌های توسعه داده شده بوئینگ ۷۴۷ دارای بیشترین تغییرات است. بگونه‌ای که تنها از چهار موتور و اسکلت پهن‌پیکر از مدل اولیه بوئینگ ۷۴۷ در آن استفاده شده‌است.

در بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰ تغییرات فناوری و ساختاری زیادی برای یک بدنه کارآمدتر، انجام شده‌است. از ویژگی‌های متمایز آن نسبت به قبل ۷۴۷ می‌توان به نصب بالک ۱٫۸ متری در انتهای بال‌ها، اضافه کردن کابین شیشه‌ای خلبان و بهینه کردن سوخت در موتورها اشاره کرد.

در این مدل همچنین طراحی داخلی کاملاً بروز شده‌است. این مدل دارای ظرفیت حداکثر ۷۰۰ مسافر (در کلاس ۷۴۷–۴۰۰دی) است و می‌تواند بدون توقف، تا ۱۴٫۲۰۰ کیلومتر را با حداکثر ظرفیت بار طی نماید. نخستین سری از بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰ در ۹ فوریه ۱۹۸۹ توسط شرکت نورت‌وست ایرلاینز به خدمت گرفته شد.

مدل ۷۴۷اس‌پی
نوشتار اصلی: بوئینگ ۷۴۷اس‌پی
مدل ۷۴۷ اس‌پی با بدنه‌ای کوتاه‌تر متعلق به هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما)

این هواپیما مدل دورپرواز ۷۴۷ است، که دارای بدنه‌ای کوتاه‌تر و دم عمودی بلندتر از مدل‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ است و توانایی جابجایی سوخت بیشتری دارد.

شرکت هواپیمایی ملی ایران یکی از نخستین سفارش دهندگان این مدل هواپیما بود.

با دریافت هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ اس‌پی، ایران ایر پروازهای مستقیم خود بین تهران و نیویورک را آغاز کرد که در آن دوران طولانی‌ترین پرواز (یا یکی از طولانی‌ترین پروازهای) بدون توقف در جهان محسوب می‌شد.[24]

مدل ۷۴۷–۸
نوشتار اصلی: بوئینگ ۷۴۷–۸

(به انگلیسی: Boeing 747-8) هواپیمای جت پهن‌پیکر چهار موتوره مسافربری است که توسط شرکت هواپیماهای تجاری بوئینگ که بخش تولید جت‌های مسافربری بوئینگ است، توسعه داده شده‌است. بوئینگ ۷۴۷–۸ سومین نسل از هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ است، که طراحی بال‌های آن تغییر کرده، همچنین طول بدنه آن نیز از مدل استاندارد ۷۴۷ بسیار بزرگتر است. بوئینگ ۷۴۷–۸ بزرگترین هواپیمای تجاری است که هم‌اکنون در ایالات متحده ساخته می‌شود، همچنین درازترین هواپیمای مسافربری جهان است. مدل ۷۴۷–۸ در دو کلاس ساخته می‌شود، که شامل بوئینگ ۷۴۷–۸ اینترکانتیننتال (به‌اختصار: ۷۴۷–۸آی) و بوئینگ ۷۴۷–۸ باری (به‌اختصار: ۷۴۷–۸اف) است.

کاربران
نوشتار اصلی: فهرست کاربران بوئینگ ۷۴۷

در ژوئیهٔ ۲۰۱۸ میلادی ۴۶۲ فروند بوئینگ ۷۴۷ در شرکت‌های هواپیمایی گوناگون مشغول به فعالیت بودند که بریتیش ایرویز با داشتن ۳۶ فروند بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰ بزرگ‌ترین کاربر این هواپیما است. این شرکت در ژوئیه ۲۰۲۰ به دنبال دنیاگیری کروناویروس بریتیش ایرویز اعلام کرد که در پی شیوع بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ و کاهش شدید شمار سفران، هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ خود را زودتر از زمانی که برای سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی کرده بود از برنامه پروازها خارج می‌کند و هواپیماهای مدرن‌تر با کارایی سوخت بهتر، مانند ایرباس ای۳۵۰ یا بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر را جایگزین آن می‌کند.[7]

سفارش‌ها و تحویل داده‌شده‌ها
سالمجموع ۲۰۱۸۲۰۱۷۲۰۱۶۲۰۱۵۲۰۱۴۲۰۱۳۲۰۱۲۲۰۱۱۲۰۱۰۲۰۰۹۲۰۰۸۲۰۰۷۲۰۰۶
سفارش‌ها ۱٬۵۷۲ ۱۸۶۱۸۶۲۱۳۷۳۱۵۲۱۶۵۳
تحویل داده‌شده‌ها ۱٬۵۴۸ ۶۱۴۹۱۸۱۹۲۴۳۱۹–۸۱۴۱۶۱۴
سال۲۰۰۵۲۰۰۴۲۰۰۳۲۰۰۲۲۰۰۱۲۰۰۰۱۹۹۹۱۹۹۸۱۹۹۷۱۹۹۶۱۹۹۵۱۹۹۴۱۹۹۳۱۹۹۲۱۹۹۱۱۹۹۰۱۹۸۹۱۹۸۸۱۹۸۷۱۹۸۶
سفارش‌ها ۴۶۱۰۴۱۷۱۶۲۶۳۵۱۵۳۶۵۶۳۲۱۶۲۲۳۳۱۱۲۲۵۶۴۹۶۶۸۴
تحویل داده‌شده‌ها ۱۳۱۵۱۹۲۷۳۱۲۵۴۷۵۳۳۹۲۶۲۵۴۰۵۶۶۱۶۴۷۰۴۵۲۴۲۳۳۵
سال۱۹۸۵۱۹۸۴۱۹۸۳۱۹۸۲۱۹۸۱۱۹۸۰۱۹۷۹۱۹۷۸۱۹۷۷۱۹۷۶۱۹۷۵۱۹۷۴۱۹۷۳۱۹۷۲۱۹۷۱۱۹۷۰۱۹۶۹۱۹۶۸۱۹۶۷۱۹۶۶
سفارش‌ها ۴۲۲۳۲۴۱۴۲۳۴۹۷۲۷۶۴۲۱۴۲۰۲۹۲۹۱۸۷۲۰۳۰۲۲۴۳۸۳
تحویل داده‌شده‌ها ۲۴۱۶۲۲۲۶۵۳۷۳۶۷۳۲۲۰۲۷۲۱۲۲۳۰۳۰۶۹۹۲۴–––

سفارش‌ها و تحویل داده‌شده‌های بوئینگ ۷۴۷ (تجمعی، براساس سال):

 سفارش‌ها

 تحویل داده‌شده‌ها

  • اطلاعات بوئینگ تا پایان دسامبر ۲۰۱۸

مدل‌ها
دیاگرام مدل‌های بوئینگ ۷۴۷.
از بالا: ۷۴۷–۱۰۰ (نمای پشت، مقطع و جلو). نماهای جانبی، به ترتیب نزولی: ۷۴۷اس‌پی، ۷۴۷–۱۰۰، ۷۴۷–۴۰۰، ۷۴۷–۸آی، و ۷۴۷ال‌سی‌اف.
مدلکد سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامیسفارش‌هاتحویل داده‌شده‌هاسفارش‌های تکمیل‌نشده
۷۴۷–۱۰۰ B741 / BSCA[persian-alpha 1] ۱۶۷۱۶۷—
747-100B ۹۹—
747-100SR B74R ۲۹۲۹—
747-200B B742[persian-alpha 2] ۲۲۵۲۲۵—
747-200C ۱۳۱۳—
747-200F ۷۳۷۳—
747-200M ۷۸۷۸—
بوئینگ ئی-۴ ۳۳—
747-E4B ۱۱—
۷۴۷–۳۰۰ B743 ۵۶۵۶—
747-300M ۲۱۲۱—
747-300SR ۴۴—
بوئینگ ۷۴۷–۴۰۰ B744 / BLCF[persian-alpha 3] ۴۴۲۴۴۲—
747-400ER ۶۶—
747-400ERF ۴۰۴۰—
747-400F ۱۲۶۱۲۶—
747-400M ۶۱۶۱—
747-400D B74D ۱۹۱۹—
بوئینگ ۷۴۷–۸ B748 ۴۷۴۷—
747-8F ۱۰۷۸۳۲۴
بوئینگ ۷۴۷اس‌پی B74S ۴۵۴۵—
۷۴۷ مجموع ۱٬۵۷۲۱٬۵۴۸۲۴
  1. BSCA اشاره دارد به هواپیمای شاتل‌بر، استفاده‌شده توسط ناسا.
  2. B742 شامل بوئینگ وی‌سی-۲۵، دو فروند 747-200Bs شخصی‌سازی‌شده برای نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا.
  3. BLCF اشاره دارد به بوئینگ دریم لیفتر، برای ترابری قطعات برنامهٔ بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر استفاده می‌شود

در ناوگان هوایی ایران
ایران ایر دومین ناوگان هوایی جهان بود که ۷۴۷SP را در اختیار گرفت.

ایران‌ایر

هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران ایران ایر (هما) مدل‌های زیر ۷۴۷ را به صورت ملکی در اختیار داشته‌است که در حال حاضر تنها ۷۴۷ باری EP-ICD فعال است.[25]

  • یک فروند بوئینگ ۱۰۰–۷۴۷ با کد ثبتی EP-IAM
  • سه فروند ۲۰۰–۷۴۷ با کدهای ثبتی EP-IAH و EP-IAG وEP-IAI
  • چهار فروند ۷۴۷ اس‌پی با کدهای ثبتی EP-IAD و EP-IAC و EP-IAB و EP-IAA
  • یک فروند بویینگ ۲۰۰–۷۴۷ باری با کد ثبتی EP-ICD

لازم است ذکر شود که ایران‌ایر در سال‌های گذشته تعدادی هواپیما از انواع سری‌های ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ از شرکت‌های گوناگون از جمله نیروی هوائی ایران اجاره نموده‌است که هواپیمای ملکی این شرکت محسوب نمی‌شود.

ماهان ایر

شرکت هواپیمایی ماهان دارای ۵ فروند بوئینگ ۷۴۷ از سری‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ به شرح زیر است:[26]

  • دو فروند بوئینگ ۳۰۰–۷۴۷ به شماره‌های ثبتی EP-MND, EP-MNE
  • سه فروند بوئینگ ۴۰۰–۷۴۷ با کد ثبتی EP-MNA, EP-MNB, EP-MNC

بوئینگ‌های ۴۰۰–۷۴۷ ماهان ایر علی‌رغم توانائی پروازی به دلیل تحریم‌های آمریکا قادر به پرواز نبوده و از سال ۲۰۰۸ در فرودگاه امام خمینی تهران انبار شده‌اند.[27] همچنین از دو فروند هواپیمای سری ۳۰۰ تنها EP-MND قادر به پرواز است که به دلایلی تنها در مسیرهای داخلی به کار گرفته می‌شود. سن این هواپیما ۳۲ سال بوده و یکی از پیرترین هواپیماهای فعال در خطوط داخلی ایران است.[28] هواپیمای MNE در سال ۱۳۹۴ دچار سانحه شده و از خدمت خارج شد.[29] به تازگی (سال ۲۰۱۹) یکی از ۷۴۷های ماهان ایر با رجیستری EP-MNB وارد ناوگان شده‌است.

فارس ایر قشم

شرکت هواپیمایی فارس قشم دارای ۲ فروند بوئینگ ۷۴۷ باری از سری ۲۰۰ به شرح زیر است.

۲ فروند بوئینگ ۲۰۰–۷۴۷ باری با کدهای ثبتی EP-FAAو EP-FAB

نیروی هوائی

سوانح

بوئینگ ۷۴۷ تاکنون ۱۴۶ سانحهٔ هوائی ثبت شده دارد[30] که ۶۱ سانحه منجر به از دست رفتن کلی هواپیما و کشته شدن ۳۷۲۲ نفر شده‌است.[31] آخرین سانحهٔ این نوع هواپیما پرواز ۶۴۹۱ هواپیمائی ترکیه در ژانویه ۲۰۱۷ بوده‌است. همچنین ۳۲ مورد هواپیماربایی با ۷۴۷ به ثبت رسیده که منجر به کشته شدن ۲۴ نفر شده‌است.[32]

  • در روز دوشنبه ۲۹ آوریل ۲۰۱۳ (۹ اردیبهشت ۱۳۹۲) در افغانستان یک فروند ۷۴۷ ترابری امریکایی لحظاتی پس از برخاستن از پایگاه هوایی بگرام به مقصد دبی، سقوط کرد که در نتیجه هر ۷ سرنشین اهل میشیگان آن مُردند. سی‌ان‌ان در گزارشی دلیل این پیش‌آمد را نامساعد بودن هوا پنداشت و ناتو امکان وجود هر گونه کُنش گروه‌های مسلح را در نزدیکی پایگاه رد می‌کند؛ ولیکن سرانجام بازرسان بررسی سوانح هوایی علت آن جاگیری نادرست خودروهای ۱۲ و ۱۸ تنی رمپ و در نتیجه آسیب به قطعات حیاتی هواپیما دانسته که منجر به خارج شدن کنترل از دست خلبانان شده هواپیما دچار واماندگی شده و سقوط می‌کند[33][34]

مشخصات فنی[35][36]
Model 747SP ۷۴۷–۱۰۰ 747-200B ۷۴۷–۳۰۰ 747-400ER ۷۴۷–۸
Cockpit crew سه نفر Two
Seating, typical 276 (25F 57J 194Y) 366 (32F 74J 260Y) 400 (34F 76J 290Y) 416 (23F 78J 315Y) 467 (24F 87J 356Y)
Seating for exit limit ۴۰۰ ۴۴۰/۵۵۰ ۵۵۰/۶۶۰ ۴۹۵/۶۰۵
Length 184 ft 9 in (56.3 m) 231 ft 10 in (70.66 m) 250 ft 2 in (76.25 m)
Interior width 239.5 in (608 cm)
Wingspan 195 ft 8 in (59.6 m) 211 ft 5 in (64.4 m) 224 ft 7 in (68.4 m)
Wing area 5,500 ft² (511 m²) 5,650 sq ft (525 m2) 5,960 sq ft (554 m2)
Wing sweep ۳۷٫۵°
Aspect ratio ۷ ۷٫۹ ۸٫۵
Tail height 65 ft 5 in (19.9 m) 63 ft 5 in (19.3 m) 63 ft 8 in (19.4 m) 63 ft 6 in (19.4 m)
Cargo capacity 3,900 cubic feet (110 m3) 6,190 cu ft (175 m3), ۳۰×LD1 5,655 ft³ (160.1 m³) 6,345 cu ft (179.7 m3)
Operating empty weight 337,100 lb (152,900 kg) 379,500 lb (172,100 kg) 375,100 lb (170,100 kg) 384,000 lb (174,000 kg) 412,300 lb (187,010 kg) 485,300 lb (220,128 kg)
Maximum takeoff weight (MTOW) 700,000 lb (320,000 kg) 735,000 lb (333,000 kg) 833,000 lb (378,000 kg) 910,000 lb (412,760 kg) 987,000 lb (447,696 kg)
Cruise speed 907 km/h (490 kt) 898–939 km/h (485–507 kt) Mach 0.855 (504 kn; 933 km/h)
Airspeed limit Mach 0.92 Mach 0.9
Takeoff 9,250 ft (2,820 m) 10,650 ft (3,250 m) 10,900 ft (3,300 m) 10,900 ft (3,300 m) 10,700 ft (3,260 m) 10,200 ft (3,100 m)
Range 5,830 nmi (10,800 km; 6,710 mi) 4,620 nmi (8,560 km; 5,320 mi) 6,560 nmi (12,150 km; 7,550 mi) 6,330 nmi (11,720 km; 7,280 mi) 7,670 nmi (14,200 km; 8,830 mi) 7,730 nmi (14,320 km; 8,900 mi)
Fuel capacity 50,359 US gal (190,630 L) 48,445 US gal (183,380 L) 53,985 US gal (204,360 L) 63,705 US gal (241,150 L) 63,034 US gal (238,610 L)
Turbofan engines (×۴) Pratt & Whitney JT9D-7 or Rolls-Royce RB211-524 or GE CF6 PW4000 or CF6 or RB211 GEnx-2B67
Thrust (per engine) 46,300–56,900 lbf (206–253 kN) 43,500–51,600 lbf (193–230 kN) 46,300–54,750 lbf (206.0–243.5 kN) 46,300–56,900 lbf (206–253 kN) 62,100–63,300 lbf (276–282 kN) 66,500 lbf (296 kN)

جستارهای وابسته

منابع
  1. Rumerman, Judy. "The Boeing 747." U.S. Centennial of Flight Commission, 2003. Retrieved: April 30, 2006.
  2. "Jumbo and the Gremlins." Time, February 2, 1970. Retrieved: December 20, 2007.
  3. "About the 747 Family". Boeing Commercial Airplanes. Archived from the original on October 2, 2012.
  4. "747 Model Orders and Deliveries data." بایگانی‌شده در سپتامبر ۲۸, ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine The Boeing Company, June 2020. Retrieved: October 24, 2020.
  5. "N7470 Boeing Boeing 747-100". Planespotters.
  6. "N828BA Boeing Boeing 747-8". Planespotters.
  7. «کاهش مسافر در اثر شیوع کرونا 'ملکه آسمان ها' را بازنشسته کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۷ تیر ۱۳۹۹.
  8. Norton 2003, pp. 5–12.
  9. Boeing CX-HLS Model at Boeing Corporate Archives - 1963/64
    Models of Boeing C-5A proposal and Lockheed's (Korean text - next page)
  10. "Lockheed C-5 Galaxy, Partners in Freedom." بایگانی‌شده در دسامبر ۱۴, ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine NASA, 2000, see images in "Langley Contributions to the C-5". Retrieved: December 17, 2007.
  11. Jenkins 2000, pp. 12–13.
  12. Norris and Wagner 1997, p. 13.
  13. Sutter 2006, pp. 80–84.
  14. "Air travel, a supersonic future?." BBC News, July 17, 2001. Retrieved: December 9, 2007.
  15. Simons, Graham (2014). The Airbus A380: A History. p. 31. ISBN 978-1-78303-041-5.
  16. Pascall, Glenn R. "Everett and Renton react differently to Boeing." Puget Sound Business Journal, September 26, 2003. Retrieved: December 17, 2007.
  17. "Major Production Facilities – Everett, Washington". The Boeing Company. Archived from the original on November 15, 2007. Retrieved April 28, 2007.
  18. Boyer, Tom. "Boeing legend Malcolm Stamper dies." Seattle Times, June 17, 2005. Retrieved: December 17, 2007.
  19. "All but off the Ground." TIME, October 4, 1968. Retrieved: December 17, 2007.
  20. "The Giant Takes Off." TIME. Retrieved: December 13, 2007.
  21. "Boeing 747, the Queen of the Skies" and "Celebrates 35th Anniversary". The Boeing Company. February 9, 2004. Archived from the original on December 7, 2004. Retrieved December 17, 2007.
  22. Irving 1994, pp. 417–418.
  23. «Boeing: Commercial». www.boeing.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۶.
  24. "Boeing 747SP". Retrieved 2018-01-03.
  25. "Iran Air Fleet Details and History". www.planespotters.net. Retrieved 2018-01-06.
  26. "Mahan Airlines Fleet Details and History". www.planespotters.net. Retrieved 2018-01-06.
  27. «BBCPersian.com». www.bbc.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۶.
  28. "EP-MND Mahan Airlines Boeing 747-300M". www.planespotters.net. Retrieved 2018-01-06.
  29. Behnegarsoft.com (۲۰۱۵-۱۰-۱۵). «جهان نیوز - تشکیل‌کمیته بررسی حادثه پرواز بندرعباس». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۶.
  30. Ranter، Harro. «Aviation Safety Network> ASN Aviation Safety Database> Type index> ASN Aviation Safety Database results». aviation-safety.net. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۶.
  31. Ranter، Harro. «Aviation Safety Network> ASN Aviation Safety Database> ASN Aviation Safety Database results». aviation-safety.net. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۶.
  32. Ranter، Harro. «Aviation Safety Network> ASN Aviation Safety Database> Aircraft type index> Boeing 747> Boeing 747 Statistics». aviation-safety.net. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۶.
  33. فیلم ویدئویی سقوط فاجعه آمیز یک هواپیما در افغانستان -العربیه فارسی
  34. سقوط یک هواپیما در افغانستان -یورونیوز فارسی
  35. «بوئینگ» (PDF). http://www.boeing.com/resources/boeingdotcom/company/about_bca/startup/pdf/historical/747-100_-200_-300_-SP_passenger.pdf. پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک)
  36. (PDF) http://www.boeing.com/resources/boeingdotcom/company/about_bca/startup/pdf/historical/747-400-passenger.pdf. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بوئینگ ۷۴۷ موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.